Rodzina | OBRAZKOWATE (Araceae) |
Do rodziny zaliczamy wieloletnie rośliny, w większej części z systemem korzeniowym w postaci kłączy, jako epifity lub pływające po powierzchni wody. Liście mają najczęściej grube mięsiste o przeróżnych formach i unerwieniu. Kwiaty zazwyczaj jedno lub dwupienne. Występują z nielicznymi wyjątkami, w subtropikalnej i tropikalnej strefie klimatycznej. Rosną na błotnistych brzegach lub w płytkich wodach o zmiennym poziomie wody. Często spotyka się je w miejscach zacienionych jak i dobrze nasłonecznionych. Woda w ich naturalnych siedliskach jest od miękkiej do średnio twardej i lekko kwaśna. Z bardzo licznej rodziny ponad 100 gatunków wodnych i błotnych roślin jest uprawianych w tropikalnych akwariach oranżeriach i paludariach. Są to niezwykle lubiane rośliny akwariowe, może nieco trudniejsze w uprawie jednak odpowiednio pielęgnowane są bardziej dekoracyjne niż inne rośliny wodne. Zaliczamy do nich rośliny z rodzajów Cryptocoryne, Acorus, Lagenandra, Aglonema, Anubias, Pistia |
Rodzaj | ZWARTKI (Cryptocoryne) |
Zwartki zwane również kryptokorynami pochodzą z południowo-wschodniej Azji. U tych roślin z silnego płożącego się, często rozgałęzionego kłącza wyrastają przyziemne, często ogonkowate, rozetowo ułożone liście oraz kwiatostan. Liście różnorodnego kształtu, wydłużone eliptycznie, wąskie do szerokich jajowatych. Kolor maja od jasnych do ciemnozielonego lub brązowego, czasami z ciemnym wzorem. Liście od dolnej strony często czerwonawe lub czerwono-brązowe. Często brzegi liści są pofałdowane lub kędzierzawe. Wszystkie kryptokoryny charakteryzują się typowym kolbowatym kwiatostanem umieszczonym w barwnej pochwiastej lub rurkowatej podsadce. To właśnie ona uważana jest za właściwy kwiat. Najczęściej kryptokoryny kwitną w formie wynurzonej, ale kwitną również u niektórych gatunków submersyjnie. Łodyga kwiatu wyrasta przeważnie ponad powierzchnię wody, niejednokrotnie pozostaje jednak zanurzona. Budowa kwiatostanu zwartek jest bardzo specyficzna i rzadko spotykana. Ciekawostką jest sposób zapylania, co wiąże się z interesującym szczegółem, jakim jest specjalna zastawka. Zastawka jest otwarta dla wabionych kolorem i zapachem owadów, które wnoszą na sobie pyłek z innych odwiedzanych wcześniej kwiatów. Po przejściu owada zastawka zamyka się, na pewien czas. W tym czasie owad, miotając się zapyla kwiat pozostawiając wniesiony pyłek jak i zabierając nowy pyłek do innych kwiatostanów. Zwartki są roślinami typowymi dla starego, bogatego w substancje o niskim stopniu utlenienia podłoża. Rośliny są wrażliwe na uszkodzenia systemu korzeniowego, który jest silny i rozgałęziony. Najlepiej w akwarium zwartki uprawiać w pojemniku gdzie przez długi czas nie będzie się ingerować w podłoże przemywając je w innych częściach akwarium. Wrażliwe są zwartki na zbyt duże stężenie produktów przemiany materii ryb. Przesadzając zwartki nie należy im skracać korzeni gdyż źle to wpływa na ich wzrost jak i kondycje. Dobry wpływ natomiast ma grube podłoże z dodatkiem ziemi ogrodowej lub torfu. Dodawać wtedy należy także węgiel drzewny, który hamuje procesy gnilne w ziemi. Należy także ostrożnie podchodzić do wymiany wody oraz zmiany natężenia oświetlenia. Rośliny reagują na nagłe zmiany tak zwaną chorobą kryptokoryn. Polega to na pojawieniu się nagle rozszerzających się miękkich przeźroczystych plam na liściach, wkrótce po kilku dniach do wyginięcia wszystkich liści. Pozostaje jednak kłącze podziemne z którego po pewnym czasie roślina wypuszcza nowe liście przystosowane do nowych warunków. Najczęściej nie stawiają