RZECZ O ZM1ENNIAKU WIELOBARWNYM
Czy czarny wariatus to wariatus!
Jest to pytanie na pozór niedorzeczne. Aby jednak rzeczowo na nie odpowiedzieć trzeba zapoznać się z naukowym opisem tej pięknej ryby
A więc:Dane taksonomiczneRodzina: Poeciliidae Podrodzina: Poecilinae Gatunek: Xiphophorus variatus (Meek, 1904) – zmienniak wielobarwny lub wariatus. Pierwotna nazwa brzmiała Platypoecilius variatus (Meek, 1904). W związku ze zmianami w systematyce ryb obecnie wariatus należy do rodzaju Xiphophorus. Był on opisywany w latach 1906 do 1908 przez C. T. Regana pod nazwą Poecilia maculata i Poecilia couchiana, a w roku 1932 Artur Rachow opisał wariatusa pod nazwą Mollienisia formosa.Opis rybyPłetwa grzbietowa posiada od 10 do 12 promieni. Płetwa odbytowa posiada od 8 do 9 promieni. Ilość łusek wzdłuż środkowego rzędu wynosi zawsze 25. Ciało wariatusa jest bocznie ścieśnione i w porównaniu ze zmienniakiem plamistym dłuższe, krótsze natomiast w porównaniu z mieczykiem. Wysokość nasady ogonowej w porównaniu ze zmienniakiem plamistym jest mniejsza. Początek płetwy grzbietowej znajduje się w połowie odległości od oka do nasady płetwy ogonowej, a zarazem przed płetwą odbytową.
Ubarwienie wariatusa jest w naturze bardzo różnorodne (według materiałów źródłowych z „Wochenschrift fur Aquarien und Terrarienkunde”). Występują trzy zasadnicze odmiany w zależności od miejsca połowi). Tło jest zawsze mniej lub bardziej oliwkowe. Jedna odmiana wpada w tonację ciemnobrązową, druga tęczowoniebieskozieloną, a trzecia czerwoną aż do miedziano połyskliwej. Wszystkie mają mniej lub bardziej widoczne pionowe paski, a czasami występują wzdłuż ciała zygzakowate linie o specyficznym ciemno oliwkowoszarym kolorze. Kolor ten nigdy nie występuje u mieczyków. Środkowa linia jest u samiczek zawsze widoczna.
W wieku od jednego do dwóch lat samczyki wybarwiają się. Dorosły samiec powinien mieć plamę przypominającą znamię ciąży u samicy. Na nasadzie ogonowej powinien znajdować się szaroczarny rysunek w kształcie sierpa, lub dwóch oddzielnych plamek. Tułów samczyka jest bardzo zmiennie ubarwiony i nawet po długotrwałej selekcji hodowlanej trudno spotkać dwa zupełnie identyczne osobniki. Na ciele samczyka mogą znajdować się czarnawe plamki, które tworzą nieregularne, przerywane linie wzdłuż ciała, pomiędzy którymi znajduje się szereg różnorodnych plam w kolorze specyficznie czerwonym, niebieskim (kolor ten można zobaczyć na szklanych bombkach choinkowych) lub też żółtym. Płetwa grzbietowa jest u nasady czerwonawa, dalej ma kolor żółty – zwykle cytrynowy, z czarnym, ornamentalnym obrzeżeniem, pod którym często biegnie jeszcze wąski pasek w kolorze niebieskim. Płetwa ogonowa ma rysunek kreskowy lub plamkowy, bardzo kontrastowy, w kolorze zielonożółtym lub żółto-czerwonym. Pozostałe płetwy mają zabarwienie lekko żółtozielone i w akwariach mogą wydawać sie bezbarwne.
Na przestrzeni lał, szczególnie na terenie Niemiec, drogą zabiegów hodowlanych, polegających głównie na selekcji, doprowadzono do wyodrębnienia dwóch odmian hodowlanych. Jedna z nich tułów ma w przedniej części cytrynowy, od strony grzbietu znajduje się kolor oliwkowo-żółtobrązowy, płetwa grzbietowa ma ubarwienie jak podano wyżej, płetwa ogonowa i jej nasada mają kolor winnoczerwony, lub makowo-czerwony. Z tej odmiany drogą dalszej selekcji wyhodowano piękną odmianę w kolorze cytrynowym w przedniej części ciała i makowoczerwonym w tylnej części ciała. Odmianę nazwano „Marigold”. Obydwie odmiany wykorzystano następnie do krzyżówek ze zmienniakiem plamistym w celu uzyskania czarno ubarwionej rybki. Ryba ta ma ciało czarne z wyjątkiem pyszczka i podgardla, które mają kolor biały lub żółtopomarańczowy. Płetwa grzbietowa ma kolor żółty, a ogonowa czerwony.
