Przeciętnemu akwaryście w naszym kraju pojęcie „akwarium holenderskie” kojarzy się zwykle ze zbiornikiem bardzo obficie zarośniętym roślinnością, by nie powiedzieć przeładowanym roślinami. Mniemanie to jest błędne, gdyż rośliny w tego typu akwariach sadzone są według ściśle określonych zasad podporządkowanych generalnemu celowi, którym jest uzyskane wyważonej i efektownej kompozycji dekoracyjnej. Trzeba bowiem pamiętać, że akwarium holenderskie nie jest zbiornikiem hodowlanym, a głównie dekoracyjnym, stąd wielka dbałość o estetyczne skomponowanie zróżnicowanych pod względem kształtu i barwy roślin oraz odpowiednie dobranie ryb. Nie bez znaczenia jest też obudowa zbiornika, jego oświetlenie, urządzenia techniczne oraz wkomponowanie we wnętrze, w którym jest ustawiony.
Urządzanie akwarium holenderskiego nie powinno odbywać się w pośpiechu, gdyż rezultat naszej pracy może okazać się negatywny. Zalecanym jest przed przystąpieniem do pracy wykonanie szkicu rozplanowania wnętrza zbiornika.
Podstawową i stosunkowo trudną sprawą jest odpowiednie ukształtowanie podłoża. Nie powinno być ono płaskie, lecz winno spiętrzać się tarasowało w kierunku tylnej ściany akwarium. Do budowy tarasów zastosować można łupki, granity, lignity lub korzenie. Prawidłowo zbudowane tarasy muszą stwarzać wrażenie głębi i różnicy po ziomów, co wymaga wyczucia przestrzeni oraz pewnego wyrobienia artystycznego.
Tylną ścianę akwarium należy zabudować tak, by nie było widać przez nią, tego co znajduje się za zbiornikiem oraz by i ona poprzez złudzenie optyczne przydawała mu głębi. Do tego celu najlepiej nadaje się odpowiednio spreparowana i podkolorowana płyta styropianowa *)
Na estetykę zbiornika w sposób najistotniejszy wpływają rośliny, przy których sadzeniu należy mieć na uwadze cztery podstawowe zasady, a to:
nie sadzimy obok siebie roślin o podobnym kroju liści;
nie sadzimy obok siebie roślin o podobnej barwie;
nie sadzimy obok siebie roślin podobnej wielkości;
unikamy symetrii w kompozycji układu roślin.
Niżej przedstawiamy propozycję układu roślin w akwarium holenderskim wg Jacoba Vente z Rhoon (Holandia). W zbiorniku, o wymiarach dna 50×120 cm, proponuje on posadzić 22 gatunki roślin. Dodatkowym elementem dekoracyjnym może być korzeń. Zagospodarowanie akwarium rozpoczynać należy od części tylnej, gdzie powinny być posadzone rośliny najwyższe, natomiast ich wysokość w części przedniej winna być najmniejsza.
Rozplanowanie grup roślin w akwarium (kolejne numery odpowiadają numerom w tekście)
Hygrophila corymbosa (1) – nadwódka szerokolistna, roślina bujnie rosnąca o jasnozielonych, wąskolancetowatych, naprzeciwległych liściach podwodnych. Początkowo znana była jako Higrophila guyanensis – później nazwano ją Nomaphila stricta. Pochodzi z tropikalnej części Azji. Przy dobrym oświetleniu rośnie szybko. Rozmnaża się ją z sadzonek pędowych.
Ludwigia repens (2) – ludwigia pływająca, dawniej znana jako L. natans lub L. müllertii, roślina dobrze znana ogółowi akwarystów. Pochodzi z południowych obszarów Ameryki Północnej. Liście jej są szerokolancetowate lub łopatkowe z wierzchu zielone, błyszczące, spo dem brunatnoczerwone.
Bacopa caroliniana (3) – bakopa bez ogonowa, syn. B. amplexicaulis. Pochodzi z Ameryki Środkowej. Jej siedzące liście są małe, owalne, barwy soczystozielonej. Jest jedną z najbardziej rozpowszechnionych roślin akwariowych.
Limpnophila aquatica (4) – limnofila wodna. Roślina ta ma jasnozielone, duże, pierzaste liście, osadzone okółkowo. Została ona dopiero niedawno sprowadzona z Indii i od razu zyskała ogromne uznanie w oczach akwarystów. Wzięcie jej jest tak duże, że podobna do niej nadwódka bezszypułkowa – L. sessiflora została prawie zupełnie zapomniana. L. aquatica jest, jak się wydaje, rośliną wybitnie światło-lubną. Przy niedostatecznej ilości światła liście jej się degenerują, tak że w krótkim czasie trudno ją odróżnić od L. sessiflora
Ammania senegalensis (5) – amania senegalska, została sprowadzona do Europy z tropikalnej Afryki pod koniec lat pięćdziesiątych. Jej siedzące, podłużnie-owalne liście, o długości 2-4 cm i szerokości 0,8-1,5 cm, są koloru intensywnie brązowoczerwonego (kolor koniaku). Jest to gatunek o dużych wymaganiach świetlnych. Przy zbyt małej ilości światła liście stają się matowe, czerwonozielone.
