Do tej rodziny zaliczano trzy gatunki rodzaju glonojadów (Gyrinocheilus) a mianowicie: Gyrinocheilus pustulosus Vaillant, pochodzi z Borneo, Gyrinocheilus aymonieri (Tirant), syn. G. kaznakovi,
i Gyrinocheilops kaznakoi, pochodzi z Indochin, Gyrinocheilus pennocki (Fowler) również pochodzi z Indochin
Ten ostatni gatunek różni się od poprzedzających tym, że ma większe łuski na trzonie ogonowym, oraz nie ma ciemnego punktu (plamy) bezpośrednio za górnym otworem skrzelowym, który dla G. aymonieri jest charakterystyczny.Przedstawiciele rodziny Gyrinocheilidae zasiedlają górskie potoki i nizinne wody Półwyspu Indochińskiego i Archipelagu Malajskiego. Charakteryzuje je obecność otworów skrzelowych z obu stron głowy, brak zębów na kościach połykowych i żarnówki oraz słaby rozwój kości gardłowych. Mięsiste wargi tworzą coś na kształt idealnej przyssawki, umożliwiającej rybom skuteczne przyczepianie się do kamieni oraz zdzieranie glonów, które są ich głównym pokarmem. Ten sposób odżywiania się uczynił zbytecznym posiadanie zębów przełykowych. Poza tym paszcza jest podzielona na dwie części przegrodą skórną. Dolna jej część służy do przyssawania się i pobierania pokarmu, zaś górna stanowi jamę skrzelową. Woda dopływa do skrzeli przez owalne, górne otwory i wypływa przez szczelinę pod wieczkiem skrzelowym, który obrzeżony jest szeroką fałdą skórną. Otwory te są stosunkowo małe, przeto potrzebny przepływ wody przez skrzela zapewniają bardzo częste ich ruchy. Według Smitha (1945) liczba ruchów oddechowych wynosi 230-240 na minutę, to jest znacznie więcej niż u innych ryb. Ryba ta nie potrafi (zgodnie z obecną wiedzą na ten temat) pobierać wody przez pysk nawet w stojącej wodzie akwarium.Glonojad syjamski ma ciało wrzecionowate, z lekko wygrzbieconą linią grzbietową, zaś stronę brzuszną płaską i szeroką. Płetwa grzbietowa posiada 10-12 miękkich, rozdwojonych promieni. Płetwa ogonowa wcięta, delikatnie nakrapiana. Ubarwienie ciała różne, w zależności od wieku i samopoczucia ryby. W okresie wielkości od 4,5 do 5,5 cm wzdłuż bocznej linii ciała, od pyska do ogona, biegnie ciemnobrązowy pas, który poszerzają miejscowo ciemniejsze plamy tego samego koloru. Ciało ryby ma kolor brązowożółty na grzbiecie, zaś boki i strona brzuszna są jaśniejsze. U starszych egzemplarzy (około 7,5 cm) ciemne plamy po bokach są jeszcze wyraźniejsze. W tym też czasie na grzbiecie ryby pojawia się 11 ciemnych plam. Skoro ryby przekroczą wielkość 8 cm, w miarę upływu czasu plamy te coraz bardziej ciemnieją, aż zlewając się przybierają jednolite ubarwienie ciemnobrązowe, przechodzące niekiedy prawie w czerń.Już przy osiągnięciu 10 cm długości występują na tępym ale ruchliwym pysku ryby brodawkowate wypryski, które szczególnie u samców są wyraźne. Wyrostki te później formują się w kuliste, zrogowaciałe naroślą. Są one oznaką dojrzałości do rozrodu.W akwariach ryba ta dorasta do 12 cm. W pielęgnacji jest niewymagająca. Woda winna być dobrze natleniona. Temperatura 23 do 25°C. Akwarium możliwie duże, dobrze oświetlone, zarośnięte roślinami.Podstawowym pokarmem są glony, które zdziera przyssawając się do szyb, kamieni, liści roślin itp. swą przystosowaną do tego rodzaju pożywienia paszczą. Najintensywniej glony zjadają młode osobniki, z tym, że nie każde glony. Ryby te nie mają możliwości zjadania glonów „wysokich”. Aby zrozumieć dlaczego tylko te bardzo małe glony (niskie) w postaci zielonych nalotów są zjadane, proponuję następujące doświadczenie. Pod zwykłą przyssawkę gumową, używaną w akwariach, podłużmy nitkę. Okaże się, że przyssawka nie trzyma się. Podobnie dzieje się z przyssawką glonojada. Poza tym pewną rolę odgrywają wartości smakowe glonów.Młode glonojady są bardzo „wydajne” w zjadaniu glonów, a także nie dopuszczają do ich rozwoju, gdyż zjadają je w ich mikroskopowej wielkości. Poza glonami zjadają sparzone liście sałaty, pokarmy suche opadające na dno akwarium, rureczniki itp.Przy temperaturze 20°C i niższej, ryby zaprzestają zjadania glonów, a także wtedy, kiedy hodowca podaje im w nadmiarze dodatkowe pokarmy. W. Winkler radzi nie umieszczać za wiele ryb w jednym akwarium, gdyż walcząc wzajemnie między sobą o rewiry, nie kwapią się do „czyszczenia” akwarium z glonów.
