Ryszard Patryas Bytom Zasady oceniania pawich oczek
Artykułu tego nie traktuję jako dokładnego opisu norm międzynarodowych, służących do oceny pawich oczek – jedynie zamierzam dostarczyć przyszłym sędziom materiału teoretycznego w celu przygotowania się do praktycznego egzaminu podczas wystaw gupików. Temu celowi podporządkowany jest niniejszy artykuł. Określenia dolnych i niektórych górnych wartości u takich standardów jak: rakietka, płomyk, łopatka, miecz górny, welon i proporczyk są pierwszą próbą tego rodzaju, dlatego mogą.być kontrowersyjne. Ogólny opis standardowych samczyków Ogólny opis norm standardowych samczyków rozpocznę od grupy standardów ryb posiadających długie oraz szerokie ogony i jednocześnie najbardziej popularnych wśród hodowców. 1. T r i a n g e l – ma płetwę ogonową w kształcie trójkąta, którego kąt wy nosi 70°. Długość płetwy ogonowej odpowiada 6/10 długości ciała. Płetwa grzbietowa jest krótsza, szeroka, z ostro zakończonym górnym końcem, do chodzi do płetwy ogonowej. 2. W a c h l a r z – ma płetwę ogonową mniejszą, trójkątną, z kątem zaledwie 35°. Długość jej jest inna, bo wynosi 8/10 długości ciała. Płetwę grzbietową ma on ostro zakończoną i dochodzącą do 1/3 długości płetwy ogonowej. 3. W e l o n – ma bardziej złożony kształt. Płetwa ogonowa długością odpowiada długości ciała. Jej krawędzie, górna i dolna, są wypukłe, natomiast tylna jest wklęsła. Najwyższa jest w 3/4 swej długości. Wysokość ta powinna wynosić 6/10 długości ciała, a stopień wgłębienia tylnej krawędzi 2/10. Płetwa grzbietowa dochodzi do ogonowej, na końcu jest szeroka i zaokrąglona. 4. P r o p o r c z y k – ma płetwę ogonową przypominającą długi prostokąt owalnie zbiegający się z korpusem i o tej samej jak on długości. Wysokość prostokąta powinna odpowiadać 4/10 długości korpusu. Płetwa grzbietowa ostro zakończona i o długości do 1/3 płetwy ogonowej. Ostatnio coraz bardziej popularna, z uwagi na trwałość płetw ogonowych, jest grupa standardów mieczowych. Do niej zaliczamy: 5. D w u m i e c z – ma płetwę ogonową u podstawy owalną, a jej promienie na krawędziach wyrastają w dwa ostro zakończone miecze, które z osią ciała tworzą kąt 30°. Długość płetwy ogonowej wynosi 12/10 długości ciała. Płetwa grzbietowa ma ostre zakończenie i dochodzi do 1/3 płetwy ogonowej. 6. M i e c z d o l n y – ma płetwę ogonową u podstawy owalną. Dolne jej promienie wyrastają w miecz, który z osią ciała tworzy kąt 15°. Długości płetw ogonowej i grzbietowej są takie jak u dwumiecza. 7. M i e c z g ó r n y – ma płetwę ogonową u podstawy owalną. W tym miejscu jej wysokość jest dwukrotnie większa od wysokości korpusu. Górne promienie tworzą miecz i są równoległe do osi ciała. Długości płetwy ogonowej i grzbietowej są takie jak u dwumiecza. Do grupy standardów ryb posiadających krótkie ogony należą: 8. Ł o p a t k a – o płetwie ogonowej zbudowanej podobnie jak łopatka saperska, której długość odpowiada połowie ciała, a jej wysokość jest nieco mniejsza od długości (8/10). Nie może być jednak mniejsza niż wysokość korpusu przy ogonie. Płetwa grzbietowa jest ostro zakończona i dochodzi tylko do końca korpusu. 9. R a k i e t k a – o płetwie ogonowej w zasadzie okrągłej, jednak na końcu, z góry i z dołu nieznacznie spłaszczonej. Jej średnica jest równa połowie długości korpusu. Płetwa grzbietowa ma ostre zakończenie i dochodzi do 1/3 płetwy ogonowej. 