W dniu 28 czerwca 1979 odszedł na zawsze z szeregów Związku w wieku 71 lat Kolega Jan LENARCZYK. Był jednym z najstarszych członków PZA, współdziałającym przy jego powstaniu w okresie powojennym. Był jednym z tych nielicznych akwarystów, którym sprawy Związku są zawsze bliskie i którzy zawsze czynnie działają na rzecz rozwoju akwarystyki w Polsce.
Akwaryści z łódzkiego Oddziału PZA zachowają w pamięci Kolegę Lenarczyka jako człowieka bardzo uczynnego, chętnie służącego radą i pomocą. Szczególnie pamiętać będziemy jego znakomitą umiejętność wykonywania różnych urządzeń i przyrządów ze szkła, tak szeroko stosowanych w akwarystyce. Gdy zachodziła potrzeba wykonania jakiejś nowości czy też naprawy, niejednokrotnie bardzo skomplikowanych, unikalnych urządzeń szklanych, mówił: „Zobaczymy co się da zrobić” i na następne spotkanie przynosił urządzenie mówiąc: „No i widzicie wyszło, ze szkła wszystko można zrobić”.
Kolega Jan Lenarczyk w czasie swej wieloletniej przynależności do Związku pełnił różne funkcje w Zarządzie Oddziału w Łodzi. Za swą ofiarną pracę odznaczony został Złotą Odznaką PZA i Medalem 50-lecia Ruchu Związkowego; wielokrotnie otrzymywał też dyplomy uznania.
Koleżeński, skromny, cichy i spokojny, widoczny zawsze tam gdzie trzeba było czynnie włączyć się do pracy związkowej lub pomóc innym, Kolega Jan Lenarczyk na zawsze pozostanie w naszej pamięci.
Leszek Michalak
LITERATURA – RECENZJE – LITERATURA – RECENZJE
Jens Meulengracht-Madsen, Aguarienpflege biologisch richtig. EinHlhrung in die modernę Aąuaristik (Biologicznie prawidłowa pielęgnacja akwarium. Wprowadzenie w nowoczesną akwarystykę), wyd. Frankh’sche Verlagshandlung, W. Keller 8c Co., Stuttgart 1975, ilustracje wielobarwne i czarno- białe, cena 257,40 zł.
Książka Meulengrachta jest pozycją na pewno godną uwagi, ze względu na bardzo ciekawe potraktowanie spraw dotyczących akwarium i jego mieszkańców, i to zarówno słodkowodnych, jak słona-wowodnych i morskich. Autor podaje wiele cennych informacji, zawartych w dziewięciu głównych rozdziałach: 1. Z historii akwarystyki. 2. środowisko i typ akwarium. 3. Budowa akwarium – techniczne środki pomocnicze – chemia wody. 4. Pielęgnacja akwarium. 5. Zachowanie się ryb. 6. Hodowla i rozmnażanie. 7. Bezkręgowce w akwarium morskim. 8. Choroby” ryb. 9. Literatura.
Omówię bliżej tylko dwa rozdziały, ze względu na zawarte w nich wiadomości, w zasadzie pomijane w popularnych opracowaniach z dziedziny akwarystyki, ukazujących się w naszym kraju. W rozdziale drugim autor podaje dokładne opisy poszczególnych środowisk, z których wywodzi się większość ryb hodowanych w naszych akwariach. Dzięki danym klimatyczno-meteorologicznym, informacjom dotyczącym chemii wody (pH, twardość, zawartość związków azotowych ) oraz dzięki charakterystyce dna otrzymujemy obraz warunków fizykochemicznych.Zestaw flory Wodnej, skład ichtiofauny i dane dotyczące ilościowego i jakościowego zróżnicowania bezkręgowców wodnych, wchodzących w skład pokarmu interesujących nas ryb, uzupełniają opis poszczególnych biotopów.
W książce Meulengrachta znajdziemy dokładną charakterystykę afrykańskich jezior Malawi i Tanganika (skąd pochodzi wiele ryb z rodziny Cichlidae) i zbiorników wodnych lasu równikowego, a więc siedlisk ryb z rodzin Cyprinodontidae i Characidae. Miłośnicy akwariów morskich znajdą opis strefy morszczynowej z występującą tam ichtiofauną, strefy zarośli mangrowych z charakterystycznymi dla niej gatunkami oraz opis akwarium z fauną śródziemnomorską i bałtycką, a także zbiornika z fauną raf koralowych.
