O PIELĘGNICACH Z JEZIOR MALAWI I TANGANIKA
Część I – Środowisko
Pielęgnice z jezior Malawi i Tanganika są szeroko znane polskim akwarystom od ponad 10 lat. Spopularyzowanie ich zawdzięczamy przede wszystkim działalności Stefana Paculi, który sprowadził te ryby, zainteresował nimi duży krąg osób, a także opublikował szereg artykułów w czasopiśmie AKWARIUM. Od ukazania się tych prac minęło szereg lat i wiele poglądów uległo zmianie. Będę starał się przedstawić tylko te, które są przeciwne do już wypowiedzianych, bądź w pewien sposób je poszerzają. Niektóre tylko sformułowania powstały na bazie moich skromnych doświadczeń. Większość krystalizowała się w rozmowach z innymi hodowcami tych ryb. Szczególnie wiele dały mi prelekcje jakie wygłaszali na zebraniach szkoleniowych Oddziału Polskiego Związku Akwarystów w Krakowie koi. Adam Kapralski i Andrzej Szulc. Serdecznie im wszystkim za to dziękuję. Traktuję więc moje uwagi jako wiadomości wstępne, które z jednej strony zachęcą akwarystów do hodowli tych omawianych ryb, a z drugiej strony zmobilizują innych do publikowania swoich uwag i doświadczeń.
Leży w Wielkim Rowie Tektonicznym na wysokości 475 m npm. Powierzchnia około 29 600 km² Długość około 600 km Szerokość do 86 km Głębokość do 706 m
Określenie pielęgnic z jezior Malawi i Tanganika mianem „ryb domowych” ma uzasadnienie zarówno w odniesieniu do celowości częstego i w małych porcjach podawania pokarmu jak i w odniesieniu, że mogą to być „pokarmy domowe” (domowy makaron i kluski, kasze, kukurydza, płatki owsiane zaparzone wrzątkiem lub podgotowane, a nawet cząstki pieczywa, gotowanego ziemniaka, liście sałaty i szpinak). Z góry pragnę zaznaczyć, że nie ma przepisu na pełny sukces hodowlany, gdyż jest on wynikiem wzajemnego oddziaływania różnorodnych czynników, a przede wszystkim znajomości podstaw akwarystyki oraz koniecznego doświadczenia.
Leży w Rowie Środkowoafrykańskim na wysokości 773 m npm. Powierzchnia około 34 000 km² Długość około 650 km Szerokość 70-80 km Głębokość do 1470 m
Interesujące nas jeziora są jednymi z największych na świecie. Jezioro Tanganika jest siódmym co do wielkości jeziorem świata, natomiast jezioro Malawi jest na tej liście dziewiąte.
Aby lepiej uzmysłowić sobie wielkość tych zbiorników wodnych podam, że powierzchnia każdego z jezior to mniej więcej 1/10 powierzchni Polski, a długość to odległość z Krakowa nad Morze Bałtyckie. Oczywiście powierzchnia jak i głębokość (stan wód) ulegają pewnym zmianom, w związku z panującym tam klimatem, co nie pozostaje bez wpływu na zmianę parametrów chemicznych wód tych jezior. Nie bez wpływu jest również miejsce, z którego pobrano wodę do badań. Przykładowo w jeziorze Malawi odczyn pH wody zmienia się w granicach 7,7 do 8,6, zaś w jeziorze Tanganika woda jest jeszcze bardziej zasadowa i zmienia się w granicach 8,6 do 9,2. Dokładniej będziemy mogli prześledzić różnice w parametrach wody na poniższej tabelce.
Jezioro Malawi
Jezioro Tanganika
twardość całkowita w stopniach niemieckich
4
9
twardość węglanowa w stopniach niemieckich
7
17
odczyn wody (pH)
7,7-8,6
8,6-9,2
zawartość CO2 w mg/litr
0,5-5
0-0,5
minimalna zawartość 02 w mg/litr w temp. 25°C
7,3-8,1
8,1
minimalne nasycenie 02 w %
90-100
100
maksymalna zawartość NO2 w mg/1 itr
0,1
0,05
maksymalna zawartość NO3 w mg/1 itr
40-80
20-40
zawartość soli metali ciężkich
możliwie niewielka
ekstremalnie mała
temperatura wody
23,5-27°C
24-27,5°C
przewodność elektrolityczna w µs w temperaturze 20°C
210-235
605-620
Analiza tych parametrów i ich uwzględnienie w przygotowaniu i korygowaniu wody w akwarium pozwoli nam zapewnić odpowiednie warunki hodowli interesujących nas pielęgnic.
Jeziora krajobrazowo przypominają pobliski Ocean Indyjski. Mają one wiele wysp, a fauna w ich przybrzeżnych wodach jest nieco odrębna. W jeziorze Malawi żyje najwięcej gatunków ryb w porównaniu z jakimkolwiek jeziorem na świecie. Jezioro Tanganika jest na tej liście trzecie. Drugie miejsce zajmuje jezioro Wiktorii. Wokół jezior klimat jest równikowy, z charakterystyczną porą suchą i krótką deszczową, z dużą różnicą temperatur dnia i nocy. Ze względu na olbrzymią masę wody w jeziorach, temperatura jej nie ulega tak dużym zmianom. Bardziej waha się ona przy powierzchni i zamyka się w przedziale ą 1°C. Cennymi dla akwarysty są informacje w jakiej strefie wód żyje w naturze hodowany gatunek. Nam pozostaje wyciągnięcie właściwych wniosków.
W jeziorze Malawi żyje około 275 gatunków pielęgnic, z których tylko 4 nie są endemiczne; ponadto żyją tam 42 gatunki innych ryb, w tym 26 endemicznych. W jeziorze Tanganika nieco mniej, bo około 167 gatunków pielęgnic z 37 do 40 rodzajów, zaś z ryb innych oznaczono 67 gatunków. Wody tych jezior są kryształowo czyste i wolne od bardzo niebezpiecznego pasożyta krwi Schistosomy, którego żywicielem może być człowiek, zaś żywicielem pośrednim jest ślimak. Ryby znacznie różnią się rozmiarami, najmniejszy żyjący w jeziorze Tanganika gatunek Lamprologus kungweensis mierzy ok 3,5 cm, największy Boulengerochmis microlepis dochodzi do 80 cm. Pielęgnice żyją na różnych głębokościach, ale większość na głębokości do 20 m. W jeziorze Tanganika znaleziono pielęgnice na głębokości 215 m. W strefie poniżej 100 m żyją głównie pielęgnice z rodzaju Trematocara i Limnochromis. Mimo, że pielęgnice występują w jeziorach w dużych ilościach, to ze względu na fakt, iż większość zamieszkuje w rejonie skalistego dna, co czyni połowy bardzo trudnymi. Wykorzystuje się technikę indywidualnego połowu przy zastosowaniu środków chemicznych, częściowo paraliżujących ryby. Koniecznym warunkiem jest nurkowanie. Połowy ryb na dużych głębokościach są dodatkowo utrudnione, ze względu na możliwość rozerwania pęcherza pławnego przy za szybkim wyciąganiu ryby na powierzchnię. Aby temu zapobiec z głębokości kilkunastu metrów wyławia się je przy zastosowaniu beczek-ciśnieniowych, w których możliwa jest stopniowa dekompresja. Wspomniane trudności związane z ich odłowem, a także fakt, że wiele gatunków zamieszkuje stosunkowo niewielkie obszary (np. rejon jakiejś małej wysepki), wpływają na relatywnie wysokie ceny początkowe ryb. Nie bez znaczenia jest ,,tzw. cena nowości” i moda na ich hodowlę.