Co piszą inni…
D.E. Rosen, E.B. Bailey. The poeciliid fishes /Cyprinodontiformes/, their structure, zoogeography, and systematics. Bull. Am. Mus. Nat. Hist., New York, 1963, 126/1/, str. 1-176, 61 rys., 19 map /Piękniczkowate, ich budowa, rozmieszczenie i systematyka/. Rząd karpieńcokształtnych /Cyprinidontiformes/ obejmuje 7 rodzin. Są to na ogół ryby drobne, nie przekraczające 20 cm, a olbrzymia większość tych ryb nie przekracza nawet , 10 cm długości. Stanowią one dominującą grupę zwierząt słodko- 1 słonawowodnych Ameryki Środkowej i Indii Zachodnich. Rodzina: Poeciliidae J.M.Rembiszewski D.F.E. Thys van den Audenaerde. A preliminary contribution to a systematic revision of the genus Pelmatochromis Hubrecht sensu lato /Pisces, Cichlidae/. Rev. Zool. Bot. Afr., Bruxelles 1968, 77/3-4/ str. 349-391, 17 rys. /Wstępne wyniki rewizji systematycznej rodzaju Pelmatochromis/. Niesłabnącym zainteresowaniem akwarystów cieszą się od lat ryby z rodzaju Pelmatochromis i prawie każdy rok wzbogaca nasze akwaria o nowych przedstawicieli tego rodzaju. Niestety, większość tych ryb rozpowszechniana jest pod mylnymi nazwami lub zgoła pod pseudonaukowymi nazwami handlowymi, takimi jak „aureocephalus”, „camerunensis” lub „klugei II”. Do Polski /głównie na Śląsk i do Warszawy/ sprowadzono dotąd około 5 do 6 „gatunków”, w tym tylko jeden pod właściwą nazwą /P. thomasi/. Dlatego też większość miłośników tych ryb z radością powitała ukazanie się pracy belgijskiego ichtiologa z Muzeum Przyrodniczego w Tervuren, pana Thys van den Audenaerde, w której omawia on dotychczasowe wyniki dokonanej przez siebie rewizji rodzaju Pelmatochromis. Autor oparł swą pracę o całość materiałów przechowywanych, w europejskich muzeach, o własne materiały i notatki zebrane w czasie badań terenowych w Afryce oraz o bogatą literaturę przedmiotu. Czytelnika zainteresuje z pewnością fakt, że autor korzystał także z piśmiennictwa akwarystycznego i współpracował blisko z wieloma wybitnymi akwarystami. Autor omówił w pracy 27 gatunków /w tym kilka jeszcze nieopisanych/, podając przy każdym gatunku synonimy, rozmieszczenie geograficzne i cechy charakterystyczne. Najważniejsze gatunki zostały zilustrowane rysunkami. Pracę zamyka tabela, w której zestawiono porównawczo cechy morfologiczne i taksonomiczne wszystkich gatunków. Dokładne zbadanie wszystkich gatunków wykazało, że rodzaj Pelmatochromis jest grupą polifiletyczną, a więc sztuczną. Dla dokładnego ustalenia zakresu rodzaju Pelmatochromis konieczne okazało się zrewidowanie rodzajów Tilapia , Hemichromis i Nanochromis. Autor podzielił rodzaj Pelmatochromis na 4 podrodzaje: Pelmatochromis, Pelvicachnromis Chromidotilapia i Nanochromis, niektórych ze znanych gatunków, m.in. hodowane także u nas gatunki P. thomasi i F. ansorgei /u nas znany pod nazwą P. annectens / autor nie był w stanie zaliczyć do sądnego z wydzielonych przez siebie rodzajów. Ich przynależność do rodzaju Pelmatochromis jest więc wątpliwa i w przyszłości zmienią one na pewno przynależność rodzajową, a tym samym i swe nazwy. Autor nie wyklucza, że wydzielone przez niego podrodzaje uznać, trzeba będzie w przyszłości za samodzielne rodzaje. W takim przypadku, żaden z hodowanych w akwariach gatunków nie nalegałby do rodzaju Pelmatochromis, gdyż już teraz zostały one wydzielone w podrodzaj Pelvicachromis. Autor zapowiada wydanie monograficznego opracowania tych ryb, w którym wszystkie te problemy mają zostać ostatecznie rozstrzygnięte. Aby ułatwić czytelnikom zorientowanie się w zawiłej synonimice tych ryb, podaje poniżej krótki przegląd gatunków podrodzaju Pelvicachromis, hodowanych w akwariach. Podrodzaj