Rodzaj Echinodorus L.C. RICHARD, 1848 należący do rodziny Alismatacea – żabieńcowate, zawiera w swoim składzie około 50 gatunków. Rosną one na obszarze sięgającym od Ameryki Południowej do południowych rejonów Ameryki Północnej oraz w Afryce, gdzie występuje kontrowersyjny Echinodorus africanus RATAJ, 1981.
Echinodorus portoalegrensis
Systematyka tej grupy roślin nie jest jeszcze dokładnie ustalona, a dzieje się tak ze względu na fakt, że są to rośliny – jeżeli chodzi o ich rozwój ewolucyjny – bardzo młode. U wielu gatunków uprawianych w akwariach nie jest znane ich miejsce pochodzenia, co wyklucza obserwacje biotopowe. Pojawiło się również wiele mieszańców (i nadal ich liczba przybywa), co utrudnia określenie ich przynależności gatunkowej. Aby taką przynależność ustalić, potrzebne są kwiaty i owoce, musi być znany kształt liści i pokrój rośliny, sposób rozmnażania się, jak i obecność otworków przeświecających (punkty, linie) na liściach. Istotną jest również liczba chromosomów w jądrze komórkowym. Sugeruje się też (de Witt), aby zwrócić większą uwagę na maleńkie bulwy, występujące na korzeniach żabienic.
Echinodorus opacus
Rodzaj Echinodorus został przez Rataja podzielony na sekcje, obejmujące w swoim składzie pokrewne sobie gatunki lub podobne. Chciałbym Czytelników bliżej zapoznać z sekcją Portoalergensii, co jest o tyle uzasadnione, że gatunki w niej występujące (Echinodorus opacus RATAJ, 1970 oraz Echinodorus portoalegrensis RATAJ, 1970) spotykane są w akwariach sporadycznie. Są więc mało znane, chociaż dekoracyjne i zasługujące na większą uwagę. Status tych roślin, wywodzących się z południa Brazylii, nie został jeszcze ostatecznie ustalony, gdyż nie są znane ich kwiaty ani tym bardziej owoce (według Schattlinga znany już jest kwiatostan E. opacus). Są więc domniemania, że rośliny te należą do jednego gatunku, chociaż de Graf twierdzi (na podstawie badań cytologicznych), że są to dwa różne gatunki, przy czym E. opacus jest triploidalny. Zwolennicy istnienia tylko jednego gatunku uważają, że występujące różnice morfologiczne uzależnione są od miejsca pochodzenia tych roślin (co zresztą jest znane w świecie roślin, np. u zwartek). W młodym wieku rośliny te są rzeczywiście do siebie bardzo podobne, a dopiero starsze egzemplarze E. opacus wykazują wyższy wzrost od E. portoalegrensis, którego liście trzymają się bliżej podłoża.
Echinodorus portoalegrensis w akwarium Adama Kapralskiego
Echinodorus opacus odkryty w 1967 roku, wytwarza liście ciemnozielone, sztywne, o krótkich ogonkach i wymiarach blaszki liściowej 8 -12 x 4 -6 cm (liście lądowe do 15 x 5 – 8 cm). Kształt blaszki liściowej jest jajowaty do sercowatego, o ostrym szczycie, klinowatej, czasem słabo zaokrąglonej lub tępej podstawie. Zasadniczym sposobem rozmnażania są śpiące oczka na kłączu, ale znane są również roślinki przybyszowe z kwiatostanu przerastającego (Schattling). Wymagane jest żyzne podłoże, intensywne oświetlenie oraz płynne nawożenie. Twardość węglanowa wody 2 – 12 n°, pH 6,5 – 7,5, temperatura 20 (16 – 26)°C.
Echinodorus longiscapus – nowość w naszych akwariach
Echinodorus portoalergrensis pochodzi, podobnie jak E. opacus, z chłodniejszych okolic Brazylii (ale bardziej na południe). Rośnie w rzekach niosących zimną wodę z gór. Niezbyt wyraźna jest różnica pomiędzy liściami lądowymi a wodnymi. Są one bardzo sztywne, ciemnozielone, eliptyczne do szerokolancelowatych, o wymiarach 8-12×4-5 cm. Ich szczyt jest ostry, trochę tępo zakończony, a podstawa zwężona. Krawędzie blaszki liściowej są nieco uniesione ku górze, zaś cała blaszka wygięta jest łukowato w linii podłużnej ku dołowi, co sprawia.że starsze liście mogą dotykać szczytami do podłoża. Ogonek liściowy jest silny, 6 cm długi, nieco skręcony. Wymogi uprawowe: silne oświetlenie, żyzne podłoże o niezbyt dużej granulacji, płynne nawożenie, twardość węglanowa 5 – 15°n, pH 6,5 – 7,5, temperatura 22 – 28°C. Rozmnażanie – ze śpiących oczek.