NAJWAŻNIEJSZE GRUPY ZWIERZĄT ODPOWIEDNICH
DO PRZETRZYMYWANIA W AKWARIUM
COELENTERATA – JAMOCHŁONY (Rys. nr 2)
Należą tu, między innymi, ukwiały i korale. Są to zwierzęta osiadłe, przyczepiające się do różnych stałych przedmiotów, lub zagrzebujące się w piasku. Ukwiały karmić należy kilka razy w tygodniu, stosując małe kawałki pokarmu, ponieważ zbyt duże są na następny dzień wyrzucane. Zwierzęta te są bardzo odporne na brak pożywienia, ale zbyt długie głodowanie jest dla nich szkodliwe. Jeżeli często zmieniają miejsce to znaczy, że warunki w akwarium nie są dobre np. z powodu zbyt małego ruchu wody, lub zbyt dużej ilości zwierząt. Tracą one niekiedy płyn wypełniający ich ciało i są wtedy częściowo tylko rozwinięte i bezwładne. Jest to zwykle wynikiem niedostatecznego odświeżania wody, lub przekarmienia. Gatunki posiadające długie ramiona są mało wybredne co do jakości pokarmu, gorzej przedstawia się sprawa z gatunkami o ramionach krótkich, gdyż pożywieniem ich są najprawdopodobniej zwierzęta planktonowe i karmienie jest trudniejsze z tego powodu, że przyjmują tylko pokarm silnie rozdrobniony, lub plankton. Znacznie trudniejsze do przetrzymania w akwarium są korale. Posiadają one wapienny lub rogowy szkielet, a polipy ich są bardzo małe i pobierają tylko niezwykle drobny pokarm. Najlepiej czują się w zbiorniku zaciemnionym, gdyż są bardzo wrażliwe na porastanie glonami. Przetrzymywanie w akwarium żywych korali, przez dłuższy czas, udaje się otylko doświadczonym hodowcom.
Rys. nr 2. A. Cerianthus membranaceus. B. Actina equina. C. Aiptasia diaphana. D. Anemonia sulcata. E. Coralliuni rubrum
CRUSTACEA – SKORUPIAKI.
Zwierzęta te z powodu swojego wojowniczego usposobienia sprawiają pewne kłopoty. Dekoracja akwarium powinna być tak wykonana, aby każdy okaz posiadał swój rewir, co zmniejsza znacznie liczbę niebezpiecznych walk. Wśród dużych skorupiaków wyjątkiem są langusty (Rys. nr 3), które mogą być niebezpieczne tylko dla bardzo małych zwierząt. Drobne skorupiaki jak np. różne gatunki krewetek są łagodne i możemy w jednym akwarium trzymać większą ich liczbę. Krytycznym momentem dla skorupiaków jest okres linienia. Już kilka lub kilkanaście dni przedtem są osowiałe i nie pobierają pokarmu, a podczas linienia duży ich procent ginie. Jeżeli stwierdzimy, że zwierzę ma zamiar w najbliższym czasie zrzucić pancerz to należy je umieścić w oddzielnym akwarium, bo w przeciwnym wypadku, zanim zdąży ponownie stwardnieć, może stać się łupem swoich współmieszkańców. Karmienie ich jest bardzo łatwe gdyż są to zwierzęta niezwykle żarłoczne i chętnie przyjmują każdy pokarm zwierzęcy, a niektóre gatunki dodatkowo niewielkie ilości pokarmu roślinnego. W akwarium ze skorupiakami trzeba umieścić pewną ilość rozdrobnionych muszli, które są uzupełnieniem pokarmu, mającym wpływ na grubość nowo powstającego pancerza.
Rys. nr 3 Palinuru vulgaris
ECHINODERMATA – SZKARŁUPNIE. (Rys. nr 4)
Z tej grupy najchętniej przetrzymywane są w akwariach rozgwiazdy i jeżowce. Jest wiele gatunków rozgwiazd łatwych do hodowli. Karmi się je małymi słodkowodnymi lub morskimi małżami i ślimakami, lub mięsem rybim. Trudniejsze w hodowli są jeżówce, ponieważ dłużej dają się utrzymać tylko w zbiorniku silnie zarośniętym glonami. Jeżeli ilość glonów jest odpowiednia, to wystarczy tylko raz w tygodniu dokarmiać je niewielką ilością mięsa ryb, lub lepiej mięczaków.
