Najgroźniejsze i najczęściej występujące choroby u dyskowców to:
robaczyca – wywołana przez jajorodne robaki z rodzaju: Capillaria, żyjące w przewodzie pokarmowym ryb,
oodinoza – wywołana przez jednokomórkowca Oodinium pillularis, żyjącego na skórze – tzw. choroba aksamitna, przez Niemców nazwana trafniej „zarazą dyskowców”,
heksamitoza (dziurawica), wywołana przez jednokomórkowego wiciowca Hexamita symphysodoni, żyjącego w różnych narządach wewnętrznych
ROBACZYCA
Zarażenie następuje poprzez połknięcie zarażanego larwami kapilarii tzw. żywiciela pośredniego, którym może być (plankton): dafnia, oczlik, rurecznik, larwa ochotki czy wodzienia. Zarażone ryby stają się apatyczne, niechętnie pobierają pokarm, przybierają ciemniejszą barwę, wydalają białawy, ciągnący się kał, z czasem są tak wychudzone, że w końcu z wygłodzenia, kończą swój żywot. Niektórzy hodowcy (praktycy) przypuszczają, iż do zarażenia może również dojść z pominięciem żywiciela pośredniego. Twierdzenie to oparte jest na prostym zjawisku, które można nazwać „lawinową zachorowalnością narybku”. Polega ono na tym, że wśród młodych ryb np. 2 miesięcznych nigdy nie karmionych pokarmem naturalnym ( planktonem) pojawiają się ryby z wyżej wymienionymi objawami. W ich odchodach, obserwowanych pod mikroskopem w powiększeniu ok. 100x, widoczne są jaja kapilarii o charakterystycznym beczułkowatym kształcie. Jeżeli wszystkie żyjące w stadzie ryby nie zostaną poddane leczeniu, to po kilku tygodniach wszystkie osobniki – również dotychczas zdrowe – będą zarażone i stado możemy spisać na straty. W tym miejscu musze dodać, że w/w młode dyskowce nie miały kontaktu z innymi gatunkami ryb, które choć mogą być zarażone kapilarami, to nie wykazują objawów choroby i są jedynie roznosicielami jaj kapilarii. Moim zdaniem, wyżej opisane zjaweisko można wytłumaczyc w następujący sposób: Co najmniej jedno z rodziców, zarażone było kapilariami, lecz choroba przebiegała bezobjawowo ( ryby są duże, dorosłe, dobrze odżywione). Zarażony rodzic wydala wraz z kałem jaja kapilarii, które w trakcie żerowania narybku zostaną połknięte przez młode. Zjawisko może się zapętlić, tzn, młode nie zarażone przez rodziców, mogą się zarazić od rodzeństwa.
LECZENIE
Długotrwała około 4 dniowa kąpiel w roztworze Capifosu lub innego środka przeciw robakom – stosować wg opisu podanego na leku. Lek przenika z wody do ciała i niszczy kapilarie.. Po 4 dniach usuwamy kapifos ze zbiornika poprzez całkowitą wymianę wody, lub filtrowanie przez węgiel aktywowany. Po kolejnych 7 dniach powtarzamy leczenie.
Podanie leku bezpośrednio do przewodu pokarmowego wraz z pokarmem. Niewielką ilość kapifosu (wielkości główki zapałki) rozpuszczamy w 1 – 2 cm 3 wody i do otrzymanego roztworu dodajemy suchy pokarm – około 1 łyżeczki. Po nasączeniu podajemy pokarm rybom.
Zarówno w przypadku długotrwałej kąpieli, jak i podaniu kapifosu w pokarmie, ryby tracą barwę, stają się szare. Jeżeli ryby na skutek daleko posuniętej choroby, nie przyjmują pokarmu można spróbować zanęcić je Żywym pokarmem. W praktyce wygląda to w ten sposób, że przez 1 – 2 dni podajemy chorym rybom żywy pokarm, który unosi się w toni wodnej. Próbujemy w ten sposób ryby zachęcić do łapania i połykania pokarmu. Jeżeli zaobserwujemy połykanie pokarmu, to w 3 dniu podajemy ten sam pokarm uprzednio namoczony w kapifosie. W tym celu fiolkę kapifosu rozpuszczamy w 10 ml wody. Do otrzymanego roztworu dodajemy żywy pokarm – mogą to być również rureczniki ( tubifex) w ilości zjadanej przez ryby.
