Nowe rośliny w akwariach
i paludariach
Ryszard Kamiński
|
Wiosną Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego otrzymał z zachodnio-niemieckiej firmy akwarystycznej DENNERLE, przesyłkę z wieloma rzadkimi roślinami wodnymi i błotnymi. Wśród nich były dwa gatunki roślin dotychczas w akwarystyce prawie nieznane t.j. Nesaea crassicaulis i N. pedicellata z rodziny Lythraceae.
Rodzaj Nesaea liczy około 50 gatunków, rozprzestrzenionych w cieplejszych strefach wszystkich kontynentów. Najwięcej gatunków znajduje się na kontynencie afrykańskim (ok. 80%), pozostałe zaś są zasiedlane przez kilka gatunków. Większość roślin jest typowo lądowa, jednakże znanych jest kilka gatunków występujących w miejscach wilgotnych, błotnistych, okresowo podtapianych, czy też stale zalanych wodą (pola ryżowe, rowy melioracyjne itp.). Właśnie one mogą być uprawiane w akwariach i paludariach, a należą do nich m.in. gatunki wymienione na wstępie.
Nesaea crassicaulis (Guill. et Perr.) Koehne 1882 – syn. Ammania crassicaulis Guill. et Perr. 1830, Nesaea polyantha Tul 1856 (wg lndex Kewensis N. crassicaulis jest synonimem N. polyantha).
Oczywiście, jako nie występujący w Polsce rodzaj ten nie ma nazwy rodzimej. W dosłownym tłumaczeniu należałoby przyjąć nazwę wyspówka grubołodygowa ponieważ nesaea (gr.) Koehne tłumaczy na łacińskie insula t.j. – wyspa. Nazwa gatunkowa jest pochodzenia łacińskiego ł.j. crassus – gruby, caulis – łodyga. Nazwa Nesaea prawdopodobnie pierwotnie określała fakt odnalezienia jej na Madagaskarze lub Zanzibarze (wyspy) lub określać mogła kępkowy (wyspowy) charakter występowania tej rośliny w zespołach roślinnych w których ona rośnie. Później stwierdzono jej występowanie także w Afryce zachodniej (Senegal, Gambia).
Łodyga, płożąc się, może dorastać do 1 m, jednakże uniesiona w górę szczytowa część łodygi nie przekracza 30 cm długości. Część leżąca łodygi łatwo się ukorzenia i wytwarza w okółkach liściowych pędy przybyszowe. Łodyga jest w przekroju owalnie czworokątna, grubości do 7 mm. Liście ustawione są krzyżowo. Są one siedzące, mają kształt lancetowało-eliptyczny do podłużnie lancetowatego, podstawa jest ucięta lub klinowata a wierzchołek nieomal tępy. W warunkach zmiennego uwilgotnienia powietrza (na stanowiskach naturalnych) mogą mieć 5 – 40 mm długości, 3-15 mm szerokości i prostą lub lekko pofałdowaną powierzchnię. Brzegi liści są gładkie. Barwa 4 liści jest zielona, czasami lekko podbarwioną kolorem czerwonym (łodygi częściej).
Nesaea pedicellata Hiern – forma emersyjna w kilka dni po wysadzeniu w akwarium
W uprawie paludaryjnej, przy 100% wilgotności powietrza i sztucznym oświetleniu, liście dorastają do 50 mm długości i 20 mm szerokości, są zazwyczaj pofałdowane – szczególnie po brzegach. Łodyga przybiera barwę intensywnie czerwoną, natomiast liście są w odcieniu zielono-czerwonym do czerwono-brązowego (patrz fotografia). Natomiast w uprawie akwariowej roślina upodabnia się bardzo do Ammania gracilis. Z reguły liście jej stają się dłuższe i cieńsze niż w paludarium (dorastają do 80 mm długości i 1 0-15 mm szerokości) a barwą swą najczęściej przypomina Ammania senegalensis.
Kwiatostanem Nesaea crassicaulis jest wierzchołka dwuramienna o 1-7 kwiatach na szypułkach 2-6 mm długości. Kwiaty są małe o 4 okrągławych purpurowo-fioletowych płatkach, 4-6 (rzadko 7-8) pręcikach i jednym słupku
Nesaea pedicellara Hiern 1871 – tworząc nazwę rodzimą w oparciu o przekład dosłowny należałoby nazwać ją wyspówką szypułkową (pedicellus łac. – szypułka). Występuje tylko na Zanzibarze, w miejscach podmokłych.
Wzrósł analogiczny jak u gatunku poprzedniego, jednakże łodyga jest cieńsza (do 5 mm) i wyraźniej czworokątna w przekroju. Liście ustawione także krzyżowo, jednakże międzywęźla są krótsze, a więc jest obficiej ulistniona. Kształt i wymiary liści podobne do liści Nesaea crassicaulis.
W uprawie paludaryjnej i akwariowej liście nie wybarwiają się wyraźnie na kolor czerwony (z wyjątkiem łodygi) lecz są jasnozielone, czasem z lekko czerwonawym odcieniem. Kwiatostan (wierzchołka dwuramienna) ma 1-9 (najczęściej 3-5) kwiatów posadowionych na 6-12 mm szypułkach. Owalno-eliptyczne płatki są koloru liliowego. Kwat jest ośmio pręcikowy i jednosłupkowy.
Nesaea crassicaulis (Guill. et Perr.) Koehne – forma emersyjnaUPRAWA
Rośliny łatwe do uprawy w paludariach. Wymagają raczej żyznego podłoża (piasek z domieszką ziemi ogrodowej, torfu i gliny), dużej wilgotności powietrza – najefektowniej wyglądają rosnąc przy 90-100% wilgotności, temperaturze w granicach 20-30°C oraz intensywnym oświetleniu – uprawiano przy oświetleniu 3-4 tys. luxów. Nieco trudniejsza jest uprawa w akwarium. Firma Dennerle zaleca wysadzać je w wodzie o temperaturze 22-27°C, w miejscach niezbyt głębokich t.j. do 40 cm i dobrze oświetlonych (100 W/100 I wody – niestety nie potrafię podać tej wartości w luxach). Wysadzone przez autora rośliny w akwarium zawierającym wodę twardą (13- 18° niemieckich), obojętną o pH ok. 6,5 o temperaturze 21-25°C, na głębokości 60 cm gdzie jasność wynosiła od 1000 do 1800 lx nie chciały rosnąć i zaczęły ginąć. Odratowano je wysadzając w paludarium. Następna partia roślin została wysadzona w miejscu płytszym, nie przekraczającym 30 cm, dwukrotnie lepiej oświetlonym, w wodzie miękkiej t.j. o twardości 6-8° niemieckich, o odczynie obojętnym i temperaturze ok. 25°C. Wstępne obserwacje wskazują, iż warunki te są lepsze ale nie optymalne.
Literatura:
- Briinner G., 1984. Aquarienpflanzen. Kosmos-Verlag, Stuttgart.
- Koehne E., 1903. Lythraceae… w Das Pflanzenreich, Engler, T. 17. Leipzig.
- Cook Ch. D. K., 1974. Water plants of the world. Haga.
- lndex Kewensis, t 1-3 (1894-1895) oraz suplement I-XII (1960). Oxford.
|