Od pewnego czasu obserwuje się rosnące zainteresowanie możliwościami wykorzystania ozonu jako środka dezynfekcyjnego dla celów akwarystycznych.
Ozon jest alotropową odmianą tlenu, o cząsteczce złożonej z 3 atomów. W naturalnym środowisku występuje w małych i zmiennych ilościach, a powstaje z tlenu atmosferycznego pod wpływem promieniowania ultrafioletowego oraz w czasie wyładowań atmosferycznych. Jest energicznym utleniaczem ponieważ jeden z trzech atomów, wyzwalający się podczas rozpadu, posiada dużą aktywność i siłę utleniającą. Z powodu swoich silnie utleniających właściwości od dawna znajduje zastosowanie jako środek aseptyczny lub odkażający. Ponieważ jest gazem około 15 razy lepiej rozpuszczalnym w wodzie od tlenu, już od roku 1891 używany jest również do dezynfekcji i sterylizacji wody.
Ozon jest związkiem nietrwałym. Szybkość jego rozkładu zależy między innymi od temperatury i pH wody; w środowisku zasadowym i wyższej temperaturze proces przebiega szybciej. Mieszanie wody zawierającej nadmiar żelaza i manganu z powietrzem ozonowanym może spowodować utlenienie obu tych metali i wytrącenie ich wodorotlenków.
Wykazano, że drobne organizmy wodne (bakterie, sinice, okrzemki, brunatnice i orzęski) są wrażliwe na działanie ozonu, przy czym wrażliwość poszczególnych gatunków zależy od jego dawki. Dawka 0,5-0,6 mg/l jest progiem przeżywalności dla bakterii. Nieco wyższą odporność wykazują okrzemki i wrotki. Stężenie ozonu 1,0 mg/l wody stanowi dawkę letalną dla większości mikroorganizmów wodnych. Zbyt długie napowietrzanie zbiornika ozonem może zatem doprowadzić do całkowitego zniszczenia flory bakteryjnej, w tym również bakterii nitryfikacyjnych. Bakterie nitryfikacyjne odgrywają niezwykle ważną rolę w procesie przemiany związków azotowych, przyczyniając się do ich obiegu. Utleniają one amoniak wytwarzany w procesach gnilnych białek, skutkiem czego powstają sole azotynów, a następnie azotanów, stąd też zniszczenie tego niezwykle ważnego ogniwa w systemie ekologicznym akwarium może spowodować gromadzenie się toksycznego amoniaku i śniecie ryb.
W małych ilościach ozon działa na ryby orzeźwiająco, ale w wyższych dawkach, rzędu 0,5-1,0 mg/l, jest silnie toksyczny, a nawet letalny dla wielu gatunków. W stężeniu zaledwie 0,2-0,4 mg/l działa drażniąco na skrzela, wywołuje stan wzmożonej pobudliwości przechodzący stopniowo w apatię i ogólne wyczerpanie. Stwierdzono również, że może być przyczyną wolniejszego wzrostu narybku. Intensywne napowietrzanie ozonem można bez obawy zalecić w celu dezynfekcji akwarium po uprzednim usunięciu z niego ryb, aczkolwiek tego rodzaju zabieg hamuje wzrost niektórych gatunków roślin wodnych (Vallisneria ) i przyspiesza rozwój zielonych glonów.
Stosowanie ozonu ma również niewątpliwie swoje zalety. Stwierdzono mianowicie, że umiarkowane ozonowanie wody przez godzinę 3-4 razy dziennie stymuluje wzrost zwartek i leczy niektóre grzybice. Jest szczególnie skutecznym środkiem przeciwko martwicy płetw (Fin – rot), prowadząc do całkowitego wyleczenia w okresie 10-dniowym od momentu rozpoczęcia kuracji, a w przypadku tzw. choroby jesiennej (autumn disease) zastosowanie ozonu przynosi wręcz zbawienne skutki. Ozon niszczy również wolnopływające formy niektórych pasożytów ryb (ichthyophthirius, Cryptocarion).
Pomimo tych niewątpliwych korzyści jakie daje umiarkowane ozonowanie wody w akwarium pamiętać należy, że jest on substancją – jak wykazały nowsze badania – mutagenną i rakotwórczą, Dlatego też każdy przedłużony kontakt z ozonem niesie ryzyko powstania narośli i guzów, zwłaszcza u ryb młodych.