Szczegółowe dane dotyczące wymagań hodowlanych poszczególnych gatunków ryb morskich, korelacji zachodzących pomiędzy nimi, najczęściej występujących chorób i ich zwalczania, powinny stanowić cenne uzupełnienie wiedzy dla każdego miłośnika tych ryb.
Rozdział piąty jest niejako uzupełnieniem rozdziału drugiego. Autor podaje w nim szereg ciekawych spostrzeżeń etologicznych, będących wynikiem pracy wielu badaczy zajmujących się ekologią ryb. Obserwacje dokonane w siedliskach naturalnych poszczególnych gatunków mogą znacznie ułatwić zrozumienie wielu spraw związanych z ich hodowlą. Czytelnik znajdzie tu podział pielęgnic w zależności od sposobu ukrywania ikry, opiekowania się nią i narybkiem.
Ponadto omówione są sprawy poligamii i monogamii ryb z rodziny Cichlidae. Wiążący się z tym zagadnieniem dymorfizm płciowy wyjaśniony jest w oparciu o warunki naturalne, w jakich ryby te żyją i rozmnażają się.
Hodbwców fauny morskiej powinny zainteresować opisy wzajemnych korelacji pomiędzy ukwiałami a rybami ukwiałowymi, z rodzaju Amphiprion i Premnas
Autor poruszył również zagadnienie morskiej „higieny”, a więc zależności pomiędzy rybami, a bezkręgowcami oczyszczającymi niektóre gatunki ryb z ektopasożytów. Niewątpliwym walorem książki jestbogaty zasób informacji naukowych, opracowanych przez badaczy zajmujących się poszczególnymi rodzinami ryb oraz komunikatywny język jakim są one przekazane.
Opracował: Piotr Komasara
Hans Frey: Das grosse Lexikon der Aguaristik (Wielki leksykon akwarystyki), Neumann Verlag, Leipzig-Radebeul 1978, wyd. 2. Cena 32 M, w Polsce 156,-zł.
Wydana po raz pierwszy w 1957 roku książka Hansa Freya pt.: „Das Aąuarium von A bis Z” zdobyć ła sobie ogromną popularność wśród akwarystów. W latach 1957-197 6 ukazało się 15 wydań tej encyklopedii akwarystycznej, która omawia zagadnienia związane z akwarystyką słodkowodną. Kolejne szesnaste już wydanie, znalazło się na półkach księgarskich w 1977 roku, pod zmienionym tytułem „Das grosse Łexikon der Aquaristik”. Obejmuje ono nie tylko problematykę akwarystyki słodkowodnej, ale również morskiej. W roku ubiegłym ukazało się drugie, poprawione wydanie „Lexikon …”, a w roku bieżącym można je było nabyć w Polsce w placówkach ORPAN.
Ten obszerny, liczący 859 stron druku, tom jest wszechstronną encyklopedią akwarystyczną, która zawiera prawie 6000 haseł. Są one ułożone w kolejności alfabetycznej, według łacińskich nazw zwierząt i roślin. W przypadku nazw niemieckich podane są odsyłacze do odpowiednich nazw łacińskich. Tylko hasła dotyczące problemów ogólniejszych (np.: budowa zwierząt, roślin, chemia wody, technika w akwarystyce, zasady systematyki zwierząt i roślin itp.) są uszeregowane według terminów niemieckich. Znaczną część haseł ilustrują dobre rysunki kreskowe, w ilości około 2000. Książka zawiera też fotografie czarno-białe i wielobarwne rysunki, znane z poprzednich wydań „Das Aąuarium von A bis Z”. Zostały one uzupełnione wielobarwnymi tablicami z rysunkami ryb morskich.
W krótkim omówieniu nie sposób oddać, nawet w przybliżeniu, niezmiernego bogactwa zawartych w książce wiadomości. Zwraca uwagę nowoczesność opracowania poszczególnych haseł autor uwzględnia wyniki badań naukowych i doświadczenia hodowlane z lat sześćdziesiątych i częściowo z pierwszej połowy lat siedemdziesiątych obecnego stulecia. Jedynie w pojedynczych przypadkach używa starej, nie obowiązującej już dziś nomenklatury (np.: Synnema triflorum zamiast Hygrophila difformis). Nie uwzględnia również niektórych, znanych już dość szeroko wśród akwarystów gatunków ryb i roślin (np.: Betta imbellis, czy rośliny z rodzaju Altemathera). Wobec dużej liczby sprowadzanych w ostatnich kilku latach do Europy ryb i roślin jest to jednak zupełnie zrozumiałe.