10. P ł o m y k – o płetwie ogonowej zbudowanej na kształt płomyka świecy i długości wynoszącej 8/10 długości ciała. Wysokość tej płetwy odpowiada w przybliżeniu połowie jej długości. Płetwa grzbietowa ma ostre zakończenie, sięgające 1/3 płetwy ogonowej. Pozostała jeszcze do omówienia grupa standardów, których nie ocenia się w Polsce i w NRD. Stanowią one przykład standardów, które w ogóle nie są spotykane jako utrwalone odmiany. Są nimi: 11. L i r a – z płetwą ogonową w kształcie podobnym do liry. 12. I g i e ł k a – z okrągłą płetwą ogonową, przy czym środkowe jej promienie tworzą wydłużenie przypominające igłę. Opis sędziowskiej karty oceny egzemplarzy konkursowych
Komplet konkursowy składa się zawsze z 3 identycznych samców. W zasadzie powinno się oceniać każdego samczyka osobno i obliczać średnią. W praktyce sędziowie od razu oceniają cały zestaw, biorąc do oceny samczyka pośredniego między najlepszym i najgorszym, chyba że różnice między nimi są istotne (rap. 2 egzemplarze bardzo dobre, a jeden zaledwie dostateczny itp.). Wówczas sędzia oblicza średnią z trzech. Szczegółowy opis i kryteria oceny płetwy ogonowej Długość. Pomiaru długości płetwy ogonowej dokonuje się na osi dała od krańcowego punktu „półkola” korpusu do linii prostopadłej do osi, poprowadzonej przez najdalszy brzeg płetwy. Kąt. Tylko cztery standardy mogą być dokładnie określone za pomocą wielkości kąta ich płetwy ogonowej. Idzie tu oczywiście o kąt występujący pomiędzy krawędziami płetw ogonowej u jej nasady. Dwumiecz ma kąt płetwy ogonowej równy 30°, za co może uzyskać 15 pkt. Za kąt 20° otrzymuje 13 pkt. a za 10°-11 pkt. Samczyk mający promienie płetwy ogonowej równoległe z osią korpusu nie może być uznany za standardowego. Dolny miecz ma kąt wynoszący 15° pomiędzy dolną krawędzią płetwy ogonowej i osią ciała. Przy takiej wielkości uzyskuje on 15 pkt za kąt 10°-13 pkt. i za 5°-11 pkt. O ile płetwa ogonowa jest równoległa do osi ciała, wówczas ocenia się ją tylko za długość. Ponieważ w praktyce trudno byłoby zmierzyć rybom kąt płetwy, proponuję korzystanie z tablic opracowanych we własnym zakresie. Należałoby umieścić na nich rysunki ryb w kilku wariantach wielkości korpusu np. 28 mm, 25 mm, 22 mm i 20 mm. Do tych wielkości trzeba dorysować znów w kilku wariantach kąty płetw w prawidłowych proporcjach. Najlepszym jednak nauczycielem jest doświadczenie zdobyte podczas sędziowania na konkursach pawich oczek. Inne wielkości. Dolny miecz za prawidłowy owal płetwy ogonowej u jej nasady, oraz za wysokość płetwy w tym miejscu, odpowiadającej dwukrotnej wysokości korpusu (przy nasadzie płetwy), otrzymuje 15 pkt. Za wysokości płetwy równą korpusowi (przy zachowaniu prawidłowego owalu) uzyskuje 6 pkt. Welon ma płetwę ogonową o bardzo złożonym kształcie. Może on otrzymać 15 pkt. jeśli dolna i górna krawędź będą wypukłe, a końcowa wklęsła w taki sposób, że w 3/4 długości płetwy będzie miała wysokość 6/10 długości korpusu, przy stopniu wgłębienia tylnej krawędzi 2/10. Samczyk przy wysokości płetwy ogonowej odpowiadającej 5/10 długości korpusu, z zachowaniem pozostałych wartości, uzyska 13 pkt. a przy wysokości 4/10-11 pkt. Ocena tego standardu jest stosunkowo najtrudniejsza, dlatego potrzebna jest tu solidna praktyka. Dodatkowe utrudnienie stanowi fakt, że ten standard na krajowych i międzynarodowych wystawach jest rzadko wystawiany, co najwyżej w jednym lub kilku zestawach. Proporczyk za wysokość płetwy ogonowej odpowiadającą 4/10 długości korpusu uzyskuje 15 pkt., a za wysokość równą wysokości korpusu 6 pkt Tablica standardów pawich oczek (rys. M. Madeja) 1 – triangel |