MONODACTYLIDAE. (Rys. nr 5. C, D)
Są to ryby morskie, jednak okresowo przebywają w ujściach wielkich rzek i w miarę wzrostu przechodzą do wody o coraz większym zasoleniu. W akwarium można przez pewien czas trzymać je w wodzie słodkiej, jednak straty bywają wtedy zbyt duże, dlatego lepiej stosować wodę o niewielkim zasoleniu, które stopniowo trzeba podnosić tak, że gdy ryby już dorosną zawartość soli osiągnie 35‰ W wodzie słonawej i pełnosłonej są bardzo trwale, a jedynym ich mankamentem jest niezwykła płochliwość. W akwarium nie powinno być tych ryb mniej niż trzy sztuki. Mogą być połączone z innymi gatunkami o łagodnym usposobieniu. Jedzą chętnie każdy pokarm pochodzenia zwierzęcego i dodatkowo pokarm roślinny.
Rys. nr 4. A. Centrostephanus longispinnls B. Arbacia lixula. C. Asterias rubens.
SCATOPHAGIDAE. Rys. nr 5, B)
Te same zalecenia co przy Monodactylidae. Ryby te są trwałe i. pobierają, każdy pokarm, zarówno zwierzęcy jak i roślinny.
PLATACIDAE. (Rys. nr 5. A)
Ryby należące do tej rodziny osiągają wielkie rozmiary (ponad 50 cm) i dlatego nie są odpowiednie do zwykłych akwariów domowych. W stosunku c!o siebie są zaczepne i jeżeli jest ich w akwarium kilka to powinny być tej samej wielkości. Są one bardzo wytrzymałe, jednak mogą nieraz sprawiać trudności ponieważ często już w chwili sprowadzenia są chore. Każdy pokarm zwierzęcy jest dla nich dobry i z powodu swojego szybkiego wzrostu potrzebują dużych jego ilości
Bys. nr 5. A. Platax pinnatus. B. Scatophagus argus. C. Monodactylus sebae. D. Monodactylus argenteus
CHAETODONTIDAE. (Rys. nr 6, A, B, C)
Przedstawiciele tej dużej rodziny to typowi mieszkańcy raf koralowych. Wszystkie gatunki mają silnie spłaszczony, wysoki tułów i piękne barwy. Są to ryby niezwykle wrażliwe i dlatego nie polecam ich początkującym akwarystom. W zbiorniku przeznaczonym dla nich musi być wiele kryjówek, ponieważ gdy jest ich za mało stają się bojaźliwe i przestają pobierać pokarm. Normalnie żerują cały dzień, zbierając bardzo drobne zwierzęta i glony osiadłe na koralach. Wiele gatunków odżywia się polipami korali i te są najtrudniejsze do utrzymania w niewoli. W akwarium należy karmić je kilka razy dziennie stosując pożywienie jak najbardziej urozmaicone, nie zapominając o dodatku roślinnym. Nie znoszą one konkurencji pokarmowej, dlatego nie można łączyć ich z rybami silnymi i ruchliwymi. Między sobą są agresywne i większa ich liczba; może przebywać w jednym akwarium tylko pod warunkiem, że każdy egzempalrz należy do innego gatunku. Jeżeli zbiornik jest duży i posiada odpowiednią ilość kryjówek, to w stosunku do innych zwierząt nie są zbyt zaczepne Gdy zdecydujemy się na hodowlę tych ryb to trzeba zapewnić im akwarium z materiałów idealnie obojętnych chemicznie, dokładne badanie wody i regularną jej wymianę oraz bardzo urozmaicony pokarm. Trzeba też na początek wybrać gatunki najmniej wyspecjalizowane pokarmowe Należą do nich ryby z rodzaju Heniochus, Chelmon, Forcipoiger oraz ryby z podrodziny Pomacanthinac. Hodowla Chaetodontidae jest wprawdzie trudna i wymaga dużo pracy, ale są to najpiękniejsze ryby morskie.
Rys. nr 6. A. Chelmon rostratus. B. Chaetodon capistratus. C. Pomacathus semicirculatus. D. Zanclus cornutus.
