Pyszczak wysmukły, należący do rodziny pielęgnicowatych (Cichlidae), zamieszkuje jezioro Malawi. Woda w tym jeziorze jest krystalicznie czysta, ma twardość około 12-14°n i odczyn alkaliczny (pH 8,6). Temperatura jej wynosi zimą 24°C, zaś latem 30°C.
Opisywana ryba zamieszkuje skaliste biotopy i odżywia się porastającymi skały glonami. Stąd też gatunek ten charakteryzuje się. dolnym ustawieniem otworu ustnego, co wraz z uzębieniem umożliwia „zeskrobywanie” glonów ze skalistego podłoża. Oprócz glonów pyszczak wysmukły spożywa także drobne bezkręgowce, a w niewoli jada chętnie parzone płatki owsiane, kaszę mannę, makaron, szpinak, sałatę itp. Trzeba pamiętać, aby w jego diecie przeważał pokarm roślinny.
Pyszczak wysmukły – Labeotropheus trewavasae
Rys. wg H. Frey
Kształt ciała pyszczaka wysmukłego jest wydłużony. Samiec osiąga długość 15 cm. Ciało jego ubarwione jest fioletowo, poprzez wszystkie odcienie aż do błękitu. Płetwa grzbietowa intensywnie pomarańczowa, a na odbytowej widoczne są pomarańczowe plamki, imitujące ikrę. Płetwy brzuszne są błękitne z pierwszym promieniem błyszcząco białym. W czasie zalotów na ciele występuje 6 do 8 ciemnobłękitnych poprzecznych pręg. Samice występują w dwóch odmianach barwnych: marmurkowej (podobnie jak u Pseudotropheus zebra) i ciemnoniebieskiej z odcieniem szarym i czerwonawym do pomarańczowego oraz kropkami na płetwie odbytowej. Hodowana jest także piękna mutacja barwna tej ryby, pochodząca z okolic wyspy Tumbi na jeziorze Malawi. Samice tej odmiany są żółtopomarańczowe w rozrzucone na całym ciele złote plamki. Samce natomiast są ubarwione normalnie.
Pyszczaki wysmukłe trzeba hodować w akwariach dużych. Są to ryby agresywne i dlatego trzymać je należy w wielogatunkowych stadach z rybami z rodzaju Pseudotropheus lub Melanochromis. W akwarium powinny się znajdować kryjówki z kamieni, korzeni itp. Kryjówek tych musi być dużo, aby zapewnić całkowite ukrycie się wszystkim rybom słabszym. Dno pozostawiamy bez żwiru, ponieważ ryby często grzebią w podłożu. Z roślin polecić można jedynie żabienicę amazońską (Echinodorus amazonicus) oraz mikrozorium (Microsorium pteropus).
Tarło odbywa się na płaskich kamieniach i natychmiast po nim ikra jest zbierana do pyska samicy. Samica nosi ikrę i młode w pysku przez okres około 32 dni. W tym czasie nie pobiera ona pokarmu, a dopiero po wypluciu młodych intensywnie żeruje. Po około 10 dniach od tarła w nocy odławiamy samicę i przekładamy do osobnego, przewietrzanego zbiornika, w którym znajduje się woda z akwarium ogólnego oraz kryjówki dla młodych i samicy. Po wypluciu młodych pozostawiamy z nimi samicę i karmimy rybki żywym pokarmem. Większe kąski samica rozdrabnia i wypuszcza przez skrzela prosto pod pyszczki młodych. Po około 2 tygodniach od „wyplucia” młodych samicę przenosimy w nocy do akwarium ogólnego. Samica przeniesiona w dzień byłaby atakowana przez wszystkie ryby, a przeniesiona w nocy, rano jest już tolerowana.
Pyszczak wysmukły jest wytrzymały na niskie temperatury, lecz dłuższe przebywanie w zimnej wodzie grozi mu pleśniawką, która jednak po podwyższeniu temperatury ustępuje.