dużych wymagań świetlnych, lubią miejsca lekko zacienione, chociaż nie wszystkie gatunki. Korzystnie wpływa na ich rozwój woda umiarkowanie miękka, może być lekko zakwaszona. Temperatura wody w granicach 24-30°C, krótkotrwale również niższa. Rozmnażanie prawie wyłącznie poprzez oddzielenie młodych roślin wyrastających z wypuszczonych przez kłącza rozłogów. Pierwszą zwartkę opisano już w 1779 roku. W tym czasie polski lekarz i biolog J.G.Koenig, będąc na służbie duńskiej, przebywał w południowo-zachodnich Indiach, gdzie znalazł nie znaną mu roślinę. Roślina ta została dostarczona do Kopenhagi, gdzie A.Retzius dokonał jej naukowego opisu pod nazwą Arum spirale. Na początku XIX wieku odkryto dalsze gatunki, dla których H.Wydler w 1830 roku wydzielił odrębny rodzaj Cryptocoryne – zwartki. W 1980 roku duński profesor Niels Jacobsen, dokonał podziału znanych mu około 60 gatunków zwartek na grupy. Decydowały tu stopnie pokrewieństwa. |
Rodzaj | (Lagenandra) |
Obejmuje rośliny rodzajowo podobne do kryptokoryn. Ostateczne określenie gatunku jest możliwe po budowie kwiatów, które z wyglądu zewnętrznego odróżniają się od kwiatów roślin rodzaju Cryptocoryne. Rodzina Lagenandra jest niewielka i ma ograniczony teren występowania. Rośliny z tego rodzaju można spotkać w południowej części Indii i na Sri Lance. Większość znanych gatunków należy do wieloletnich, kwitnących roślin, które rosną w tropikalnych błotnistych lasach w zalanym lub częściowo zalanym podłożu w warunkach dużej wilgotności powietrza i słabym rozproszonym świetle. Oprócz opisanych gatunków spotkać można także: Lagenandra toxicaria Dalzell rozprzestrzenioną na południowym-wschodzie Indii, Lagenandra undulata Sastry i Lagenandra gomezii (Schott) Bogner & Jacobsen spotykane na północnym-wschodzie Indii, Lagenandra bogneri de Wit, Lagenandra dewitii Crusio & de Graaf, Lagenandra erosa de Wit, Lagenandra koenigii (Schott) Thwaites zasiedlające południowy-zachód Sri Lanki |
Lagenandra jacobsenii – Lagenandra Jacobsena |
Lagenandra lancifolia – Lagenandra lancetowata |
Lagenandra nairii – Lagenandra Naira |
Lagenandra thwaitesii – Lagenandra Thwaitesa |
Lagenandra ovata – Lagenandra owalna |
Lagenandra praetermissa – Lagenandra |
Lagenandra meeboldii – Lagenandra Meebolda |
Rodzaj | (Anubias) |
Wszystkie rośliny z rodzaju Anubias występują w tropikalnej części Afryki zachodniej, a ściślej w zlewiskach rzek wpadających do Zatoki Gwinejskiej. Po raz pierwszy roślinę należącą do tego rodzaju opisał w 1857r. Schott, a był nią Anubias afzelii. Nazwa rodzajowa pochodzi od imienia Anubis- staroegipskiego bóstwa opiekuńczego zmarłych. W roku 1979 holenderski botanik Wim F. Crusio zbadał dostępne mu rośliny pochodzące ze stanowisk naturalnych jak i z ogrodów botanicznych czy hodowli prywatnych i podał aktualną systematykę rodzaju scalając rodzaj Amauriella (wydzielony przez Hepper’a w 1968r) i Anubias w jeden rodzaj. W warunkach naturalnych anubiasy występują najczęściej w miejscach cienistych, w siedliskach wilgotnych, podtopionych, często o zmiennym poziomie wody. Podłoże na ogół bogate w związki pokarmowe, zarówno mineralne jak i organiczne, jednak można je spotkać w miejscach nasłonecznionych, na podłożu ubogim, a nawet skalistym, lecz często zalewanym np: skały, tworzące katarakty rzeczne. W uprawie anubiasy preferują podłoże bogate, najlepiej – mieszanina piasku, ziemi ogrodowej z dodatkiem gliny oraz torfu ogrodniczego. Wymagają wysokiej wilgotności powietrza i podłoża, dobrego lub średniego oświetlenia i temperatury w granicach 20-28°C. Ze względu na efektowny