Szczególnie obszernie omówione są ciekawsze lub trudniejsze w hodowli gatunki ryb i roślin. Przykładowo neonowi czerwonemu (Cheirodon axelrodi) poświęcono przeszło stronę druku, przy czym większość miejsca zajmują syntetycznie podane obserwacje różnych hodowców nad „warunkami rozmnażania tej ciągle jeszcze problemowej ryby. Trudna w hodowli – pielęgniczka Ramireza (Papiliochromis ramirezi, syn. Apistogramma ramirezi) zajmuje również całą stronę, podczas gdy innym, łatwiejszym w hodowli gatunkom z tego rodzaju poświęcono znacznie mniej miejsca, powołując się w dużym stopniu na ogólne dane o hodowli, przedstawione przy charakterystyce rodzaju Apistogramma. Omówiono również szereg niezwykle pięknych gatunków, odnośnie których trudno było do tej pory znaleźć pełniejsze dane w dostępnej w kraju literaturze akwarystycznej (np.: Lamprologus savoryi elongatus synonim: L. brichari). Osobne słowa należą się hasłom poświęconym, akwarystyce morskiej. Ta mało jeszcze popularna w Polsce dziedzina cierpi na chroniczny brak dostatecznie szczegółowej literatury dotyczącej pielęgnacji poszczególnych gatunków organizmów morskich. Wiadomości zawarte w „Lexikon…” powinny być więc cenną pomocą miłośników akwariów słonowodnych.
Niezwykle interesujące są hasła poświęcone takim zagadnieniom jak: budowa ryb i roślin, organizmy żyjące dziko w środkowoeuropejskich zbiornikach wodnych, choroby ryb, pojęcia ekologiczne używane w hydrobiologii itp. Szczególnie cenne są orre dla osób nie mających wykształcenia przyrodniczego, a ich przydatność podnoszą dobre ilustracje. Podsumowując, omawianą książkę należy ocenić niezwykle wysoko. Oceny tej nie zmieniają nieliczne, częściowo już wymienione bra ki. Jej wartość podnosi dobry poziom graficzny – jedynie zamiast kolorowych rysunków lepsze były by barwne fotografie.
„Lexikon…”, powinien stać się podstawową encyklopedią dla akwarystów w naszym kraju. Dodatkowym jej atutem jest stosunkowo niska cena – 156,- zł – podobne wydawnictwa zachodnioeuropejskie i amerykańskie są wielokrotnie droższe, a przy tym z reguły trudno dostępne.
Opracował: Stefan Kornobis
WYSTAWY * KONKURSY * IMPREZY * WYSTAWY
III KRAJOWY PRZEGLĄD RYB KĄSACZOWATYCH W CHORZOWIE
W dniach od 27 maja do 10 czerwca 1979 roku miał miejsce w Chorzowie ni Krajowy Przegląd Ryb Kąsaczowatych. Impreza, zorganizowana w ramach obchodów 70-lecia ruchu akwarystycznego w Polsce, miała charakter ogólnie dostępnej wystawy. Urządzono ją w siedzibie chorzowskiego Oddziału PZA przy Zakładowym Domu Kultury „Konstal”. W pomysłowo zabudowanym wnętrzu sali wystawowej eksponowano 34 gatunki ryb z rodziny kąsaczowatych, pomieszczone w 30 zbiornikach. Zgłoszone do przeglądu ryby stanowiły własność akwarystów z Oddziałów PZA w Bydgoszczy, Chorzowie, Rzeszowie, Tychach, Warszawie i Zabrzu. Ryby swoje – barwieńce czarne – zaprezentował też nestor akwarystyki europejskiej Edwin Brorsson z Malmö (Szwecja).
Z ciekawszych gatunków ryb eksponowanych na przeglądzie wymienić należy: płaskoboka Schreitmuelera (Metynnis schreitmuelleri ), wystawionego przez Andrzeja Bilińskiego z Chorzowa; zwinnika czerwonoustego (Hemigrammus rhodostomus) i etiopkę zieloną (Neolebias ansorgei) Jerzego Szewczyka z Chorzowa; bystrzyka Pereza (Hyphessobrycon erythrostigma) własność Jerzego Moja z Chorzowa; bystrzyka długopłetwego (Alestes longipinnis), świecika kongolańskiego (Micralestes interruptus) Henryka Molla z Chorzowa; ślepca Jordana (Astyanex mexicanus syn. Anoptichthys jordani) własność Pawła Kowalczyka z Chorzowa i wreszcie Inpaichthys kerri wystawiony przez Włodzimierza Kołodzieja z Tychów. Uzupełnieniem ekspozycji była gablota z literaturą akwarystyczną. Na tym miejscu kierownictwo Klubu Miłośników Ryb Kąsaczowatych przy ZG PZA składa serdeczne podziękowania osobom, których społecznym wysiłkiem został zorganizowany III Krajowy Przegląd Ryb Kąsaczowatych w Chorzowie.
