Melanochromis johannii pochodzi z Afryki z jeziora Malawi, gdzie występuje endemicznie. Do Europy sprowadzona w 1972 r. Gatunek ten cechuje wyraźny dymorfizm płciowy. Samica nie zmienia koloru, pozostaje żółtopomarańczowa i jest mniejsza od samca. Samiec zmienia kolor ciała w miarę wzrostu, upływu czasu i osiągania dojrzałości płciowej. Zmiana ubarwienia u samców rozpoczyna się między szóstym, a dziewiątym miesiącem życia. Kolor żółtopomarańczowy zmienia się począwszy od szarego, z którego stopniowo przechodzi do coraz ciemniejszego, aż granatowego, zbliżonego do aksamitnej czerni. Na tym tle poprzez ciało przebiegają równoległe dwie jasno niebieskie linie. Górna biegnie poprzez oko do płetwy ogonowej, zaś dolna z przerwą na wieczku skrzelowym, też do płetwy ogonowej kończąc się przy jej dolnej części. Płetwa grzbietowa posiada nalot jasno niebieski, jej podstawa i górny brzeg są białoniebieskie. Płetwa ogonowa ciemna, prawie czarna z regularnymi białoniebieskimi podłużnymi liniami. Kolor płetw piersiowych i odbytowej jest czarny z białym nalotem, zaś na jej końcu widnieje kilka plam żółtawych wielkości ikry. Plamy te przypominają ikrę. Hodowane w niewłaściwej wodzie ryby mają kolory wyblakłe.
Woda w jeziorze Malawi posiada następujące wartości: przewodnictwo od 210 do 235 ps, temperatura 23,5-27°C, odczyn pH między 7,7 i 8,6, twardość ogólna od 5 do 8°n. W pielęgnacji tej ryby w akwarium bardzo ważną sprawą jest zachowanie właściwego odczynu (pH) wody. Doświadczenia hodowlane wykazały, że ryby znosiły dobrze tak miękką jak i twardą wodę. Temperatura wody odgrywa podrzędną rolę i może wahać się między 22 i 30°C. Najodpowiedniejszą jednak jest temperatura około 26-27°C. M. johannii pielęgnujemy w akwariach o pojemności od 120 do 200 litrów. Większe akwarium zawsze stwarza lepsze warunki hodowlane. Akwarium dla pyszczaków powinno posiadać liczne kryjówki i groty. Rośliny pozostawiają w spokoju i nie kopią w podłożu. Zajmują rewiry z których przepędzają inne ryby. Samce żyją poligamicznie, dlatego do jednego samca dodajemy trzy samice, które może po kolei wycierać. Składanie jaj (odbywanie tarła) zwykle następuje w tym samym miejscu, które zawsze wcześniej czyści samiec. Gotowość samicy do odbycia tarła poznajemy po wysuniętym pokładełku. Właściwe tarło poprzedzają zaloty i pozorowane składanie, jaj. Po tych kilkakrotnych „przymiarkach” następuje właśnie składanie ikry, którą samica natychmiast przyjmuje do pyska (jamy gębowej) i niezwłocznie chwyta pyskiem samca za jego plamy na płetwie odbytowej. Tym samym przyjmuje spermę do paszczy i powoduje zapłodnienie jaj. Jednorazowo samica składa około 4 jaj, aż do wyczerpania zapasu ikry, który określa się na około 35 ziaren. Po czym odpływa do ustronnego miejsca. Przez energiczne ruchy pyskiem, jakby przeżuwając – przemieszcza jaja w paszczy. W tym czasie samica nie pobiera pokarmu. Trwa to około 21 dni, w zależności od temperatury wody, może to trwać krócej lub dłużej. Po mniej więcej trzech tygodniach narybek wypływa z paszczy. Nie oddala się jednak od matki, pozostając w jej pobliżu i przy najmniejszym zagrożeniu spiesznie znika w jej paszczy. Z chwilą wypłynięcia należy karmić narybek drobnym planktonem. Intensywna opieka samicy nad narybkiem trwa około 5 dni, po czym powoli zanika. Jeszcze ciekawostka – z nastaniem ciemności narybek znika w paszczy samicy, jakby udawał się na spoczynek. Narybek, a także większe i dorosłe ryby karmione oczlikami mają intensywniejsze kolory Poza wszelkiego rodzaju żywym pokarmem, który trzeba przedkładać nad pokarm suchy, należy rybom podawać także pokarm roślinny w postaci glonów, liści sałaty, mrożonego szpinaku, a szczególnie wartościowe są sparzone liście mniszka lekarskiego czyli dmuchawca, zwanego także pospolicie mleczem.
Literatura:
H. Guerzoni – Melanochromis johannii – AT 1981 nr 11. P. V. Loiselle – Melanochromis Schóne Buntbarsche aus dem Malawisee – DATZ 1981 nr 12 i 1982 nr 1. A. Bruhlmaeyr – Bundbarsche aus dem Malawi-See – 1980. A. Szulc – Jezioro Malawi i jego mieszkańcy – 1984. R. Riehl i H. A. Baensch – Aquarienatlas – 1983.