Przedstawiamy w niniejszym opracowaniu wzorce złotych rybek, które pragniemy wprowadzić w naszym kraju. Opracowano je w oparciu o standardy i ustalenia obowiązujące między innymi w Wielkiej Brytanii, NRD, RFN i Stanach Zjednoczonych. Nie stanowią one jednak oficjalnie przyjętych norm o charakterze międzynarodowym. Publikując poniższe wzorce mamy nadzieję, że pomogą one szerokim kręgom akwarystów oraz miłośnikom karasi ozdobnych w lepszym stopniu poznać niuanse związane z klasyfikacją tych ryb akwariowych. Dadzą one możliwość uniknięcia błędów przy określaniu ryb, także m. in. przy ich zakupie. Mamy nadzieję, że przyczyni się to do stopniowego podnoszenia niezadowalającego jeszcze poziomu wiedzy i hodowli złotych rybek w Polsce.
Wśród karasi ozdobnych pod względem budowy ich ciała i rozwinięcia płetw rozróżniamy następujące grupy: I – o ciele wydłużonym: złota rybka (forma podstawowa), kometa, szubunkin typ londyński oraz bristolski, arlekin i inne. II – o ciele krótkim, owalnym ( jajowatym): nimfa, welon, teleskop, welonoteleskop, lwia główka, niebowid, pyzatek, kogutek, perłołuska itd. Praktycznie większą uwagę przyciągają ryby należące do II grupy, ponieważ zróżnicowanie odmian w I grupie nie jest tak duże i urozmaicone
1. K o m e t a
Ciało znacznie wydłużone, płetwa ogonowa pojedyncza, możliwie dłuższa od ciała. Płetwa grzbietowa dłuższa i proporcjonalna w stosunku do płetw brzusznych (wysokość grzbietowej = długości brzusznych). Płetwy piersiowe i brzuszne (parzyste) oraz odbytowa (pojedyncza) – znacznie wydłużone. Końce płetw (oprócz grzbietowej) łagodnie zaokrąglone (rys. 1). Odmiany barwne: matowa, metaliczna, pstrokata (Calico).
Rys. 1 Kometa
S z u b u n k i n Ciało jak u złotej rybki, płetwy piersiowe i brzuszne (parzyste) oraz odbytowa (pojedyncza) nieznacznie większe, płetwa ogonowa różna w zależności od odmiany: a) szubunkin typ londyński – płetwa ogonowa jak u złotej rybki; odmiany tej dopuszcza się podwójne płetwy odbytowe, b) szubunkin typ bristolski – płetwa ogonowa szeroka i duża, o zaokrąglonych płatach (rys. 2). Ubarwienie bardziej pastelowe (przytłumione). Idealny szubukin posiada podstawowe ubarwienie o odcieniu intensywnie niebieskim z plamami koloru czerwonego, pomarańczowego, żółtego i fiołkoworóżowego. Całe ciało upstrzone jest przy tym czarnymi plamkami (cętkami).
Rys. 2 Szubunkin typ bristolski
N i m f aCiało krótkie i owalne. Płetwa ogonowa pojedyncza, silnie rozwinięta, szeroka z małym wycięciem. Płetwa odbytowa pojedyncza. Płetwy piersiowe i brzuszne parzyste, wydłużone. Płetwa grzbietowa wysoka i szeroka, równa wysokości ciała i długości płetw brzusznych (rys. 3).
Rys. 3 Nimfa
W e l o nNajbardziej lubiana ryba, o ustalonych klasycznych proporcjach (rys. 4). Ciało krótkie, okrągłe, którego wysokość równa jest 3/5 długości ogona. Głowa krótka i szeroka. Grzbiet tworzy regularną łukowatą linię. Warstwa tłuszczu na karku zmniejsza wartość ryby i uchodzi za cechę ujemną, podobnie jak wgnieciona lub ostro zakończona głowa. Płetwa ogonowa podwójna, rozdzielona aż do nasady, o proporcjonalnie równych częściach. Długość jej wynosi co najmniej 5/4 długości ciała, zaś szerokość w środkowej części jest równa połowie jej długości. Końce płatów lekko zaokrąglone. Każda część płetwy ogonowej posiada na końcu niewielkie wycięcie, nie przekraczające jednak 1/6 długości całej płetwy. Wewnętrzna nasada płetwy ogonowej posiada łuski. Płetwy odbytowe podwójne; są one nakryte (zasłonięte) przez płetwy ogonowe, tak iż z boku są niewidoczne. Długość ich równa jest połowie długości płetwy ogonowej. Płetwa grzbietowa jest wysoka i stercząca; jej wysokość z przodu wynosi 3/5 długości płetwy ogonowej, z tyłu zaś równa się połowie długości ciała; grzbiet tej płetwy jest równy.