ZANCLIDAE. (Rys. nr 6, D)
Ryby te są niezwykle wymagające. W niewoli udaje się utrzymać przy życiu tylko te osobniki, które w czasie transportu nie uległy zbytniemu osłabieniu. Ulubionym ich pokarmem są małe skorupiaki i glony. Oczywiście nie jesteśmy w stanie, przez cały czas, zapewnić im takiego pożywienia i dlatego trzeba stosować również pokarm inny, ale zawsze maksymalnie urozmaicony. Powinien być on podawany kilka razy dziennie. Ryby należące do rodziny Zanclidae są bardzo wrażliwe na wszelkie zanieczyszczenia wody. Można je trzymać tylko w dużym akwarium w towarzystwie innych, łagodnych gatunków, bo chociaż na wolności tworzą stada, to w akwarium między sobą są zaczepne
POMACENTRIDAE.
Rodzaj Amphiprion. (Kys. nr jt A, B, C) Powłoka śluzowa ryb należących do tego rodzaju zawiera substancje blokujące działanie komórek parzydełkowych ukwiałów i dzięki temu mogą one przebywać wśród ich ramion nie narażając się na żadne niebezpieczeństwo. Utrata śluzu powoduje jednak nieuchronne poparzenie. Współżycie to nie jest tygową symbiozą, ponieważ korzyści czerpie tylko ryba, a ukwiał pozbawiony przez nią pokarmu i ustawicznie drażniony, a często nawet kaleczony, w stosunkowo krótkim czasie zamiera. Aby do tego nie dopuścić trzeba tak dobrać liczbę zwierząt, aby na jeden ukwiał nie przypadało więcej niż dwie ryby. Najbardziej odpowiednie są ukwiały z rodzaju Discosoma, Radianthus i Stoichactis, które tak samo jak ryby z tego rodzaju pochodzą z Oceanu Indyjsiego i Pacyfiku, ale w wypadku gdy ich nie mamy mogą być zastąpione przez niektóre gatunki z Morza Śródziemnego. Ryby z rodzaju Amphiprion bardzo dobrze nadają się do przetrzymywania w akwarium, a również dosyć łatwo rozmnażają się w niewoli. Jedzą każdy pokarm zwierzęcy, jednak najlepszy jest dla nich plankton. Przy braku ukwiałów czują się również bardzo dobrze, ale trudniej je wtedy rozmnożyć. Jeżeli każda ryba ma swój rewir, to prawie nigdy nie dochodzi do groźniejszych walk.
Rodzaj Dascyllus. (Rys. nr 7, D, E) Są to ryby bardzo odpowiednie do przetrzymywania w akwarium. Młode osobniki mogą żyć w symbiozie z ukwiałami. Na wolności tworzą stada, ale w akwarium dorosłe osobniki, szczególnie w okresie łączenia się w pary, stają się względem siebie agresywne. Ikrą złożoną na uprzednio oczyszczonym kamieniu opiekuje się samiec. Najchętniej jedzą plankton, lub inny drobny pokarm unoszący się w wodzie.
SYNGNATHIDAE – IGLICZNIOWATE. Koniki morskie. (Rys. nr 8, A)
Zamieszkują głównie morza strefy tropikalnej i subtropikalnej. W wodzie utrzymują się w pionowej pozycji i poruszają przy pomocy płetwy grzbietowej i płetw piersiowych. Pozbawiony płetwy ogon jest przekształcony w ruchliwy organ czepny. Samce posiadają na brzusznej stronie komorę lęgową, w której rozwija się ikra i narybek opuszczający ją dopiero w chwili osiągnięcia samodzielności. Utrzymanie w akwarium koników morskich nie jest trudne, ponieważ są te ryby mające małe wymagania co do jakości wody. Pewnym problemem jest jednak zapewnienie im dużej ilości odpowiedniego pokarmu. Jedzą one mianowicie tylko niewielkie zwierzęta planktonowe, które muszą być żywe. Najodpowiedniejszym pokarmem są dorosłe solowce i młode ryb żyworodne. Mniejsze gatunki można też karmić rozwielitkami i oczlikami. Pokarm powinien być podawany kilka razy dziennie w takiej ilości, aby koniki morskie mogły żerować bez potrzeby odczepiania się od korali. Tak żerująca ryba nie ma oczywiście szans przetrwania w akwarium ogólnym z ruchliwymi rybami, najlepiej jest więc trzymać je w oddzielnym zbiorniku, którego dekorację stanowią długie i silnie rozwidlone korale. Jeżeli koniki morskie pływają za pokarmem, znaczy to, że są bardzo głodne. Zwierzęta używane do karmienia, z chwilą gdy przestaną się poruszać nie budzą już zainteresowania tych ryb. Woda w akwarium nie powinna być zbyt silnie napowietrzana, ponieważ banieczki powietrza mogą przenikać do przewodu pokarmowego oraz komory lęgowej koników i uniemożliwiać im zachowanie równowagi. Ryby te żyją krótko, jednak wadę tę respektuje fakt, że można je w warunkach sztucznych stosunkowo łatwo rozmnożyć.
