Rodzina | ŻABIŚCIEKOWATE (Hydrocharitaceae) |
Obejmuje wieloletnie wodne rośliny ze skrętoległymi, naprzeciwległymi lub kółkowatymi podwodnymi lub pływającymi liśćmi. Kwiaty raczej małe jedno lub dwupienne. Owoce jagodo podobne ze skórzastą konsystencją i z dużą ilością nasion. Zwykle trafiają jako pierwsze do akwarium. W środowisku naturalnym są to rośliny przede wszystkim pływające i zanurzone rzadko błotne albo wodno-lądowe. Rosną w różnych zbiornikach wodnych od strefy tropikalnej po umiarkowaną. Wiele z nich charakteryzuje się ciekawą biologią rozmnażania generatywnego, chociaż w akwariach odbywa się w dużej mierze rozmnażanie wegetatywne (oprócz rodzaju Ottela). Niektóre są do siebie zbliżone pokrojem i często trudno je od siebie odróżnić. Dotyczy to głównie moczarek i podobnych do nich rodzajów Lagarosiphon i Hydrilla. Wśród moczarek od niedawna powstał podział na dwa rodzaje Egeri i Elodea, a przyczyną był sposób rozmnażania generatywnego. Rodzina ta zawiera 15 rodzajów około 100 gatunków roślin, spośród których aż 10 rodzajów występuje w naszych akwariach. Są to: Ottelia, Walisneria, Egeria, Elodea, Lagarosiphon, Hydrilla, Limnobium, Blyxa, Hydrocharis i Stratiotes. Do nich mogą dołączyć jeszcze Maidenia z Australii orazNechamandra ze wschodniej Azji |
Rodzaj | NURZAŃCE (Vallisneria) |
Rozprzestrzeniony we wszystkich zakątkach tropikalnej subtropikalnej strefy ziemi. Swą nazwę zawdzięczają włoskiemu przyrodnikowi Antonio Vallisneri. Są roślinami wieloletnimi, jednopiennymi o długich wstęgowatych liściach osiągających nierzadko ponad 100 cm. Optymalne warunki uprawy to temperatura 22 – 26°C, dość jasne oświetlenie, średnia twardość i obojętne Ph wody. W akwariach rozmnażają się dość szybko przez podziemne rozłogi. Ciekawy jest ich sposób generatywnego rozmnażania się. Roślina wytwarza kwiaty żeńskie zakwitające ponad powierzchnią wody. W tym czasie kwiaty męskie wyrastają u podstawy rośliny, odrywają się od niej i po dotarciu do powierzchni otwierają się pływając. Zapylenie następuje po przypadkowym spotkaniu się obu kwiatów, po czym łodyżka kwiatu żeńskiego zwija się spiralnie (stąd nazwa spiralis), wciągając go pod wodę. Według szwajcarskiego botanika Cook (1982) wszystkie opisane rośliny rodzaju Vallisneria wchodzą w dwa gatunki Vallisneria spiralis Linne i Vallisneria americana Michaux każdy z dwoma odmianami za wyjątkiem gatunku australijskiego Vallisneria nana |
Vallisneria americana – Nurzaniec amerykański |
Vallisneria annua – Nurzaniec |
Vallisneria asiatica – Nurzaniec azjatycki |
Vallisneria australis – Nurzaniec australijski |
Vallisneria caulescens – Nurzaniec |
Vallisneria denseserrulata – Nurzaniec ząbkowany |
Vallisneria erecta – Nurzaniec uniesiony |
Vallisneria gigantea – Nurzaniec olbrzymi |
Vallisneria gracilis – Nurzaniec delikatny |
Vallisneria nana – Nurzaniec niski |
Vallisneria natans – Nurzaniec |
Vallisneria neotropikalis – Nurzaniec karaibski |
Vallisneria asiatica – Nurzaniec azjatycki |
Vallisneria rubra – Nurzaniec czerwony |