Jak widzimy z powyższego czarny wariatus jest tylko mniej więcej w połowie wariatusem. Powinno się go oznaczać Xiphophorus variatus x. maculaius. W populacji czarnego wariatusa spotykamy osobniki całkowicie podobne do zmienniaka plamistego. Samiczki pierwszej odmiany mają kolor oliwkowożółtobrązowy, a u „Mariqold” żółtobrązowy.
Druga odmiana hodowlana ma ubarwienie oliwkowoszare. Samczyki wybarwiają się w kolorze błyszcząco niebieskim, błyszcząco czerwonym, lub w mozaice tych dwóch kolorów, przy czym zawsze występuje mniejszy lub większy dodatek czarnych, nieregularnych plamek. Kolor płetwy grzbietowej jest cytrynowożółty z niebieskim i czarnym obramowaniem, a kolor płetwy ogonowej jest makowoczerwony. Ubarwienie tej odmiany jest nie- iś§ powtarzalne u innych ryb.
Cechą wskazującą na względną czystość wariatusa jest to, że u samczyka musi występować plama przypominająca znamię ciąży oraz musi występować od trzech do czterech pionowych ciemnych lub czarnych * pasków na tułowiu.
We wszystkich odmianach barwnych możemy spotkać okazy wysokopłetwe. Uzyskano je głównie przez krzyżowanie ze zmienniakiem plamistym lub mieczykiem Hellera.
Opieka i rozmnażanie
Wariatusy są łatwe w chowaniu. Temperatura wody, według „Tropical Fish – Mager” wydanej w Waszyngtonie, ma wynosić od 68 do 80 F to znaczy od 20 do 27°C. Obecnie trzymane w naszych akwariach odmiany są bardziej ciepłolubne i optymalna temperatura waha się pomiędzy 24 a 28°C. Wariatus właściwie je wszystko, chętnie zjada również glony. Jest bardzo produktywny, a młode rodzą się już dość duże. W wypadku jeżeli nie prowadzimy intensywnego chowu, wystarczy aby akwarium było dobrze obsadzone roślinami, w których młode znajdą schronienie. Jeżeli wariatusy są prawidłowo karmione to nie zjadają młodych.
Ryby te mają usposobienie łagodne, dobrze współżyją z innymi rybami. Nie mogą być trzymane razem ze zmienniakiem plamistym (płatka) i z mieczykiem Hellera gdyż krzyżują się z nimi, zatracając przez to swoje pierwotne piękno. Krzyżowanie powinno być prowadzone tylko zupełnie wyjątkowo przez osoby znające podstawy genetyki.
Ze względu na długi okres dojrzewania wariatusy wymagają znacznej cierpliwości. Do rozmnażania używamy ryb zupełnie wybarwionych i najpiękniejszych. Dopuszczenie do rozmnażania ryb zbyt młodych, a szczególnie przed ósmym miesiącem życia jest błędem. Rozmnażając ryby wysokopłetwe nie należy zapominać o samcach, które nie wykazują skrócenia pierwszych promieni płetwy grzbietowej, a samą płetwę noszą wysoko. Ryby kładąc płetwę grzbietową od razu na tułów są mało wartościowe i na wystawach dyskwalifikowane.
Ojczyzną wariatusów są południowe stany Meksyku. Do Europy zostały sprowadzone po raz pierwszy w lipcu 1913 roku, przez Martina Beckera z Hamburga. Ryby te miały wówczas przewagę koloru niebieskiego i zostały złowione u wodopoju dla bydła w pobliżu lotniska Tampico. Nazwa variatus jest pochodzenia łacińskiego i oznacza – zmienny, różnorodny. Wielkość, według przekazów amerykańskich, wynosi u samczyka 2 cale, a samiczki 3 cale, a według Artura Rachowa osiągają one wielkość 80 mm. Johan Paul Arnold i dr Ernst Ahl podają w „Fremdlandische Siisswasser-fische” z 1936 roku, że samczyki osiągają wielkość 5,5 cm, a samiczki 7 cm.
W Polsce od lat urządzane są przez Klub Miłośników Ryb Żywo-rodnych PZA konkursy wariatusów* Również Klub Akwarystów „Konstal” w Chorzowie organizuje w cyklu dwuletnim wystawy – konkursy tych ryb. Konkursy te noszą imię przedwcześnie zmarłego polskiego akwarysty Zbigniewa Guziura.