Od pewnego czasu na giełdach akwarystycznych, organizowanych przez Oddział PZA Warszawa-Śródmieście, które odbywają się w Ogrodzie Zimowym Pałacu Młodzieży PKiN w Warszawie, w drugą niedzielę miesiąca, w godzinach 10.00-12.30, można nabywać, w przystępnej cenie, kłębki pewnej rośliny, określanej przez hodowców jako gałęzatka. Na podstawie oględzin zewnętrznych można stwierdzić obecność zielonej, nitkowatej, silnie rozgałęzionej plechy, mocującej się do podłoża za pomocą tarczek chwytnych. Obserwacje mikroskopowe komórek szczytowych wykazały, że są one bogate w cytoplazmę, kopulaste na szczycie i spłaszczone u podstawy. Zgadza się to z opisem gałęzatki (A. i J. Szweykowscy – Botanika, PWN, Warszawa 1982, str. 92). Brak klucza do oznaczania glonów uniemożliwił mi oznaczenie tej rośliny co do gatunku, ale mimo to, z dużą dozą prawdopodobieństwa, mogę stwierdzić, że roślina ta należy do rodzaju Cladophora – gałęzałka. Gałęzatka należy do rzędu gałęzatkowców (Cladophorales), klasy zielenic właściwych (Chlorophyceae), gromady zielenic (Chlorophyta). Plecha tego glonu jest nitkowata, silnie rozgałęziona, jej podstawa przekształca się w twór umocowujący organizm w podłożu. Ciało rośliny składa się z wielu komórek, każda z nich jest wielojądrowa (komórkę wielojądrowa zwie się niekiedy komórczakiem). Interesujący jest generatywny sposób rozmnażania się gałęzatki. Występuje tu izomorficzna, czyli homologiczna przemiana pokoleń [występują kolejno pokolenia haploidalne = płciowe (gametofit) i diploidalne = bezpłciowe (sporofit), oba pokolenia nie różnią się pod względem morfologicznym]. Sporofit wytwarza czterowiciowe, ruchome zarodniki (pływki = zoospory), z których kiełkuje pokolenie płciowe czyli gametofit. Gametofit rozmnaża się drogą izogamii (wytwarza ruchliwe gamety, oznaczone symbolami + i -, nie różniące się pod względem morfologicznym). Po zlaniu się dwóch gamet: + i – tworzy się zygota, z której kiełkuje pokolenie bezpłciowe – sporofit, wytwarzające pływki. Cykl się zamyka
W praktyce gałęzatkę można rozmnażać wyłącznie drogą wegetatywną, przez rozdzielenie większych krzaczków. W akwarium gałęzatka może tworzyć rozgałęzione, zaczepione w podłożu plechy, może też luźno spoczywać na podłożu, jak również obrastać podwodne skały, kamienie, korzenie itp. Sposób jej wykorzystania do dekoracji zależy od inwencji akwarysty – można fragmenty plechy przyczepiać do skałek lub dużych kamieni, można też kłaść glon na gruboziarnistym żwirze podłoża, aby powstała podwodna łączka. Jeżeli zamierzamy dekoracyjnie rozwiązać ścianę tylną zbiornika, to gałęzatka przyczepiona lub przyrośnięta do powgłębianej przez nadtopienie płyty styropianowej lub lignitu jest idealnym wyjściem. Gałęzałka może też służyć jako podłoże do składania ikry przez ryby, wyśmienicie zastępując mech jawajski (Vesicularia dobyana) czy nitellę (Nitellfa flexilis). Podsumowując: wiele pożytku z niewielkiego glonu, do którego uprawy wszystkich kolegów jak najgoręcej zachęcam.
Od recenzenta:
W zagranicznej literaturze akwarystycznej są opisywane niektóre z gałęzatek pod wspólną nazwą Cladophora. Należy tu zaznaczyć, że rodzaj ten grupuje około 150 gatunków, głównie mieszkańców wód morskich, różniących się niekiedy dość znacznie wyglądem plechy lub kolonii plech (poczynając od formy kulistej, tworzonej przez wiele plech przymocowanych do podłoża, do luźno pływającej, watowatej kolonii). Nie jestem w stanie określić opisywanego tu gatunku, ponieważ dotychczas nie zetknąłem się z nim; tak na marginesie jest to rzecz bardzo trudna nawet dla osoby dysponującej dobrym mikroskopem i kluczem oraz znającej podstawy systematyki glonów. Trudno jest też osądzać wartość dekoracyjną i użytkową tej rośliny w akwarystyce, nie znając jej.