Zastanówmy się najpierw nad pochodzeniem samej nazwy tych ryb. Słowo „Betta” określające ten rodzaj ryb łaźcowatych potocznie zwanych „labiryntowymi” pochodzi od jawajskiej nazwy „Wader bettah” określającej walki staczane przez samce, natomiast słowo „splendens” określające gatunek, pochodzi z łaciny od słowa „splendidus” – wspaniały. Polska nazwa mówi sama za siebie – bojownik wspaniały. Rodzaj Betta już w 1850 roku poddany został pierwszej próbie systematycznego uporządkowania. Dokonał tego Bleeker. Miejscem ich pochodzenia są południowo-wschodnia Azja, Jawa, Sumatra i Borneo. Interesujący nas gatunek pochodzi z Półwyspu Indochińskiego. Pierwsze informacje o jego istnieniu w Europie pochodzą z roku 1 874 a oznaczony został przez Regana w 1909 roku. Zainteresowanie tubylców tą rybą spowodowane zostało skłonnością samców do staczania walk pomiędzy sobą. Hiszpanie mają walki byków, Meksykanie walki kogutów, a Malajczycy walki bojowników. W Tajlandii ten rodzaj sportu jest wielką atrakcją dla tubylców i turystów. Dla jednych jest to wspaniałe widowisko, dla drugich biznes. Na ulicach, targach, w barach urządzane są pokazy tych walk, przyjmowane zakłady. Jedni mają wspaniałą przygodę, drudzy inkasują pieniądze. A jak to jest u nas? Bojownik wspaniały jest również przedmiotem zainteresowań wielu akwarystów. Jest również obiektem pięknej rywalizacji pomiędzy akwarystami, kto wyhoduje bojownika wspaniałego naprawdę wspaniałego. Od szeregu lat Oddział Polskiego Związku Akwarystów w Bytomiu organizuje konkursy Betta splendens, w których rywalizują akwaryści z całego kraju. Przy Polskim Związku Akwarystów zostanie również zorganizowany klub miłośników tej ryby, skupiający akwarystów z poszczególnych Oddziałów PZA. W roku 1977 dwaj członkowie PZA; kol. Ryszard Patryas i Leszek Zalewski dla potrzeb organizowanych w Polsce konkursów opracowali „Standardy i zasady oceny bojownika wspaniałego – Betta splendens„. Aby przybliżyć tę rybę szerokim rzeszom akwarystów i aby mogli oni ocenić posiadane przez siebie egzemplarze, podaję w tym artykule ogólne wytyczne tych zasad. Na konkursach ocenie poddawane są dorosłe samce, które są wystawiane pojedynczo i pojedynczo oceniane. Wystawiana ryba musi być zdrowa a jej korpus (bez płetwy ogonowej) nie może być mniejszy niż 4 cm. Ryba musi się wyróżniać odpowiednią żywotnością, pobudliwością, reagować na odpowiednie bodźce np. obecność w sąsiedztwie osobnika tej samej płci i gatunku. Ubarwienie ich powinno być jednolite, bez plam w postaci mocniejszych lub słabszych odcieni danego koloru (za wyjątkiem odmian wielobarwnych). Ubarwienie powinno być intensywne, soczyste a nie wypłowiałe, wyblakłe. Bojowniki dzieli się na standardy w oparciu o ich ubarwienie. Rozróżnia się trzy podstawowe grupy i ich pochodne odmiany kolorystyczne tzw. podgrupy: a) bojowniki jednobarwne, b) bojowniki dwubarwne, c) bojowniki wielobarwne.
Bojowniki jednobarwne
czerwone
ryby posiadają kolor czerwony bez błyszczących punktów na łuskach. Dopuszczalne obwódki płetw;
niebieskie
ryby posiadają kolor niebieski bez połysku. Brzuszne płetwy mogą być czerwone;
niebieskie, zielono błyszczące
ryby posiadają zasadniczy kolor niebieski, który przy odpowiednim świetle błyszczy. Korpus i płetwy zielone. Brzuszne płetwy mogą być czerwone.