Po 3 – 4 godzinach martwy pokarm podajemy rybom, przy czym rureczniki należy drobno posiekać. Istnieje również inna metoda podawania tego leku większym rybom co najmniej 8 cm wielkości kapifosu sondą bezpośrednio do przełyku, ale ta metoda wymaga dużego doświadczenia i wprawy, stąd nie będę jej opisywał
OODINOZA
Zarażenie wywołane jest masową inwazją jednokomórkowego Oodinium pillularis, głównie na skórę ryby. Zaatakowane ryby początkowo są mało ruchliwe, kryją się w ciemniejszych rejonach zbiornikach, kurczą i ściągają płetwy, niechętnie pobierają pokarm. W późniejszej fazie, ocierają się o różne przedmioty w akwarium. Na skórze ryb pojawiają się rożnej wielkości jaśniejsze plamy, które dla niewprawnego obserwatora są trudne do zauważenia. Na dyskowcach czerwonych, plamy te są niemal niewidoczne, a na niebieskich ledwo widoczne. Łatwiej je zaobserwować, gdy ryba ustawi się do obserwatora pyskiem lub ogonem na wprost. Wówczas zauważamy występujące na skórze plamy przypominające wyglądem aksamit.
LECZENIE
: Skutecznym środkiem jest lek o nazwie FMC stosowany w ilości podanej na opakowaniu. Choroba po pewnym czasie lubi powracać, ponieważ Oodinium pillularis, tworzy formy przetrwalnikowe, odporne na leki
HEKSAMITOZA (Spironukleoza)
wywołana przez wiciowca Hexamita symphysodoni. Wiciowiec ten dostaje się do zbiornika najczęściej z żywym pokarmem np. rurecznikiem. Objawy to nie przyjmowanie pokarmu, ściemnienie ciała ryby, galaretowate białawe odchody oraz, czasem, tworzące się na głowie dziury. Pewność diagnozy daje nam badanie odchodów ryb w których ujawniamy wiciowca.
LECZENIE
środkiem o nazwie Metronidazol . Lek można nabyć tylko na receptę – przeciw rzęsistkowi pochwowemu. Leczenie: wg Andrzeja Poloczka należy zastosować 500 mg Metronidazolu na 100l wody przez 4 dni, a w 3 dniu leczenia dodać 250 mg leku. Po upływie 4 dni usunąć lek podobnie jak w przypadku robaczycy. Po 7 dniach powtórzyć leczenie.
UWAGA: Do leczenia różnych chorób wywołanych głównie przez jednokomórkowce można zastosować także wyłącznie podwyższenie temperatury wody w akwarium (wyjąć rośliny – nie sadzić ich ponownie, gdyż mogą na nich być chorobotwórcze jednokomórkowce) . W metodzie tej przez 7 kolejnych dni podnosimy temperaturę o 1oC na dzień poczynając od temperatury 30oC. Po 7 dniach przy temperaturze 37oC rozpoczynamy obniżanie temperatury o 1oC na dzień. Sam sprawdziłem metodę – pomogła
Wiele chorobotwórczych organizmów nie wytrzymuje tak drastycznego potraktowania temperaturą, którą dobrze znoszą dyskowce. Pamiętajmy jednak przy tym o bardzo dobrym napowietrzaniu wody w akwarium.
Opracował: Andrzej Gruszka, 1999
Życzenia świąteczne i noworoczne
Z tej to okazji Zarząd Główny Polskiego Związku Akwarystów składa wszystkim akwarystom i terrarystom, a w ogóle wszystkim za-interesowanym i ich najbliższym, życzenia zdrowych I udanych świąt Bożego Narodzenia oraz szczęśliwego Nowego 2000 -ego Roku .