Pelvicachromis, do którego należą prawie wszystkie hodowane w akwariach gatunki, z wyjątkiem wspomnianych już P. ansorgei i P. thomasi, charakteryzuje się między innymi występowaniem tzw. dymorfizmu płciowego, to znaczy różnic między samcem a samicą. Samce mają zawsze wydłużoną i ostro zakończoną płetwę brzuszną, a u samic jest ona zawsze krótka i mniej więcej okrągła. Gatunki hodowane w akwariach: 1. Pelmatochromis /Pelvicachromis/ humilis Boulenger, 1916. Zamieszkuje Afrykę Zachodnią /Sierra Leone, Gwinea/. Osiąga wielkość do 12,5 cm. W akwariach hodowany od niedawna. Do tego gatunku odnoszą się być może okazy sprowadzone do Warszawy z NRD pod nazwą „Pelmatochromis klugei II”. Zdjęcie tego gatunku zamieszczone zostało w czasopiśmie Aquarien Terrarien, 1966, zeszyt 8, na 3 str, okładki. 2. Pelmatochromis /Pelvicachromis/ pulcher Boulenger, 1901. Gatunek ten pochodzi z południowej Nigerii i osiąga wielkość do 10 cm. Jest to najbardziej zmienny gatunek z tego rodzaju, tworzący liczne formy lokalne, podawane niesłusznie jako odrębne gatunki. W akwariach hodowany najdłużej. Odnośnie nazwy tego gatunku panowało największe zamieszanie. Do tego właśnie gatunku należą wszystkie hodowane u nas okazy pod nazwą Pelmatochromis kribensis /prawdziwy P, kribensis jest natomiast synonimem, gatunku P. taeniatus/. Także okazy hodowane u nas pod handlową nazwą „P. aureocephalus” stanowią tylko odmianę tego gatunku. Ponadto do gatunku tego odnosi się część danych z literatury akwarystycznej dotycząca „P. camerunensis” /nazwa handlowa/, a nawet P. taeniatus. Tak np. przedstawiona w czasopiśmie DATS, rocznik 5, zeszyt 5, na str. 85-88 ryba pod nazwą P. taeniatus, należy w rzeczywistości do gatunku P. pulcher. Piękną barwną fotografię tego gatunku /jako P. kribensis/ znaleźć można w czasopiśmie aguarien magazin, 1967, zeszyt 11, na str. 462. 3. Pelmatochromis /Pelvicachromis/ sp. aff. pulcher. Gatunek ten nie ma jeszcze naukowej nazwy i jest blisko spokrewniony z P. pulcher. Pochodzi z południowej Nigerii i osiąga wielkość do 78 cm. W akwariach hodowany dopiero od r. 1962 i rozpowszechniany wśród miłośników pod handlową nazwą „P. camerunensis” Dobrą ilustrację tego gatunku zamieściło czasopismo DATZ, 1967, zeszyt 12, str. 362-364. 4. Pelmatochromis /Pelvicachromis/ taeniatus Boulenger, 1901. Gatunek ten zamieszkuje Nigerię i Kamerun, osiąga wymiary do 7-8 cm. Synonimem tego gatunku jest prawdziwy P. kribensis /nie okazy kodowane pod tą nazwą w akwariach, które należą do gatunku P. pulcher/. Do tego gatunku należą okazy rozpowszechniane wśród miłośników pod nazwą P. klugei. Dobrą ilustrację tego gatunku znaleźć można w czasopiśmie DATZ, 1965 , zeszyt 5, na str, 70. 5. Pelmatochromis /Pelvicachromis/ subocellatus /Günther, 1971/. Szeroko rozmieszczony na zachodnim wybrzeżu Afryki od Gabonu po Kongo. Wielkość do 8 cm. W handlu rozprowadzany pod nazwą „Kongo-Pelmatochromis”. Dobrą ilustrację tego gatunku znajdziemy w czasopiśmie Het Aquarium /1967, zeszyt 7, str. 148-151/ i DATZ /1964, zeszyt 1, str. tytułowa/. E.Szelęgiewicz H.Jakubowski, J.Ring. Ryby w akwarium. PZWS. Warszawa 1969, str. 128, rys, 31, 16 tablic barwnych. Cena 22 zł. Krajowe piśmiennictwo akwarystyczne nie jest bogate i dlatego każda pozycja wydawnicza z tego zakresu, rozchwytywana jest przez miłośników w mig. To samo stało się z książką Jakubowskiego i Ringa. Prawie 50 tysięczny nakład rozszedł się w ciągu kilku zaledwie dni. Jeżeli mimo to omawiamy ją na łamach AKWARIUM to dlatego, że zapowiedziano już drugie wydanie . Fakt ten nakłada na recenzenta obowiązek szczególnie krytycznego omówienia książki. |