Karl-Heinz Lüling – Die Lungenfische und der Siidamerikanische Kurzschwanzaal [Dipnoidea o Synbranchidae], [Ryby dwudyszne (Dipnoidea) i Synbranchus marmoratus (Synbranchidae), język niemiecki]. Die Neue Brehm-Bücherei; wyd. A. Ziemsen Verlag; Wittenberg Lutherstadt 1979; 88 str.; 77 czarno-białych fotografii, map i rysunków kreskowych; wykaz literatury. Cena w księgarniach ORPAN – 36,50 zł. Omawiana książka nie należy do literatury akwarystycznej w wąskim pojęciu tego terminu. Przedstawia bowiem budowę morfologiczną, biologię, ekologię i rozmieszczenie na świecie ryb, które nie należą do typowych obiektów hodowli akwarystycznej. Zarówno bowiem ryby dwudyszne (Dipnoidea lub Dipnoi), jak i należący do rodziny Synbranchidae Synbranchus marmoratus rzadko są pielęgnowane w akwariach, a zupełnie się w nich nie rozmnażają. Są jednak bardzo interesujące z biologicznego punktu widzenia, gdyż posiadają zdolność oddychania powietrzem atmosferycznym i zdolność przeżywania okresów suszy w odrętwieniu; zasiedlają drobne zbiorniki z małą zawartością tlenu w wodzie, a przy tym często okresowo wysychające. Pod tym drugim względem przypominają niektóre ryby karpieńcowate, ale mechanizm przeżywania okresu suszy jest inny – u karpieńcowatych przeżywa zagrzebana w podłożu ikra, u Dipnoidea i Synbranchus marmoratus – zagrzebane w podłożu .osobniki dorosłe. Drugą istotną różnicą jest długość ryb: karpieńcowate – kilka centymetrów, Dipnoidea i Synbranchus marmoratus – od około 30 do 175 cm (w zależności od gatunku). Ryby dwudyszne są poza tym interesujące z ewolucjonistycznego punktu widzenia, gdyż od spokrewnionych z nimi ryb trzonopłetwych wywodzą się pierwsze kręgowce lądowe, a mianowicie płazy. Tekst książki podzielony został na 12 rozdziałów, zatytułowanych: 1. Wprowadzenie; 2. Klasyfikacja podgromady Dipnoi (Dipnoidea) ze zwróceniem uwagi na formy wymarłe i wskazaniem trzonopłetwych; 3. Współczesne ryby dwudyszne, ich rozmieszczenie geograficzne, cechy, różnicujące, wygląd i wielkość; 4. Tryb życia i zachowanie rozrodcze; 5. Zagrzebywanie się w podłożu i przeżywanie pory suchej przez dwudyszne w ich środowisku; 6. Doświadczenia nad zagrzebywaniem się dwudysznych w pod łożu; 7. Przetrzymywanie dwudysznych w akwarium; 8. Znaczenie gospodarcze dwudysznych; 9. Rodzina Synbranchidae i należące do niej gatunki; 10. Pobieranie powietrza i amfibiotyczny tryb życia Synbranchus marmoratus, pobieranie pokarmu; 11. Czasowy ziemno-wodny sposób życia Synbranchus marmoratus; 12. Doświadczenia nad wychodzeniem na ląd i zagrzebywaniem się w podłożu. Same tytuły rozdziałów wystarczą za omawianie ich treści i orientują o atrakcyjności tematu przedstawionego w książce. Nie od rzeczy będzie wspomnieć, że tekst jest znakomicie ilustrowany fotografiami i rysunkami kreskowymi. Niektóre fotografie są dla nas zupełnie niezwykłe(np.: przedstawiające wykopywanie ryb z podłoża w czasie pory suchej lub ukazujące skrajnie płytkie błotniste bajorka, w których wydaje się niemożliwe życie jakichkolwiek ryb, a do których jednak potrafiły się one przystosować). Omawiana książka może stanowić cenną lekturę uzupełniającą dla tych akwarystów, którzy swoje zainteresowania traktują nieco szerzej, niż sama tylko hodowla zwierząt i roślin w akwariach. Opracował Stefan Kornobis |