Nyphaea lotus jest rośliną wodną pochodzącą z Afryki zachodniej. Należy do rodziny grzybieniowatych – Nymphaceae. Posiada dwie formy liści podwodną i pływającą. Liście pływające o ząbkowanych brzegach są mniej efektowne w akwarium, natomiast ciekawie prezentują się w basenach ogrodowych.
Prawdziwą ozdobą tej rośliny są liście podwodne o kształcie jajowato-okrągłym, głęboko wcięte i pofalowane na brzegach. Forma zielona tej rośliny posiada liście barwy od żółto-zielonej do różowo-zielonej w brązowe nieregularne plamy, natomiast u formy czerwonej posiadają one odcienie od różowo-brązowego do czerwono-brązowego w czerwone plamy; ogonki liściowe są zielono-brązowe. Kolorystyka liści jest zmienna, zależna od oświetlenia. Właściwie wypielęgnowana roślina, zarówno formy zielonej jak i czerwonej, w kształcie dorodnej podwodnej kępy liści, jest ozdobą akwarium. Możliwe to jest w akwariach o wysokości od 35 cm, poniżej tej granicy można prowadzić tylko młode egzemplarze lub rośliny o liściach pływających.
Z uwagi na to, że system korzeniowy lotosu opanowuje całe dno akwarium tak, że przy przesadzaniu unosimy całe podłoże oplecione korzeniami, zacząłem stosować płaskie doniczki gliniane – płaskie dlatego, że korzenie rosną w głąb i dopiero na dnie rozprzestrzeniają się, wobec tego niepotrzebna jest duża warstwa gruntu. W doniczce na dnie umieszczam drenaż z drobnego żwirku, szczyptę torfu oraz trochę przegotowanej gliny, po czym przysypuję to wszystko piaskiem lub drobnym żwirkiem. Dopiero po ukorzenieniu się, rośliny, tj. co najmniej po dwu tygodniach, można dodawać w miarę potrzeb nawozy np. 1/3 lub całą tabletkę Hydroponiku lub Herbaphilu. Stosowanie doniczki ma jeszcze inną zaletę, można ją łatwo przestawiać w akwarium tworząc nowe kompozycje roślin. Samą doniczkę przysłonić można lignitem lub mchem wodnym.
Podstawowym warunkiem dobrego wzrostu tych roślin jest właściwie dobrane światło, ale nie można tu podać jakiejś określonej reguły dotyczącej doboru jego mocy. W mojej hodowli najlepsze efekty uzyskiwałem przy ciągłej zmianie ilości oświetlenia stosując różne natężenia światła: 8 godz. działania żarówek – 40 i 6O W (przy głębokości wody 40 cm i braku oświetlenia słonecznego) oraz 4 godz. światła mieszanego (żarówki i jarzeniówki). Jeśli to jest możliwe to najlepiej tak regulować światło, aby w południe na kilka godzin włączać jarzeniówki. W dni słoneczne raz w tygodniu akwarium pozostawało nieoświetlone, poddane tylko działaniu niewielkiej ilości rozproszonego światła dziennego. Eksperyment powyższy można stosować również w celach dekoracyjnych, gdyż wszystkie liście rośliny są wtedy zwrócone do źródła światła i ładnie się prezentują. Ogólnie można stwierdzić, że lotos tygrysi nie lubi światła jarzeniowego, konieczne jest mieszane, a dobre wyniki w hodowli zapewni tylko doświadczalny dobór światła.
Lotos tygrysi rozmnaża się zarówno wegetatywnie jak i generatywnie. Rozmnażanie wegetatywne następuje często przy osłabieniu rośliny i jej powolnym wzroście, powodowanym niekorzystnymi warunkami. Dodawanie nawozu powoduje wykształcenie jednej lub kilku młodych roślinek wyrastających na pędach przyziemnych poniżej nasady ogonków liściowych. W przypadku przedawkowania nawozu następuje zniszczenie rośliny matecznej i masowy wegetatywny rozwój roślin młodych – jest to jednak zabieg zbyt ryzykowny i nie zaleca się go stosować. Rozmnażanie wegetatywne występuje jeszcze w innej postaci, gdy pęd wegetatywny nie może z różnych przyczyn wypuścić liści, np. dostanie się pod zawinięty brzeg doniczki, tworzy się wtedy na nim bulwa wielkości dużej fasoli. Umieszczenie takiej bulwy w toni wodnej pod słabą żarówką powoduje wykiełkowanie w niej jednej lub kilku nowych roślinek. Rozmnażanie generatywne może wystąpić u dorosłej rośliny posiadającej liście pływające i wytwarzającej kwiaty. Kwiat jest samopylny i przy sprzyjających warunkach, np. odpowiedniej wilgotności powietrza, następują samozapylenie, po czym kwiat zanurza się w wodzie i tam dojrzewają nasiona, które należy chronić przed zjedzeniem przez ryby i ślimaki oraz zabezpieczyć przed samowysiewem. Nasiona wysiewamy do płytkiego naczynia z wodą na podłożu piasku. Trudność polega na odpowiednim doborze światła, chodzi o to, aby nie dopuścić do rozwoju glonów. Na ogół młode rośliny dobrze wyrastają w świetle umiarkowanym sztucznym lub rozproszonym dziennym. Przy zbyt silnym górnym oświetleniu bardzo dobre wyniki uzyskują się stosując „zacienienie” z roślin pływających szczególnie, drobnolistnej Caratopteris.