Vallisneria spinulosa – Nurzaniec |
Vallisneria spiralis – Nurzaniec śrubowy |
Vallisneria triptera – Nurzaniec |
Rodzaj | MOCZARKI (Egeria) |
Rośliny przez długi czas mylnie zaliczane do rodzaju Elodea. W akwarium tworzy szybko rosnące długie pędy z osadzonymi na nich listkami. Można je sadzić w podłożu ale dobrze rosną też, gdy swobodnie pływają. Kwiaty (małe, białe trójpłatkowe jedno i dwupienne) wystawiane są nad powierzchnie wody, a zapylenie następuje za pośrednictwem owadów. Nad wodę wystawiane są zarówno kwiaty żeńskie jak i męskie. Ułożenie liści jest kółkowate, zwłaszcza w okolicy szczytów pędów, natomiast przy podstawie zdarza się ułożenie na przemian lub naprzeciwległe. Zawsze widoczny jest goły odcinek międzywęźla w odróżnieniu od Lagorosiphon. Liście siedzące odgięte ku tyłowi o ząbkowanych brzegach. Wymagają wody średnio twardej do twardej, silne oświetlenie. Temperatura 15-24°C. W wodzie miękkiej i starej lub przy słabym oświetleniu przestają rosnąć. Występują w naturze w obu Amerykach, Europie i Australii. |
Egeria densa – Moczarka argentyńska |
Egeria najas – Moczarka wąskolistna |
Rodzaj | MOCZARKI (Elodea) |
Gatunki z tego rodzaju mają bardzo podobna budowę do rodzaju Egeria. Różnica jest w cechach generatywnych – spatha Egeria zawiera 2-4 kwiaty męskie, a Elodea pojedynczy kwiat. W rodzaju tym zapylenie odbywa się w wodzie. W kątach liściowych wytwarzane są małe podsadki (spathy) z których wyrastają ku powierzchni pędy z kwiatami żeńskimi, gdzie się otwierają. Natomiast kwiaty męskie uwalniają się z podsadki, unoszą ku powierzchni wody i otwierają się. Pływając docierają do kwiatów żeńskich, tak samo zresztą jak i uprzednio uwolniony i rozproszony pyłek kwiatowy. Rozmnażanie generatywne w akwariach nie występuje, a nawet w naturze zdarza się dość rzadko, gdyż sporadycznie dochodzi do wspólnego występowania na jednym stanowisku zarówno kwiatów męskich jak i żeńskich. Moczarki wytwarzają długie i rozgałęziające się pędy, które są dość łamliwe, co ułatwia ich przenoszenie i rozmnażanie. |
Elodea canadensis – Moczarka kanadyjska |
Elodea nuttallii – Moczarka delikatna |
Elodea callitrichoides – Moczarka rzęślowata |
Rodzaj | (Lagarosiphon) |
Przedstawiciele tego rodzaju są roślinami wyłącznie wodnymi, o pokroju zbliżonym do moczarek. Liście osadzone są na łodydze w sposób rozproszony skrętolegle, bardzo sporadycznie tworzą Sokółki. Rodzaj ten zawiera około 10-15 gatunków wywodzących się z Madagaskaru, jak i z terenów tropikalnych Ameryki Południowej i Afryki. Rośliny są jedno lub dwupienne tzn: kwiaty męskie i żeńskie są na oddzielnych roślinach. Wewnątrz spathy może gromadzić się do 50 kwiatów męskich, względnie 1-3 żeńskie. Poszczególne gatunki są do siebie bardzo podobne, a różnią się głównie układem ząbków na brzegu blaszki liściowej, ich liczebnością i wielkością. W akwariach jest uprawiane trzy gatunki. |
Lagarosiphon cordofanus – Logarosyfon delikatny |
Lagarosiphon madagascariensis – Logarosyfon madagaskarski |
Lagarosiphon major – Logarosyfon wielki |
