O pielęgniczce Agassiza – Apistogramma agassizi (Steindachner, 1875)
Pielęgniczka agassiza jest jedną z najpiękniejszych ryb akwaryjnych, usposobienie ma spokojne, żyje w zacisznych, obficie zarośniętych wodach środkowej Amazonki na wysokości Brazylii jak też w Boliwii i Paragwaju. Gatunek ten wrażliwy jest na zmianę wody i chemikalia. Ryby te nie znoszą wahań temperatury. Najchętniej zjadają pokarm żywy jak: rozwielitki, oczliki, larwy komarów, ale nie gardzą także pokarmem suchym. Woda w akwarium, w którym trzymamy osobniki dorosłe, powinna być średnio twarda 8-10°n, o wartości pH 7 i musi być bardzo czysta. Temperatura winna być utrzymana w granicach 23-25°C, do tarła 28°C. Ubarwienie ryb zależne jest od naświetlenia, temperatury oraz samopoczucia. Samczyk ma zwykle grzbiet jasnobrunatny. Od oka aż do zakończenia płetwy ogonowej przechodzi czarno-brązowa, wyraźna pręga. Ponad nią wzdłuż całego ciała mienią się błękitno- zielone łuski. Boki ciała są zielonkawe. Na podgardlu widoczne są charakterystyczne dla większości pielęgnic cętki, błyszczące kolorem niebiesko-zielonym. Płetwy brzuszne silnie wydłużone, o barwie zielono-żółtej. Samczyk w naszych akwariach osiąga długość 7-8 cm. Samiczka zaś jest mniejsza, osiąga długość 5- 6 cm i ubarwienie ma znacznie uboższe, Przeważa u. niej kolor szaro-żółty. Przez środek ciała, od oka do nasady płetwy ogonowej przechodzi czarno-brązowa pręga. Płetwy są krótsze niż u samca, z obwódkami czerwonymi. W okresie tarła samiec staje się błękitno-zielony z pomarańczowymi bokami, a ciemny pas wzdłuż ciała jest prawie niewidoczny. Samiczka uzyskuje wtedy barwę intensywnie żółtą, z wyraźnym czarnym paskiem wzdłuż ciała. U tych ryb tuż przed tarłem pojawia się w miejscu odbytu tak zwana brodawka płciowa. U samca jest ona lekko zaostrzona, u samicy tępo zaokrąglona. Przy zestawianiu pary należy zwracać uwagę na dobór partnerów, bo często zaraz po połączeniu dochodzi do „nieporozumień małżeńskich”. Tarło odbywa się w ten sposób, że samczyk zaczyna okrążać samiczkę, przecina jej drogę, płynąc w tył, jak gdyby przedstawiał się jej. Dzieje się to na przestrzeni wolnej od roślin. Następnie samiczka wabiąc za sobą samca płynie do miejsca, gdzie następuje tarło. Może się ono odbyć na oczyszczonym liściu, kamieniu lub dolnej części odwróconej doniczki. Po zakończeniu tarła opiekę nad ikrą obejmuje samica, przeganiając partnera w najdalszy kąt akwarium. Po tym zachowaniu się samicy można poznać zakończenie tarła i wówczas należy odłowić samca. Narybek wylęga się po 3-4 dniach, zależnie od temperatury wody i zostaje umieszczony w uprzednio przez samicę przygotowanym dołku lub na kamieniu. Po pięciu, sześciu dniach, gdy już zostanie zużyta zawartość pęcherzyka żółtkowego narybek zaczyna samodzielnie pływać i wtedy należy rozpocząć karmienie najdrobniejszym planktonem. Po okresie 4-5 tygodni, kiedy narybek zaczyna się wybarwiać, należy go przenieść do większego akwarium. Ma to zasadniczy wpływ na jego wzrost. Z jednego tarła można osiągnąć około 150 sztuk narybku.
Na zakończenie ciekawostka: ryby z rodziny pielęgnicowatych /Cichlidae/ odgrywają ważną rolę w swojej ojczyźnie w walce z malarią, niszczą bowiem komary przenoszące tę groźną chorobę.