Marian Libionka – Bielsko-Biała Adam Latusek – Warszawa
Złote rybki w chińskiej miniaturze rysunkowej
Reprodukowana na okładce seria barwnych znaczków pocztowych wydanych techniką rasterowego druku głębokiego w 1960 r. w Chińskiej Republice Ludowej o wartościach nominalnych 4 i 8 fenów, ukazuje różne odmiany hodowlane złotych rybek. Wszystkie złote rybki pielęgnowane na świecie pochodzą od chińskiego karasia srebrzystego (Carrasius auratus). W wielkiej encyklopedii cesarza Kangsi (1662-1723) z dynastii Cing – „Tu Szu” wspomina się, że w prowincji Szansi w drugim roku panowania cesarza Ping-wanga (770-719 r. p.n.e.) z dynastii Czou, „gdy naród przez dziesięć razy po dziesięć dni błagał Niebo o wodę, nieoczekiwanie w źródełku pojawiły się złote rybki i spadł deszcz”. Ale prawdziwe historyczne przekazy informują, że złote rybki po raz pierwszy zaobserwowano w Chinach w okresie dynastii Cin (265-420 r. n. e.), a naprawdę udomowiono je w czasach panowania dynastii Sung (960-1279 r.). Początkowo rybki hodowane były tylko na dworach chińskiej arystokracji, aby w XVI i następnych wiekach stać się ulubionym stworzeniem hodowanym dosłownie przez wszystkich. Z Chin złote rybki przejął cały Daleki Wschód: Japonia, Korea, Wietnam itd. Europa poznała chińskie rybki dzięki angielskim podróżnikom w czasach panowania Jakóba 1 (1566-1625 r.), ale dopiero Portugalczycy w 1691 r. przywieźli większą partię złotych rybek z Jawy. W XVIII w. chińskie rybki stają się modne i jeszcze długo cenione były na wagę złota. W XIX w. złote rybki już są popularne na całym świecie. Dziś jednak przez większość akwarystów złote rybki nie są doceniane, choć obserwuje się rosnące nimi zainteresowanie. Niezwykła cierpliwość i wytrwałość, staranna selekcja, właściwe krzyżowanie oraz stwarzanie odpowiednich warunków – doprowadziły do tego, iż otrzymano liczne odmiany hodowlane złotych rybek o najróżniejszych kształtach ciała, głowy, płetw i oczu, zmiennej kolorystyce oraz bardzo zróżnicowanych i utrwalonych w zasadzie cechach dziedzicznych. W „Akwarium” planujemy opublikować cykl artykułów na temat złotych rybek, w których w sposób bardziej szczegółowy zostaną one scharakteryzowane w aspekcie rozwoju historycznego, istniejących odmian i standardów, zasad prawidłowej hodowli itp. Kolejno znaczki pocztowe w układzie poziomym prezentują następujące odmiany złotych rybek, najbardziej typowych, choć daleko nie wszystkich, dla współczesnych hodowli w ChRL (podajemy ich oryginalne nazwy chińskie wg opisu pod rysunkiem na każdym znaczku w transkrypcji polskiej wraz z dosłownym tłumaczeniem w nawiasie oraz nazwę polską): *)
*) Reprodukcje tej serii znaczków publikowano już wcześniej w europejskiej literaturze akwarystycznej: por. „Aąuarien Terrarien” zesz. 6. 1962, „Aąuarien Magazin” zesz. 9, 1974, „TI” („Tatsachen und Informationen”) nr 25/3, 1974, R. Piechocki – „Der Goldfisch”, wyd. Die Neue Brehm-Bucherei, 1974, B. Pen-zes, I. Tolg – „Az aranyhal”, wyd. Natura, Budapest, 1974, przy czym wszystkie reprodukcje były w zasadzie błędnie opisywane przez komentatorów.
W stosowanym nazewnictwie nie brano pod uwagę nazw chińskich wydrukowanych na każdym znaczku, ani też w cyt. publikacjach znaczki nie zostały uszeregowane w kolejności, jaką określił ich wydawca – poczta ChRL, co także jest zaznaczone na każdym znaczku u dołu (podwójna numeracja znaczków od 1 do 12 oraz od 182 do 193). W tym ostatnim wypadku także nie uniknęliśmy błędu stosując tu pewną dowolność kolejności reprodukowanych znaczków. Stąd też użyte tam nazwy złotych rybek są w zasadzie błędne i mylące, nie są one zgodne z faktycznymi rysunkami ryb na reprodukowanych znaczkach. Błędy te korygujemy w naszym opisie.