Rys. nr 7. A. Amphiprion percula. B. Amphiprion perideraion. C. Amphiprion xanturus. D. Dascyllus aruanus. E. Dascyllus trimaculatus.
MULLIDAE – BARWENOWATE. (Rys. nr 8, B)
Barweny są rybami zamieszkującymi płytkie strefy mórz ciepłych. Są bardzo ruchliwe i przebywają zawsze w stadach. Musimy mieć to na uwadze przy ich hodowli i nie przetrzymywać w akwarium pojedynczych okazów, bo wtedy nasz wysiłek skończy się niepowodzeniem. Ryb tych nie można łączyć ze zwierzętami dennymi, lub żerującymi na dnie, ponieważ barweny nie wytrzymują konkurencji pokarmowej. Hodowla ich jest trudna z tego powodu, że pomimo pobierania każdego pokarmu, w niewoli bardzo szybko chudną i giną zwykle po kilku miesiącach
Rys. nr 8. A. Hippocampus guttuiatus. B. Mullus barbatus. C. Holecentrus bastatus. D. Thalassoma pavo. E. Labroides dimidiatus. F. Coris formosa. G. Pterois volitans.
HOLOCENTRIDAE – HAJDUKOWATE. (Rys. nr 8, C)
Ubarwienie posiadają bardzo efektowne, lecz z powodu nocnego życia nie są zbyt chętnie przetrzymywane w akwariach. Zbiornik przeznaczony na nie powinien być oświetlony bardzo słabo, ale i tak przez większą część dnia przebywają w ukryciu. Są bardzo trwale, odporne na choroby i nie wykazują skłonności do zaczepiania innych ryb. Odznaczają się wielką żarłocznością i starają się zawsze złapać jak największe kawałki pokarmu.
LABRIDAE – WARGACZOWATE. (Rys. nr 8, D, E. F)
Przedstawiciele tej rodziny mają wydłużony kształt tułowia i często piękne barwy. W akwarium przeznaczonym dla nich powinno być wiele kryjówek, a wy-ściółka denna musi być dosyć gruba i składać się z drobnego piasku, ponieważ wiele gatunków lubi się zakopywać. Ryby te jedzą każdy pokarm. W stosunku do siebie i do innych gatunków ryb bywają zaczepne, a dla mniejszych zwierząt wręcz niebezpieczne. Niektóre gatunki z tej rodziny jak np. Labroides dimidiatus czyszczą z pasożytów skórnych duże ryby.
SCORPAENIDAE – SKORPENOWATE. (Rys. nr 8, G)
Są to ryby denne czatujące na zdobycz w szczelinach skalnych, lub wśród glonów. Przy podstawie twardych grzebieni płetw posiadają gruczoły wydzielające bardzo silny jad. W akwariach najczęściej przetrzymywane są ryby z rodzaju Pterois i Dendrochirus. Młode osobniki przebywają na wolności w wodzie bardzo płytkiej, dorosłe natomiast w strefach głębszych, gdzie chowają się w różnego rodzaju szczelinach i pieczarach. Oświetlenie akwarium z dorosłymi okazami nie powinno więc być zbyt silne. Ryby te ani w stosunku do siebie, ani do innych gatunków ryb nie są agresywne. Każde zwierzę na tyle duże, że nie może być przez nie pożarte, jest zupełnie bezpieczne. Karmić je należy dwa razy w tygodniu, stosując najlepiej jako pokarm żywe ryby, lub krewetki. Nieraz po pewnym czasie udaje się przyzwyczaić je do pokarmu martwego.