DC – długość ciała DP – długość płetwy ogonowej
Rys. 4. Klasyczne proporcje welona
Płetwa ta powinna być nienagannie ukształtowana. Połowę długości płetwy ogonowej mają płetwy piersiowe, natomiast brzuszne są dłuższe i równają się 3/5 długości tej płetwy. Płetwy brzuszne skierowane są lekko na boki, zaś piersiowe dosyć znacznie; oglądane z góry tworzą lekki łuk
Rys. 5. Welon klasyczny
W standardzie tym, wyróżnia się dwie odmiany: klasyczny welon o szerokich płatach płetwy ogonowej (rys. 5) i tzw. welon jaskółczy ogon, u którego płaty płetwy ogonowej są mocno wycięte (rys. 6). Brak części łusek obniża wartość ryby. Ubarwienie błyszczące o różnej gradacji Soloru żółtego, pomarańczowego, białego, stalowego itp.
Rys. 6. Welon jaskółczy ogon
T e l e s k o pKształt ciała i płetwy, jak u odmian welonowych. Najistotniejszy jest kształt oczu (rys. 7), które mogą być: sferoidalne (rys.7b), jajowate (rys. 7c), stożkowato-ścięte do przodu (rys. 7d), stożkowato-ścięte boczne (rys. 7e), kuliste (rys. 7f), pierściemowato-stożkowate (rys. 7g) i pierścieniowato-kuliste (rys. 7h). Rys. Ta pokazuje oczy normalne dla wszystkich odmian złotych rybek oprócz teleskopów, niebowidów i pyzatków
Rys. 7. Kształt oczu u teleskopów
Oczy teleskopów powinny być możliwie duże. Po bokach skierowane do przodu, symetrycznie jednakowo rozwinięte, kończące się równo z zakończeniem pyska. Płetwy identyczne jak u welona. Występują także odmiany teleskopowelonowe (welenoteleskopy) z ogonami welonowymi (rys. 8) lub z tzw. jaskółczym ogonem (rys. 9). Ubarwienie bardzo zmienne; najwięcej cenione jest czarne i pstrokate (Calico).
Rys. 8. Welonoteleskop Rys. 9. Teleskop z jaskółczym ogonem
N i e b o w i dKształt ciała wydłużony (rys. 10) lub krótki (rys. 11). Proporcjonalnie duże oczy, wyraźnie skierowane do góry. Brak płetwy grzbietowej. Pozostałe płetwy oprócz ogonowej, parzyste i raczej krótkie. Płetwa ogonowa znacznie wycięta; w stosunku do ciała jest nieduża. Ubarwianie najczęściej pomarańczowe, chociaż są wyjątki i odchylenia kolorystyczne. Łuska pełna, tzn. całkowicie zachowana, błyszcząca. Oczy mogą być większe lub mniejsze, w różny sposób skierowana do góry.
Rys. 10. Niebowid o ciele wydłużonym Rys. 11. Niebowid o ciele krótkim i jaskółczym ogonie
P y z a t e kKształt ciała krótki i owalny (jajowaty). Grzbiet tworzy łagodny łuk. Brak płetwy grzbietowej. Pod oczami, skierowanymi lekko ku górze, znajdują się pęcherze, o kształcie fasoli wypełnione cieczą surowiczą, tworzące rodzaj baloników. Im są większe owe „balony” tym okaz jest cenniejszy. Płetwy piersiowe, brzuszne i odbytowe stosunkowo krótkie i parzyste. Płetwa ogonowa może być krótka (rys. 12), lub w kształcie tzw. jaskółczego ogona (rys. 13) o silnie wyciętych płatach, Ubarwienie zazwyczaj połyskująco-pomarańczowe. Występują też inne odmiany kolorystyczne. Łuski są zachowane
Rys. 12. Pyzatek o krótkiej płetwie ogonowej Rys. 13. Pyzatek z jaskółczym ogonem
L w i a g ł ó w k a t y p O r a n d aKształt ciała jak u welona. Wszystkie płetwy oprócz grzbietowej parzyste, wydłużone i proporcjonalne. Obecność płetwy grzbietowej stanowi o przynależności ryby do typu Oranda. Charakterystyczną cechą są naroślą na głowie, Mogą one być w różny sposób rozwinięte (bardziej lub mniej). Najbardziej porządane są naroślą okalające całą głowę (rys. 14). Do odmiany tej m.in. należą „czerwone kapturki”, „czerwonogłówki” zazwyczaj należą do odmiany Ranchu). Ubarwienie bardzo różnorodne. Najwyżej cenione są odmiany o białym ciele i czerwonych naroślach na głowie, a także całkowicie fioletowe i brązowe (czekoladowe). Łuski są zachowane, choć występuje też odmiana tzw. matowa, którą najczęściej tworzą ryby pstrokate (Calico).
