Sum białowąsy Mystus tengara
(Hamilton-Buchanan, 1822)
Jacek J. Nowakowski
Gatunek ten wraz z podobnymi Mystus mica, M. vittatus i M. micracanthus oraz blisko spokrewnionymi rodzajami Auchenoglanis, Bagrus, Chrysichtys, Gephyroglanis, Leiocassis, Parauchenoglanis i Pseudobagrus należy do rodziny Bogridae. Rodzinę tę cechuje występowanie małej trójkątnej płetwy grzbietowej z silnie wykształconym pierwszym promieniem, tworzącym kolec oraz obecność czterech par wąsów.
Mystus tengara zasiedla przydenne strefy stojących i wolno płynących wód Indii. Należy do nielicznych przedstawicieli sumowatych, które przejawiają swoją aktywność również w ciągu dnia. W warunkach naturalnych osiąga 18 cm długości. Ciało ryby jest kształtu torpedowatego, w części ogonowej bocznie ścieśnione. Głowa stożkowata, dość silnie grzbietowo-brzusznie spłaszczona, o szerokim otworze gębowym. Zewnętrzna para wąsów szczękowych bardzo długa (przylegając do ciała, sięgają nasady płetw brzusznych), barwy porcelanowo-białej. Para wąsów nosowych krótka (długość ok. 1,5 cm), barwy czarnej, skierowana ku górze tworzy z linią grzbietu prawie kąt prosty. Obydwie pary wąsów (żuchwowych) są skierowane do dotu i do przodu, o długości sięgającej 1/2 długości ciała ryby, barwy białej. Tylko czasem zewnętrzne pary wąsów, zwłaszcza u osobników starszych, są przy nasadzie ciemno zabarwione.
Sum białowąsy to ładna i ciekawa ryba
Oczy są duże, osadzone po bokach głowy, o żółto-pomarańczowej tęczówce. Płetwy typowe dla rodziny o wzorze – D 1/7; A 2-3/9-10; P 1/8; V 1/5, płetwa grzbietowa jest mała, trójkątna, przeźroczysta. Pierwszy jej promień tworzący kolec zabarwiony jest na kolor ciemnoszary. Pozostałe płetwy są przeźroczyste, tylko na płetwie odbytowej występuje rozmyta, ciemnoszara plama. Płetwa tłuszczowa jest duża, wydłużona. Linia naboczna wyraźnie zaznaczona. Grzbiet ryby jest ciemny, spodnia część ciała błyszcząco porcelanowo-biała. Po bokach ciała występują trzy, ciemnoszare, podłużne pasy, które biegnąc ku tyłowi zwężają się; głowa (w partiach grzbietowej i bocznych) również ciemna, a od spodu biała. W przedniej części ciała, tuż za pokrywami skrzelowymi, nad nasadą płetw piersiowych, występuje ciemna plama o owalnym kształcie. Dymorfizm płciowy zaznaczony mało wyraźnie. Samiec jest smuklejszy i ma zaostrzoną płetwę grzbietową. Samica zazwyczaj większa, masywniej zbudowana, a jej płetwa grzbietowa jest zaokrąglona. Sum białowąsy w warunkach akwariowych wymaga ciemnego podłoża, gęsto obsadzonego roślinami, z licznymi kryjówkami (z korzeni lignitów, odwróconych łupin orzechów kokosowych czy kamieni), wśród których osobniki tego gatunku chętnie zajmują swoje rewiry. Ryba ta wymaga różnorodnego pokarmu żywego, większe osobniki zjadają chętnie małe dżdżownice czy ślimaki. Pobierają także skrobane mięso oraz opadający na dno zbiornika pokarm płatkowany, pochodzenia zwierzęcego. Optymalna temperatura wody, to zakres 22 – 28°C. Tarło w warunkach akwariowych było już obserwowane. Przebiegało ono w przydennej strefie wody między gęsto rosnącymi roślinami. Samica składała partiami duże jaja o brunatno-żółtej barwie. Mimo doprowadzenia do tarła, wylęgu nie osiągnięto.
Literatura: Day F. 1875 – 1878 The fishes of India, Burma and Ceylon. Ouarsth, London (Fascimile Wm Dawson, London, reprint 1958). Day F. 1889. Fishes: The fauna of British India, including Ceylon and Burma. 2 vols Laylor and Francis, London. Smith H. M. 1945. The freshwater fishes of Siam or Thailand. Buli. U. S. Nat. Mus. Washington, vol 188. Sterba G. 1987. Siisswasserfische der Welt. Urania – Verlag, Leipzig, Jena, Berlin, s. 330 – 334.