Rotala rotundifolia (6) – to roślina bardzo łatwa w uprawie, o owalnych lub lancetowatych liściach, osadzonych naprzeciwległe na długich łodygach. Są one barwy zielonej. Przy dużej ilości światła wierzchołki roślin ubarwiają się na kolor żółtopomarańczowy.
Cryptocoryne beckettii (7) – zwartka Becketta, pochodzi z Cejlonu. Roślina ta znana była dotąd pod różnymi nazwami: C. nevilli, C. willisii, C. undulata. Jej długie lancetowate liście, o lekko pofalowanych brzegach, są z góry brązowe lub oliwkowozielone, od dołu brązowoczerwone. Dorasta 25 cm wysokości. Roślina ta potrzebuje dużej ilości światła.
Nymphaa lotus (8) – lotos tygrysi, odmiana zielona. Jest to roślina bardzo efektowna, o dużych kolistych liściach, barwy jasnozielonej, pokrytych czerwonymi cętkami. Uprawa jej jest dość kłopotliwa z uwagi na szybki i bujny rozrost. Wymaga dużej ilości światła.
Diolipis diandra (9) – bebłek dwupręcikowy znany dotąd jako Peplis diandra, pochodzi z Ameryki Północnej. Ma wąskie, prawie igiełkowate liście, barwy ciemnozielonej, osadzone gęsto parami. Roślina ta kształtem przypomina choinkę. Rośnie dobrze nawet przy niezbyt dużej ilości światłą, ale jego niedobór szybko odbija się na wyglądzie rośliny.
Vallisneria asiatica (10) forma tortifolia – nurzaniec śrubowy znany też pod nazwą V .spiralis. Roślina rozdzielnopłciowa o smukłej sylwetce, doskonale nadająca się na coś w rodzaju „kulis” w akwarium dekoracyjnym.
Cryptocoryne petchii (11) – zwartka pochodząca z Cejlonu. Liście jej są lancetowate, brązowe o liliowawym odcieniu. Roślina niezbyt wymagająca rozmnaża się przez odłogi wyrastające z kłączy.
Micranthemum micranthemoides (12) – pochodzi z Ameryki Północnej. Jest to roślina niska, o jasnozielonych, okrągławych liściach, wolno-rosnąca stąd szczególnie nadaje się do przednich części zbiorników.
Nymphaea lotus (13) – lotos tygrysi odmiana czerwona to roślina pochodzenia afrykańskiego. Liście duże, tarczowate, osadzone na dość długich ogonkach, ubarwione metalicznie czerwono z brązowymi plamkami.
Cryptocoryne sarawakensis (14) – roślina o liściach barwy brązowej.
Lobelia cardinalis (15) – pochodzi ze Stanów Zjednoczonych. Liście jej są jasnozielone. W akwarium rośriie bardzo powoli. Rozmnożenie jej nie jest kłopotliwe. Ucina się szczyt rośliny i sadzi w podłoże. Po pewnym czasie wokół wyrastają młode roślinki, które po oddzieleniu od rośliny matecznej należy posadzić oddzielnie. Tą metodą można wyhodować całą grupę roślin nadających się do uformowania pasa. W przedniej części zbiornika sadzimy rośliny niskie, a ku tyłowi coraz wyższe.
Echinodorus quadricostatus (16) – żabienica czterożebrowa, pochodzi z dorzecza Amazonki. Liście jej są soczystozielone, wąskolancetowate, prawie bezogonkowe. Rozmnaża się za pomocą rozłogów korzeniowych.
Hottonia inflata (17) – ojczyzną tej okrężnicy jest południowa część USA. Roślina ta ma duże wymagania świetlne.
Alternanthera reineckii (18) – pochodzi z tropikalnej części Ameryki Południowej. Jej liście są oliwkowoczerwone, spodem ciemniejsze.
Alternanthera sessilis (19) – roślina pochodząca z tropikalnej części Ameryki Południowej, o pięknie czerwonych liściach. Wymaga dużych ilości światła. Jedna z najpiękniejszych roślin akwariowych.
Cryptocoryne wendtii (20) – zwartka pochodząca z Wietnamu. Jej lancetowate liście mają czerwonobrązowe zabarwienie,
Heteranthera zosterifolia (21) – pochodzi z Brazylii i Boliwii. Liście podwodne są równowąskie, a ptywające owalne, jasnozielone.
Vesicularia dubyana (22) – mech jawajski, pochodzi z południowo–wschodniej Azji. Roślina o ciemnozielonym ubarwieniu.
Akwarium zagospodarowane w zaproponowany sposób na początku oczywiście nie prezentuje się „idealnie”. W trakcie wzrostu roślin konieczne okazać się mogą korekty w ich rozplanowaniu. Dopiero więc po pewnym czasie efekt naszej pracy zaprezentuje się w pełnej krasie.
Na podstawie referatu wygłoszonego przez J. Vente na IV Międzynarodowym Sympozjum Akwarystycznym w Wiśle, w roku 1977, opracowała Elżbieta SZYDŁOWSKA