Lagarosiphon miscoides – Logarosyfon mszysty |
Rodzaj | (Ottelia) |
Rodzaj ten obejmuje rośliny o różnorakim wyglądzie. Blaszki liściowe od osadzonych na długich ogonkach do wstęgowatych i lancetowatych bezogonkowych. Rośliny te bardzo rzadko są hodowane w akwariach ze względu na ich trudny sposób rozmnażania. Rozmnażają się tylko generatywnie, czyli poprzez nasiona, a wiele z nich jest jednopiennych czyli trzeba mieć nie mniej niż dwie rośliny różnej płci aby je rozmnożyć. Rozprzestrzenione w wodach Australii, Azji, Afryki, a nawet w Europie. Potrzebują do hodowli wody dość miękkiej o temperaturze 20-25°C z dobrym oświetleniem. Zaleca się stosowanie kawałków gliny do podłoża. |
Ottelia alismoides – Otelia żabieńcowata |
Ottelia brasiliensis – Otelia brazylijska |
Ottelia exserta – Otelia |
Ottelia ulvifolia – Otelia czerwona |
Ottelia kunenensis – Otelia |
Ottelia mesenterium – Otelia skrętolistna |
Ottelia muricata – Otelia krótkoigłowa |
Rodzaj | (Limnobium) |
Rodzaj ten to rośliny pływające. Rejon występowania od Ameryki Południowej poprzez Azję do Europy. Potrzebują mocnego oświetlenia, temperatury 20-30°C. Rozmnażają się poprzez rozłogi. Zastosowanie tych roślin w akwarystyce, podobnie jak i innych pływających jest ograniczone. |
Limnobium spongia – Limnobium gąbczaste |
Limnobium laevigatum – Limnobium rozłogowe |
Rodzaj | (Hydrilla) |
Rodzaj ten reprezentowany jest przez jeden gatunek. W 1781 roku opisał ją Lineusz- syn jako – Serpicula verticillata, w 1814 r. Royle określił ja jako Hydrilla ovalifolia zaś ostateczną nazwę otrzymała (również od Royla) w 1839 roku. Rozprzestrzeniona w Europie, Azji, Australii i Afryce. Rośliny bardzo podobne do moczarek. Występuje w stojących i płynących wodach, preferuje szlamiste podłoże. W zależności od pochodzenia nieznaczne różnice w budowie. |
Hydrilla verticillata – Przesiąkra okółkowa |
Rodzaj | (Blyxa) |
Rodzaj ten obejmuje dwa gatunki występujące w Azji i Australii. Rośliny z dobrze rozwiniętym systemem korzeniowym, rozmnażane przez sadzonki ziemne. Jednak są mało znane i popularne wśród akwarystów. |
Blyxa aubertii – Blyksa Auberta |
Blyxa echinosperma – Blyksa kolczastonasienna |
Blyxa japonica – Blyksa japońska |
Rodzaj | (Hydrocharis) |
W rodzaju tym występuje jeden gatunek rośliny pochodzącej z wód Europy, Azji, Australii i Afryki północnej. Roślina pływająca swobodnie po powierzchni wody. Rozmnaża się przez rozłogi oraz nasiona spadające na dno i zimujące. Niezbyt wymagająca, można ja trzymać w oczkach wodnych. |
Hydrocharis morsus-ranae -Żabiściek pływający |
Rodzaj | (Stratiotes) |
Występuje w Europie, północnej Azji, w stojących wodach, submersyjna, zakorzeniona w podłożu. Forma wegetacyjna zmienna zależnie od pory roku. Wyłącznie do ziemnowodnego akwarium. Nie ma żadnych specjalnych wymagań co do wody. |
Stratiotes aloides – Osoka aloesowata |
Rodzaj | (Apalanthe) |
Apalanthe: od apalos (grec.)- delikatny i antos – kwiat; granatensis z Nowej Granady |
Apalanthe granatensis – Apalante |