W mniejszych akwariach hoduje się pojedyncze egzemplarze, zaś w dużych np. 200 I można ich mieć więcej. Obserwujemy tu zajmowanie rewirów i przewodzenie największej ryby. Lubią one zajmować tę samą ulubioną kryjówkę, wtedy kiedy nie żerują. Zerując na liściach nie uszkadzają roślin o liściach twardych, natomiast niszczę liście delikatne takich roślin jak np. ludwigia.
Stasze egzemplarze i dorosłe ryby nie są już tak pilne w zjadaniu glonów. Lubią zjadać pokarm podawany innym rybom. U nich to właśnie ujawnia się często w tym okresie przyssawanie się do dużych, powolnych ryb, a także do ryb mieczykowatych, szczególnie w czarnym kolorze. Powoduje to rany na ciele tych ryb i choroby. Mogą wystąpić padnięcia. W czasopiśmie „Aquarien-Terrarien” z 1972 r. znalazłem opis wycierania się glonojadów. Manfred Nicolai z Clienicke tak opisuje jego przebieg. Ze wstępu wynikało, że były to ryby w wieku około 4 lał. Hodował je w akwarium ogólnym o wielkości 95x25x35 cm, w towarzystwie Trichogaster leeri, Trich. frich. sumatranus, Barbus tetrazona, Labeo bicolor i Acanihophthalmus kuhli. Glonojady rozwijały się dobrze i były niezmordowane w usuwaniu glonów. Zauważył także, że chętnie zjadały rureczniki. Jedna z ryb wyskoczyła mu z akwarium. Wkrótce postarał się o inną rybę, wyraźnie większą od tej, która mu pozostała. W czerwcu 1970 r. rozpoczął wodę filtrować przez torf. Odczyn obniżył się do 6,5 pH, jednak nie był stałym, ponieważ do częściowej wymiany wody używał wody z wodociągu. W tych warunkach glonojady rozpoczęły zaloty. Pewnego wieczoru zauważył, że ryby się wycierają. Do tarła obrały korzeń olszy porośnięty delikatną warstwą zdrojka. Ryby przyssały się do siebie wzajemnie i w czasie drgań złożyły ikrę. Jaja miały około 1 mm średnicy, kolor bursztynowy, przeźroczysty. W czasie tarła okazało się, że ryba mniejsza była samicą. Po złożeniu 10-15 jaj ryby opuściły korzeń olszy. Po około 1/2 godzinnej przerwie samiec zapędził znów samicę nad korzeń. Na początku ryby ślizgały się brzuchami po korzeniu, aż przyssały się do siebie. I jak wyżej złożyły ikrę. Jaja nie zostały umocowane na korzeniu lecz uderzeniem ogona rozrzucone. Ikra została zjedzona przez pozostałych mieszkańców akwarium, a szczególnie przez brzanki sumatrzańskie.
W ciągu 6 tygodni ryby wycierały się trzykrotnie. Tarło odbywało się zawsze w godzinach wieczornych i zawsze na tym samym miejscu, na korzeniu olszy. Korzeń nie był wcześniej czyszczony jak to czynią pielęgnice.
Nie udało mu się odłowić ani jednego ziarna ikry, jak również w akwarium nie było narybku. Przypuszczalnie ikra nie była zapłodniona lub łeż została zjedzona przez inne ryby, co wydaje się najbardziej prawdopodobne, Po ostatnim tarle obie ryby zginęły.
Nieco historii w skrócie:
W 1883 r. G. Tiranł opisał ryby złowione w dopływach rzeki Prek-Tenat, w miejscu odległym o.75 km od Phnom-Penh, stolicy Kampuczy. Zaliczono je wtedy do rodzaju Psilorhynchus przez Mc Clelland’a i na cześć M. Aymonier’a, ówczesnego francuskiego gubernatora Kambodży dodano nazwę gatunku aymonieri. Niestety treść jak i ilustracje tego ówczesnego opisu były niedokładne i mylące. Dopiero w roku 1935 S. L. Hora na podstawie fotografii i egzemplarzy przechowanych w muzeum w Lyonie, określił przynależność tej ryby do rodzaju Gyrinocheilus Vaillant (1902).
Do Europy sprowadzono glonojady w 1955 r. Firma A. Werner w 1957 r. sprowadziła 60 000 sztuk łych ryb z Bangkoku do Monachium i rozpowszechniła je wśród europejskich i amerykańskich akwarystów, ogrodów zoologicznych, muzeów i instytutów. Wielką popularność uzyskały glonojady przez swą bardzo dużą zdolność oczyszczania akwariów z glonów.
Literatura:
S. Suworow – Podstawy ichtiologii – 1954. G. Nikolski – Ichtiologia szczegółowa – 1970. H. Frey – Karpfenfische – 1973. St. Frank – Wielki atlas ryb – 1974. H. Frey – Das grosse Lexikon der Aquaristik – 1976. G. Sterba – Lexikon der Aquaristik und Ichthyologie – 1978. G. Sterba – Aquarienkunde, Band 1 – 1983. G. Benl – Gyrinocheilus aymonieri (Tirant, 1883) der „Algenfresser”, DATZ 1958 nr 2. K. Flach – Gyrinocheilus, der Algenfresser – DATZ 1963 nr 6. M. Bachmann – Gyrinocheilus aymonieri – ein Stórenfried im Gesellschaftsbecken – AT 1969 nr 3. AA. Nicolai – Acanthophthafmus kuhli und Gyrinocheilus aymonieri leichten im Gese/lschaftsbeckem – AT 1972 nr 10.