Fot. E. Szostek
Tekst: Henryk Moll
ZŁOTE RYBKI POD GOŁYM NIEBEM
Na podstawie porozumienia zawartego pomiędzy administracją Domów Mieszkalnych osiedla „Sadyba”, a grupą warszawskich członków Klubu Miłośników Złotych Rybek przy ZG PZA, grupa ta przejęła opiekę nad basenem dekoracyjnym, znajdującym się przy pawilonach handlowo usługowych u zbiegu ulic Powsińskiej i Bonifacego w Warszawie. Basen ten, o powierzchni 2O x 3 m i głębokości 0,5 m był dotychczas zaniedbany i nie zagospodarowany, w związku z czym ADM nosiła się z zamiarem zasypania go i urządzenia w tym miejscu kwietnika. Opieka ze strony akwarystów polegać ma na oczyszczeniu basenu, bieżącej dbałości o jego czystość oraz zarybieniu basenu w okresie letnim złotymi rybkami.
Z końcem lipca basen został uporządkowany i wpuszczono do niego złote rybki zakupione przez ADM za kwotę 1,5OO,-zł; Równocześnie członkowie KMZR przekazali na upiększenie basenu mniej wartościowe okazy karasi ozdobnych ze swych domowych akwariów. Obecnie w tej jedynej w Warszawie stałej ekspozycji złotych rybek na wolnym powietrzu oglądać można hibuny w kolorze czerwonym, pomarańczowym, cytrynowym i białym, orandy, welony, teleskopy oraz inne odmiany tych dekoracyjnych rybek.
Wydaje się, że inicjatywa warszawskich członków Klubu Miłośników Złotych Rybek jest ze wszech miar godna naśladowania.
W. Gliński
III OGÓLNOPOLSKA WYSTAWA I KONKURS ZŁOTYCH RYBEK
W WARSZAWIE
Pomału staje się już tradycją, że w wolną sobotę września i następującą po niej niedzielę, w Nowej Pomarańczami w Parku Łazienkowskim w Warszawie odbywa się Ogólnopolska Wystawa i Konkurs Złotych Rybek. Tegoroczna impreza była już trzecią z kolei. Jej organizatorami byli jak zwykle Klub Miłośników Złotych Rybek przy ZG PZA oraz Zarząd Ochrony i Konserwacji Zespołów Pałacowo-Ogrodowych Muzeum Narodowego, Oddział Łazienki. Wystawę, z której migawki pokazano w wieczornym dzienniku telewizyjnym w sobotę (8.IX.1979), cieszyła się ogromnym powodzeniem u tłumów zwiedzających, których liczba przerosła oczekiwania organizatorów. Chętni obejrzenia ekspozycji ustawiali się w tasiemcowe kolejki przed Pomarańczarnią
W porównaniu z latami ubiegłymi wystawa zgromadziła może mniejszą liczbę eksponowanych okazów, ale za to jakość pokazanych ryb uległa znacznej poprawie. Miarą zainteresowania spotkaniami miłośników złotych rybek w Warszawie i prowadzoną przez Klub działalnością może być fakt udziału w imprezie po raz pierwszy wystawców zagranicznych, których reprezentowali członkowie korespondencyjni Klubu z NRD – Rudolf Adam, Ditter Andre i Bernhard Teichfischer.
Na wystawie pokazano różne odmiany hodowlane karasi ozdobnych, m.in. teleskopy calico i czarne tzw. aksamitne z Moskwy, teleskopo-kogutki, orandy calico i czerwone, pyzatki, komety, niebowidy, jajoryby, welony, perłołuski (pierwszy raz w Polsce), szubunkiny, hibuny, „welony” riukin, czerwone kapturki i inne. Pokazano też ryby młode z tegorocznego wychowu.Dopełnieniem ekspozycji były karłowate karpie, złote orfy i złote lustrzane karpie miniaturowe koi, odmiany ki doitzu, które pływały w murowanych basenach Pomarańczami lub dużych akwariach. W sumie eksponowano około 200 ryb. Wystawiono je w standardowych klejonych zbiornikach, stanowiących własność Klubu. W tym miejscu chcemy podziękować Kolegom W. Glińskiemu, R. Kotonowi i M.T. śladowskiemu z Warszawy za społeczny trud przy klejeniu akwariów.