wygląd wiele gatunków jest rozmnażanych dla celów handlowych, przy czym rozmnaża się również te gatunki, które źle znoszą ciągłe zanurzenie. Decydując się na uprawę anubiasów w akwarium trzeba wiedzieć, że będą to rośliny okresowe, które pod wodą rosną bardzo powoli a po jakimś czasie mogą zginąć. Są oczywiście wyjątki jak Anubias nana. W akwariach anubiasy rosną zarówno w twardej jak i miękkiej wodzie o pH 6-7. Sadzimy je tak, aby kłącze znajdowało się na powierzchni. Charakteryzują się bardzo powolnym wzrostem, rozmnażając się przez podział kłącza, na którym wyrastają młode rośliny. Kłącza tniemy w ten sposób, aby każde miało przynajmniej dwa oczka. Generatywne rozmnażanie jest znacznie trudniejsze, oraz możliwe tylko w uprawie paludaryjnej. Aby zapylić roślinę należy mieć przynajmniej dwie rośliny kwitnące lub kwiaty. Najpierw zbieramy pyłek, a gdy kwitnie następny kwiat wdmuchujemy go do spathy, gdy się rozchyli. Zapylona kolba grubieje i po 2 miesiącach rozpada się. Wtedy wkładamy ją do wody i czekamy na wykiełkowanie nasion. Po ukazaniu się 1-2 listków pikujemy je w paludarium zapewniając dobre oświetlenie, dużą wilgotność i bogate podłoże. Wskazane jest nawożenie. |
Anubias afzelii – Anubias Afzela |
Anubias barteri – Anubias Bartera |
Anubias barteri var. barteri – Anubias Bartera |
Anubias barteri var. angustifolia – Anubias wąskolistny |
Anubias barteri var. caladifolia – Anubias kaladiolistny |
Anubias barteri var. glabra – Anubias lancetolistny |
Anubias barteri var. nana – Anubias niski |
Anubias gigantea – Anubias olbrzymi |
Anubias gilletii – Anubias Gilleta |
Anubias gracilis – Anubias wysmukły |
Anubias hastifolia – Anubias włóczniolistny |
Anubias heterophylla – Anubias fałdolistny (kongijski) |
Anubias pynaertii – Anubias Pynaerta |
Rodzaj | (Acorus) |
Rośliny tego rodzaju rosną na terenach bagnistych, brzegach rzek i stawów. Występują Europie, we wschodniej Azji, a nawet w Japonii. Najlepiej nadają się do hodowli paludaryjnej lub do oczek wodnych. W akwarium rosną bardzo powoli, a nawet giną po pewnym czasie całkowicie zanurzone. |
Acorus calamus – Tatarak zwyczajny |
Acorus gramineus – Tatarak trawiasty |
Acorus gramineus var. decoratus – Tatarak ozdobny |
Acorus gramineus var. pusillus – Tatarak japoński karłowaty |
Rodzaj | (Bucephalandra) |
Rodzaj chamefitów czyli roślin, których pączki umożliwiające odtworzenie się rośliny w przyszłym sezonie wegetacyjnym występują w dolnych częściach pędu, endemiczne dla Borneo, rosnące na kamieniach w strumieniach i wodospadach, w pełnym lub częściowym cieniu, w wilgotnych lasach tropikalnych. Nazwa naukowa pochodzi od greckich słów βους (bous – wół), κεφάλι (kefali – głowa) i ανθήρ (anther – główka pręcika) i odnosi się do kształtu tego elementu kwiatów tych roślin. |
Bucephalandra akantha |
Bucephalandra aurantiitheca |
Bucephalandra belindae |
Bucephalandra chimaera |
Bucephalandra chrysokoupa |
Bucephalandra diabolica |
Bucephalandra elliptica |
Bucephalandra forcipula |
Bucephalandra gigantea |
Bucephalandra goliath |
Bucephalandra kerangas |
Bucephalandra kishii |
Bucephalandra magnifolia |
Bucephalandra minotaur |
Bucephalandra motleyana |
Bucephalandra muluensis |
Bucephalandra oblanceolata |
Bucephalandra oncophora |
Bucephalandra pubes |
Bucephalandra pygmaea |
Bucephalandra sordidula |
Bucephalandra tetana |
Bucephalandra ultramafica |
Bucephalandra vespula |
Bucephalandra yengiae |
Inne rośliny z rodziny obrazkowatych |
Orontium aquaticum – Orontium bagienne |
Calla palustris – Czermień błotna |
Pistia stratiotes – Topian osokowaty |