Niedoświadczeni hodowcy po nabyciu, nieraz za dużą cenę, lotosa tygrysiego doznają zawodu, gdyż w niedługim czasie, przy szczególnie dobrych warunkach, roślina wypuszcza liście pływające i traci cały swój urok. W akwarium powstaje wtedy plątanina pędów liściowych, a na powierzchni cały dywan zielonych liści zakrywających światło pozostałym roślinom. W artykule tym podaję kilka sposobów utrzymania lotosa tygrysiego w jego podwodnej formie.
Otóż samo posadzenie tej rośliny w doniczce ogranicza jej rozwój i dłużej pozostaje ona w formie podwodnej. Następnie wspomniane już nawożenie, a właściwie podawanie nawozu w formie tabletki bezpośrednio przez umieszczenie jej za pomocą pincety w systemie korzeniowym powoduje miejscowe zniszczenie delikatnych korzeni i włośników, a co za tym idzie zatrzymanie wzrostu na pewien okres, zahamowanie rozwoju liści powierzchniowych oraz po kilkudniowej przerwie wznowienie wzrostu liści podwodnych.
Inny drastyczny, ale nieco ryzykowny sposób regulacji wzrostu polega na bezpośrednim uszkodzeniu systemu korzeniowego przez wbicie pincety w podłoże przy roślinie i naruszenie prawie całej bryły korzeniowej (możliwe jest to tylko w doniczce). Całą operację należy wykonać z dużą ostrożnością, aby nic zniszczyć całej rośliny, a przy tym trzeba wiedzieć jak układają się korzenie. Nie należy uszkadzać korzeni pionowych bezpośrednio pod rośliną, lecz tylko korzenie poziome, ułożone na dnie wokół brzegów doniczki. Regulację wzrostu należy rozpocząć już przy pierwszych objawach zmiany formy rośliny, tj. gdy tylko pojawi się pierwszy liść pływający. Ciekawostką przy takim postępowaniu jest to, że zatrzymane w rozwoju liście (te które miały być pływającymi) rozwijają się pod wodą i posiadają brzegi ząbkowane o kolorze nieco jaśniejszym niż prawidłowe, a w niektórych przypadkach również rozmazane zielone plamki – są więc o wiele ciekawsze.
Osobiście w sposób wyżej opisany utrzymuję te rośliny w formie podwodnej (o szerokości rozety liściowej ok. 60 cm i wysokości ok. 35 cm w akwarium o wysokości 45 cm) przez dowolny okres czasu. Tak hodowane lotosy mogą być jednym z najciekawszych, o niezwykłej kolorystyce, elementów upiększających nasze zbyt zielone akwaria. Szczególnie piękne efekty uzyskuje się przy wykorzystywaniu kontrastu jasnozielonych roślin zestawionych z czerwienią lotosu *).
_____________ *) Krótką monografię lotosa (grzybienia) tygrysiego wraz z wielobarwną fotografią zamieściliśmy na stronic 123 nr 4 (24) 76 „Akwarium”.
Lotos tygrysi – Nyphea lotos – odmiana czerwona
Fot. B.Ziarko
SENSACJA 1976 ROKU
Rasbora axelrodi – razbora ognista.
Prawdopodobnie pochodzi z Borneo. Do akwariów w USA i Europie trafiła przez Singapur. Hodować ją należy w wodzie o temperaturze 25-27°C, twardości 0,5°-4°n i pH 6-6,8. Ładnie ubarwiona ryba z tułowiem w górnej części zielonym, a brzuchom zielonym z brązowym nalotem, środkiem rozdzielający również zielony błyszczący pas. Płetwy zielone z wyjątkiem odbytowej czerwonej z czarnymi promieniami. Fotografia w kalendarzu Tetra na rok 1973.