Rys. 14. Lwia główka Oranda
L w i a g ł ó w k a R a n c h u (czyt. ranciu)Kształt ciała kulisty. Głowa duża, o silnie rozwiniętych naroślach. Wyraźnie zaznaczone „policzki”, które tworzą naroślą, częściowo mogące zasłonić oczy. Brak płetwy grzbietowej stanowi podstawowy wymóg dla tej odmiany, pochodzenia japońskiego. Poszczególne płetwy (ogonowa, odbytowe, brzuszne i piersiowe) są zawsze podwójne i bardzo krótkie. Nasada płetwy ogonowej zawsze ma łuski (rys. 15). Ubarwienie może być różne, ale zachowane są pełne błyszczące się metalicznym połyskiem łuski.
Rys. 15. Lwia główka typ Ranchu
K o g u t e kCiało krótkie jak u welona. Płetwa grzbietowa może występować lub całkowicie jej brak. Pozostałe płetwy parzyste i dosyć krótkie. Cechą charakterystyczną są mocno rozbudowane przegrody nosowe, które tworzą rodzaj puszystych narośli na głowie, w kształcie dwu kulek (rys. 16). Ubarwienie zmienne. W literaturze obcojęzycznej nazywany jest różnie: Pom-pom, Narial Bouquet (ang.), Lest ouies retroussees (franc), Kiemendeckel und Flugelnasen (niem.). W naszym kraju prawdopodobnie nie jest spotykany
Rys. 16. Kogutek
P e r ł o ł u s k aKształt ciała krótki, owalny. Płetwy nieduże, oprócz grzbietowej parzyste. Płetwa grzbietowa niewielka. Głowa mała, zaostrzona. Łuski są jakby oddzielone od siebie, kulisto wypukłe i przez to podobne do pereł, o właściwym dla nich opalizującym połysku (rys. 17). Ubarwienie o różnych odcieniach, z przewagą czerwieni i koloru pomarańczowego. Prawdopodobnie w naszym kraju nie jest jeszcze hodowana.
Rys. 17. Perłołuska
Zestawienie ilości punktów przyznawanych poszczególnym standardom karasi ozdobnych przy ocenach konkursowych
Lp. Nazwa
Cia ło
Og on
Płe twa grz bie to wa
Płe twy pier sio we i brzu szne
Ubar wie nie
Za cho wa nie
Inne
Ra zem
1. Kometa
20
30
20
5
20
5
–
100
2. Szubunkin londyński
20
20
10
5
40
5
–
100
3. Szubunkin bristolski
10
30
10
5
40
5
–
100
4. Nimfa
25
30
20
5
15
5
–
100
pł. odbyt.
5. Welon
25
25
20
10
10
5
5
100
oczy
6. Teleskop
15
15
5
5
20
5
35
100
oczy
7. Niebowid
26
15
–
5
15
5
40
160
balony
8. Pyzatek
20
15
–
5
15
5
40
100
głowa
9. Lwia główka (Oranda)
15
15
10
5
10
5
40
100
10. Lwia główka
głowa
100
(Ranchu)
15
15
–
5
10
5
50
100
kulki
11. Kogutek
15
15
5(10)
5(-)
15
5
40
100
łuski
12. Perłołuska
15
15
10
5
15
5
35
100
Ilustracje T. M. Śladowski
Nowy gatunek ryb z rodziny kąsaczowatych! Tetra tęczowa – Nematobrycon lacortei W akwariach europejskich i amerykańskich pojawiły się ryby nowego gatunku z rodziny kąsaczowatych. Tetra tęczowa pochodzi z Kolumbii, z wód Rio Calima. Dcrasta 3 cm długości. Podobnie jak u tetry cesarskiej, ubarwienie górnej części ciał* jest różne od dolnej. Od oka o czerwonej tęczówce do połowy długości ciała ciągnie się pas barwy czerwonej, przechodzący ku tyłowi w ciemnoniebieski. Grzbiet ołiwkowozielony, tylna część ciała niebieska, błyszcząca metalicznie. Przy brzegu płetwy odbytowej czerwony pasek. Temperatura wody 24-27 °C.