Henryk MOLL |
BŁĘDY W PIELĘGNACJI I HODOWLI A SYMPTOMY DEGENERACJI RYB AKWARIOWYCH |
W coraz liczniejszych publikacjach akwarystycznych, jak i wystąpieniach fachowych prezentowanych w czasie różnych spotkań, sygnalizowane są stwierdzenia, że hodowane w akwariach ryby nie mają już tak bardzo żywych barw i pięknych cech gatunkowych, jak okazy żyjące w swoim środowisku naturalnym. Twierdzi się przy tym, że fakt ten powodowany jest postępującą degeneracją, mającą swe źródło w tzw. „chowie wsobnym”, to jest uzyskaniu szeregu pokoleń potomstwa w obrębie tej samej linii hodowlanej (jednej „rodziny”). Jest to zupełnie zrozumiałe, gdyż najczęściej ryby nasze pochodzą od tylko jednej pary wspólnych przodków, w swoim czasie sprowadzonych do kraju. Nie można tu jednak mówić o stuprocentowym uwarunkowaniu tego zjawiska przez sam chów wsobny. Należy wiedzieć, że jeśli użyjemy, do reprodukcji ryby wykazujące symptomy degeneracji, to w uzyskanym potomstwie negatywne cechy wystąpią w podwójnej sile. Z drugiej strony należy też mieć na uwadze, że np. w hodowli zwierząt domowych, stosowana jest właśnie hodowla wsobna w celu zachowania czystości rasy i nie przynosi to ujemnych skutków.
W hodowlach akwarystycznych obserwuje się bardzo często występowanie, jako rezultat zbyt długo trwającego chowu wsobnego w obrębie blisko spokrewnionych ze sobą osobników, takich niekorzystnych cech morfologicznych, jak zniekształcenie kręgosłupa, zanik określonych płetw, pojawienie się okazów o wydłużonych płetwach czy ryb z wy-trzeszczem oczu. Zdaniem niektórych fachowców wiele anomalii morfologicznych, obserwowanych u ryb hodowanych w akwariach, ma jednak swoje źródło także w niedopatrzeniach i błędach hodowlanych. Autor niniejszych uwag pogląd ten aprobuje w oparciu o własne spostrzeżenia i doświadczenia. Należy pamiętać, że nasze akwaria nigdy nie zastąpią hodowanym rybom ich środowiska naturalnego. Podstawowym mankamentem jest ich mała pojemność, co w znacznym stopniu rzutuje na warunki życia ryb Ryby bytujące tu często w zbyt dużym zagęszczeniu mają prawie zawsze mniejsze rozmiary od pochodzących z odłowów w środowisku naturalnym. Drugim mankamentem hodowli akwariowej jest niedoskonałość stosowanych pokarmów dla ryb. Nawet najlepiej dobrane pokarmy nigdy w pełni nie zastąpią tych z jakimi poszczególne gatunki ryb mają do czynienia w swym środowisku macierzystym. Należy przecież mieć na uwadze fakt, że większość hodowanych w akwariach ryb pochodzi z rejonów pozaeuropejskich, najczęściej ze strefy klimatu tropikalnego, gdzie występują różne od naszych organizmy zwierzęce i rośliny stanowiące ich pożywienie. Nie znajdują one odpowiedników w akwenach „strefy umiarkowanej, skąd najczęściej czerpiemy żywe pokarmy, będące swego rodzaju zamiennikami pokarmowymi. W warunkach środowiska naturalnego ryby mogą stosować znaczną wybiórczość pokarmową, w zależności od aktualnych potrzeb organizmu. W akwarium ryby skazane są wyłącznie na pokarm podany przez opiekuna, który ze zrozumiałych względów nigdy nie będzie w stanie (z uwagi na obiektywne uwarunkowania) stosowne pokarmy dostarczyć. Duże znaczenie dla ryb ma również ich ekologiczne środowisko: chemiczny skład wody’, światło słoneczne, rodzaj podłoża biotypu, roślinność, organizmy współwystępujące itd., które w akwarium nie jest możliwe do odtworzenia. W dotychczasowych rozważaniach związanych z omawianym tematem nie zwrócono uwagi na wpływ produktów wydzielania jednego: gatunku ryb na drugi. Wiadomo, że w Ogrodnictwie zwraca się uwaga na to, aby sąsiadujące w uprawach rośliny ekologicznie zgadzały się ze sobą. Znane jest ogólnie toksyczne oddziaływanie na ryby rośliny Limnophila indica. Nie chodzi jednako natychmiastowy skutek, jak w tym wypadku, lecz o gorsze w swoich następstwach oddziaływanie długotrwałe, które jest trudniejsze do zaobserwowania. Należy mieć na uwadze i to, że nawet filtrowanie wody, bądź też dotlenianie w sposób sztuczny, może stać się przyczyną jej zatrucia gazami, parami lub dymami zawartymi w atmosferze naszego mieszkania lub nawet otoczenia poza nim. Wszystkie te okoliczności należy mieć na uwadze, rozpatrując kwestie związane z czynnikami warunkującymi degenerację biologiczną, określonych gatunków ryb hodowanych w akwarium. Za szczególnie ważne w hodowlach akwariowych uznać trzeba właściwe podejście do uzyskanego narybku i stosowanych zabiegów przy jego chowie. Wszelkie zaniedbania w tym względzie w późniejszym okresie nie są do odrobienia. Trzeba też jednak pamiętać, że potomstwo nawet małych i wykazujących cechy zdegenerowania rodziców, może przy prawidłowej opiece wyrosnąć na ładne i dorodne okazy. Fakt ten może świadczyć o tym, iż przy wszelkiego rodzaju anomaliach obserwowanych u naszych ryb, występujące odchylenia nie zawsze muszą być uwarunkowane przez zmiany genetyczne i wykazywać cechy zmian degeneracyjnych, ale mogą być wynikiem odchyleń, których źródeł należy szukać wyłącznie w zaniedbaniach i błędach hodowlanych. |