zielone
ryby posiadają matowy kolor zielony. Brzuszne płetwy mogą być czerwone;
fioletowe
ryby posiadają kolor fioletowy w odcieniu matowym;
czarne
ryby posiadają kolor brązowy, przechodzący aż do czarnego. Łuska na korpusie posiada punkciki zielone. Brzuszek czerwono-brązowy;
winiakowe
ryby posiadają kolor piaskowy przechodzący aż do słomianego. Obwoluty płetw są koloru ciemniejszego. Kolor płetw taki sam jak korpusu;
złote
ryby posiadają kolor w odcieniu złotym błyszczący słabo w odcieniu zielonym;
białe
ryby posiadają kolor biały błyszczący słabo w odcieniu zielonym;
opalowe
ryby posiadają korpus w kolorze żółto-białym, płetwy posiadają kolor intensywniejszy;
opal czerwony
różnią się od ryb w kolorze opal tym, że posiadają płetwy czerwone;
opal niebieski
różnią się od ryb w kolorze opal tym, że posiadają płetwy niebieskie;
opal fioletowy
różnią się od ryb w kolorze opal tym, że posiadają płetwy fioletowe;
Grupa o specjalnych wariantach ubarwienia
Bojowniki dwubarwne
niebiesko-zielone
podstawowym ubarwieniem jest kolor matowo-niebieski, który przy odpowiednim oświetleniu ryby na całym korpusie i płetwach błyszczy intensywną zielenią. Płetwy brzuszne mogą być czerwone;
żółto-szare
ryby posiadają recesywną cechę, t.j. matowożółtą barwę ciała (zarówno u samców i u samic), brzegi są szare a korpus i płetwy błyszczą słabą zielenią;
żółto-zielone
korpus łącznie z płetwami, jest matowożółty, bez szarego obramowania łusek, posiada zielony połysk;
podwójnie czerwone
korpus jasnoczerwony, płetwy mają intensywną barwę czerwonego pluszu, są wyraźnie oddzielone pod względem ubarwienia od reszty ciała, nie mogą się z nim „zlewać”;
podwójnie niebieskie
korpus jasnoniebieski, płetwy są matowoniebieskie, wyraźnie oddzielone;
podwójnie fioletowe
korpus jasnofioletowy, płetwy matowo-fioletowe, wyraźnie oddzielone;
biało-barwne
korpus i płetwy o jednolitej barwie czerwonej, niebieskiej itd. a końce płetw brzusznych białe. Są to więc biało-czerwone, biało-czarne itp.
Bojowniki wielobarwne
–
Płetwy czerwone z niebieskimi promieniami a korpus z zielono świecącymi łuskami, względnie dość regularne, jasne plamy lub plamy ciemne (np. różowe lub czarne) na tle jednolitego ubarwienia;
–
Kombinacja kolorów może być różna i nie da się ich przewidzieć;
–
Kombinacje kolorów mogą zadziwiać swym pięknem i zestawem barw.
Skala ocen
Skala ocen wynosi od 1 do 100 punktów. Ryby są jednak w zasadzie oceniane w skali ocen od 50 do 90. 100 punktów jest ideałem w zasadzie nie do osiągnięcia.
Tabela ocen maksymalnych:
a) wielkość i kształt korpusu do 10 pkt. b) kształt i stan płetw do 10 pkt. c) temperament do 10 pkt. d) długość płetw do 40 pkt.
a w tym: – długość płetwy grzbietowej osiąga 3/4 długości korpusu do 10 pkt. – długość płetwy ogonowej zbliżona do długości korpusu do 10 pkt. – długość płetwy odbytowej zbliżona do długości korpusu (długość tylnego brzegu wzdłuż płetwy ogonowej) do 10 pt. – długość płetwy brzusznej osiąga 1/2 długości korpusu (wzdłuż przedniej krawędzi płetwy brzusznej) do 10 pkt.
e) barwa do 30 pkt. a w tym: – barwa korpusu do 10 pkt. – barwa płetwy grzbietowej i ogonowej do 10 pkt – barwa płetwy odbytowej i płetwy brzusznej do 10 pkt. ________________ Razem: 100 pkt.
Sędziowanie
Organizator konkursu typuje sędziów i zaprasza ich do sędziowania w konkursie. Sędziów powinno być co najmniej trzech. W sędziowaniu mogą brać udział również sędziowie ubiegający się o uprawnienia sędziowskie. W konkursach zasadą jest, że sędziowie nie oceniają swoich ryb, które wystawiają w konkursie. Każda z ocen pojedynczego sędziego jest subiektywna i dopiero średnia ocena grupy sędziów jest obiektywna. Oceny sędziów ubiegających się o uprawnienia nie są wliczane do punktacji.