BALISTIDAE – ROGATNTCOWATE. (Rys. nr 9, A)
Przedstawiciele tej rodziny to mieszkańcy stref umiarkowanych i tropikalnych. Wiele gatunków przebywa na wolności w niewielkich stadach, jednak w akwarium można trzymać tylko po jednym osobniku, ewentualnie w połączeniu z innymi gatunkami dużych i silnych ryb. ęby ryb z rodziny Balistidae są bardzo silne, ponieważ zasadniczym ich pokarmem są skorupiaki, mięczaki i szkarłupnie. Są bardzo żarłoczne i w akwarium jedzą chętnie każdy pokarm zwierzęcy. Dekoracja zbiornika powinna składać się z kamieni i dużych korali, które trzeba dobrze umocować, ponieważ ryby te często przekopują piasek i niszczą wszystkie mniejsze przedmioty (np. muszle, delikatniejsze korale, rurki szklane i termometry). Prawie wszystkie ryby z tej rodziny bardzo silnie gryzą i dlatego przy wszystkich czynnościach przeprowadzanych w akwarium trzeba zachować daleko posuniętą ostrożność.
OSTRACIONTIDAE – KOSTEROWATE. (Rys. nr 9, B, E)
Tułów ich jest zamknięty w pancerzu kostnym, posiadającym otwory na pyszczek, oczy, skrzela, płetwy i ogon. Pomimo, że słabo pływają są w ciągłym ruchu. Oswajają się bardzo łatwo i jedzą każdy pokarm, zarówno zwierzęcy jak i roślinny. Są bardzo czułe na konkurencję pokarmową i powinny być zawsze trzymane z rybami o bardzo łagodnym usposobieniu. Między sobą są uiieco czupurne, jednak nigdy nie dochodzi do groźniejszych walk. Są bardzo wrażliwe na infekcję skórną i pomimo tego, że posiadają mocny pancerz należy obchodzić się z nimi niezwykle ostrożnie. Wiele ryb z tej rodziny wydziela po śmierci trujące substancje, które są szkodliwe dla pozostałych zwierząt
Rys. 9. A. Balistes capriscus. B. Ostacion quadricornis. C. Arothron reticularis D. Canthigaster margaritatus. E. Ostracion lentiginosum. F. Diodon hystrix
TETRAODONTIDAE – ROZDYMKOWATE. (Rys. nr 9, C)
Ryby należące do tej dużej rodziny charakteryzują się okrągłym kształtem tułowia i zdolnością napełniania się w razie niebezpieczeństwa wodą lub powietrzem. W każdej szczęce mają po dwa bardzo silne, zrośnięte ze sobą zęby, służące do kruszenia pancerzy mięczaków i skorupiaków. Jedzą każdy pokarm zwierzęcy i roślinny. Wobec osobników własnego gatunku są bardzo agresywne, ale innych gatunków ryb zupełnie nie zaczepiają.
CANTHIGASTRIDAE. (Rys. nr 9, D)
Należą tu bardzo jaskrawo ubarwione ryby. które gdy są przestraszone mogą nadymać swoje ciało. Na wolności żywią się przede wszystkim polipami korali, ale w akwarium przyjmują chętnie każdy inny pokarm zwierzęcy. W stosunku do przedstawicieli swojego gatunku są bardzo agresywne. Mogą więc być trzymane tylko w towarzystwie innych gatunków ryb o łagodnym usposobieniu.
DIODONTIDAE. (Rys. nr 9, F)
Ciało ich jest pokryte kolcami, a w wypadku zagrożenia, tak samo jak ryby z poprzedniej rodziny, mogą napełniać się wodą lub powietrzem. Są to ryby trwałe, jednak dosyć wrażliwe na choroby. Nie mają wielkich wymagań pokarmowych, jednak najbardziej odpowiednie są dla nich mięczaki ; skorupiaki. Zbyt ubogi pokarm doprowadza łatwo do zapalenia jelit. W stosunku do ryb własnego gatunku są bardzo niezgodne. Do innych gatunków ryb odnoszą się łagodnie, jednak lepiej nie trzymać ich razem ze zwierzętami mniejszymi.