Uzupełnieniem wystawy było roślinne akwarium dekoracyjne, przygotowane przez Klub Miłośników Roślin Wodnych przy ZG PZA. W 250-litrowym basenie pokazano cały zestaw kolorystycznie zróżnicowanej flory wodnej. Z ciekawszych hydrofitów wymienić trzebaj Barclaya longifolia (odmiany czerwona i zielona), Spathiphyllum wallisi, Bolbitis heudelatii, Hydrotriche hottoniflora, Crinum thaianum, Łimnophila aquatica, Amania senegalensis, różne gatunki zwartek, w tym Cryptocoryne siamensis, różne żabienice i alternantery, Zosterella dubia, Liliaeopsis novae-zelandiae i wiele innych. W sumie podwodny krajobraz tego akwarium tworzyło ponad 600 roślin, pochodzących głównie z kolekcji Bogusława i Lecha Ziarko, Stanisława Sławińskiego i Adama Latuska. Zbiornik ten budził powszechne zainteresowanie zwiedzających. Zapoczątkowana tym sposobem współpraca pomiędzy działającymi przy ZG PZA klubami fachowymi winna jak się wydaje znaleźć kontynuację przy okazji innych imprez wystawienniczych w przyszłości.
Do konkursu złotych rybek, który odbył się w dniu 8 września 1979 roku, zgłoszono 25 okazów ryb dorosłych oraz 10 tzw. zestawów ryb młodych. Z uwagi na brak opracowanych u nas standardów, pięć ryb nie poddano ocenie (hibun, riukin, jajoryba), a trzy zestawy ryb młodych zostały pominięte w ocenach sędziowskich, ze względu na zbyt młody wiek.
W skład sądu konkursowego weszli Koledzy: Krzysztof Gliński, Warszawa – przewodniczący Krzysztof Gawin, Bogatki Wanda Prabucka, Stargard Szczeciński Maciej T. śladowski. Warszawa Bernhard Teichfischer, Wienbohla (NRD) Janusz Pysiak, Warszawa – sędzia rezerwowy.
Nagrodę główną – „Nefrytowego Teleskopa” zdobyła lwia główka czerwona oranda, wystawiona przez W. Glińskiego z Warszawy, zaś nagrodę ZG PZA za czarne teleskopy w grupie zestawów ryb młodych uzyskał Adam Latusek również z Warszawy.
A oto zwycięzcy trzech pierwszych miejsc w grupie ryb dorosłych:
1. Lwia główka czerwona oranda, W. Gliński 90,3 pkt 2. Czarny teleskop, W. Gliński 84,6 pkt. 3. Pyzatek, J. Pysiak 82,3 pkt.
Wystawa i Konkurs Złotych Rybek stworzyły też okazję do odbycia dorocznego spotkania członków Klubu, Na imprezę przyjechali Koledzy z Bo- gatek, Elbląga, Kwidzynia, Malborka, Oświęcimia, Piły, Radomia, Stargardu Szczecińskiego, Wrocławia oraz Grossharthau i Weinbohla (NRD). Najliczniej oczywiście byli reprezentowani akwaryści ze stolicy. W czasie towarzyskiego spotkania wymieniano doświadczenia hodowlane, poruszano kwestie związane z dalszą działalnością Klubu oraz dyskutowano nad problemami związanymi ze standaryzacją karasi ozdobnych i ich oceną konkursową.
Znany specjalista roślin wodnych, członek Klubu – Stanisław Sławiński z Wrocławia odpowiadał na pytania i wygłosił prelekcję na temat pielęgnacji roślin akwariowych. W czasie spotkania pokazany też został kolorowy film „Złote rybki na Dalekim Wschodzie i u nas”, zrealizowany przez W. Glinskiego. Na podkreślenie zasługuje też fakt, iż wielu członków Klubu otrzymało bezpłatnie interesujące okazy złotych rybek, pochodzące z zagranicy.
Trzecią Ogólnopolską Wystawę i Konkurs Złotych Rybek trzeba uznać za bardzo udaną imprezę Klubową, o szerokim oddźwięku społecznym, świadczyły o tym wpisy w wyłożonej na wystawę księdze pamiątkowej, dokonane także przez przedstawicieli takich krajów jak: Japonia, Chiny, NRD i CSRS.
Autorami sukcesu Wystawy byli przede wszystkim Koledzy W. Gliński, M.T. Sladowski, J. Pysiak, A. Lepczak i inni, którym na tym miejscu serdecznie dziękujemy.