Mirosław KRĘŻEL |
WPŁYW NIEWŁAŚCIWYCH WARUNKÓW ŚRODOWISKOWYCH NA RYBY |
Akwaria znajdujące się w naszych mieszkaniach powinny mieć odpowiednie warunki, które są niezbędne do życia dla ich mieszkańców. Do czynników wpływających na organizm ryby należą przede wszystkim: temperatura, skład chemiczny wody, zawartość tlenu, soli mineralnych i garbników w wodzie oraz pokarm, i oświetlenie.
TEMPERATURA. Jest ona czynnikiem bardzo ważnym dla ryb, należy bowiem pamiętać, iż są one zwierzętami zmiennocieplnymi i każda zmiana ^ciepłoty wody wiąże się z obniżeniem bądź podniesieniem temperatury ich ciała. Zwłaszcza nagła zmiana temperatury, odbija się niekorzystnie na ich organizmie, powodując stany chorobowe. W zbiorniku, w którym temperatura wody jest zbyt wysoka ryby pływają niespokojnie próbując t niego wyskoczyć. Równocześnie tracą swe naturalne barwy. Wraz z dalszym wzrostem temperatury następuje odpadanie nabłonka, a następnie skóry właściwej oraz ślepota. Wszystkie te czynniki prowadzą do śmierci. Obniżona temperatura wody. zwiększa podatność ryb na choroby (np. pleśniawkę). Zaobserwować można u nich nieskoordynowane ruchy i zmianę barwy ciała na mniej intensywną. Wrażliwość ryb na zmianę temperatury wody jest różna u różnych gatunków. Niektóre ryby reagują na nieznaczne jej obniżenie lub podwyższenie, a większe odchylenia od normy powodują ich śmierć. Zarówno w jednym jak i w drugim przypadku ciepłotę wody w akwarium wyrównujemy powoli do temperatury właściwej danemu gatunkowi ryb, równocześnie ją przewietrzając, po czym stosujemy odkażanie wodą utlenioną. ODCZYN (pH). Zarówno woda o odczynie zbyt kwaśnym jak i zasadowym jest niekorzystna dla ryb, powodując niejednokrotnie ich śniecie. Jej odczyn można najłatwiej określić przy użyciu papierka lakmusowego lub zestawu odczynników „Aquatest” dostępnych w sklepach zoologicznych, gdzie nabywać można również odczynniki zmieniające pH. Ma odczyn wody wpływa wiele czynników, między innymi ilość roślin w akwarium, oświetlenie, ilość rozpuszczonego kwaśnego węglanu, dwutlenku węgla i tlenu oraz rodzaj podłoża. Ryby posiadają ustalone normy co do wartości pH. Odchylenie od tych norm stwarza dla nich pewne zagrożenie. Objawy tzw. choroby kwasowej można zaobserwować u ryb przebywających w wodzie o odczynie poniżej 5 pH. Są to gwałtowne ruchy, przebywanie w powierzchniowej części zbiornika oraz próby wyskoczenia z wody. Skóra pokrywa się dużą ilością śluzu, a skrzela ciemnieją. W przypadku dużej zasadowości wody (pH powyżej 9) występuje u ryb choroba zwana alkalozą. Charakterystyczne objawy to postrzępienie płętw, nieznaczne nastroszenie łusek, zmętnienie powierzchni oka oraz obrzęk i duża ilość wydzielającego się śluzu na skrzelach. W przypadku pojawienia się objawów jednej bądź drugiej i wymienionych chorób należy zbadać odczyn wody i przez zastosowanie odpowiednich środków doprowadzić ją do właściwego stanu. TWARDOŚĆ. Bardzo ważnym elementem wpływającym na organizm ryb jest twardość wody. Istnieje twardość węglanowa i ogólna (wywołana obecnością jonów wapnia i magnezu). Oznacza się ją w °n (0-5°n – woda ; bardzo miękka, ponad 30°n – woda bardzo twarda). Dla ryb egzotycznych bardziej właściwa jest woda miękka. Duża twardość wody może być wynikiem uzupełniania ubytków wyparowanej wody wodą twardą, składem, Ś podłoża itp. Ryby przebywające w wodzie zbyt twardej nie pobierają pokarmu, są mało ruchliwe, a ich płetwy są zwinięte bądź naprężone. Wiele gatunków ryb nie odbywa wówczas tarła. ZAWARTOŚĆ TLENU. Zapotrzebowanie tlenowe ryb jest różne u po szczególnych gatunków. Niedobór tlenu w wodzie stwarza zagrożenie dla ryb, które są niespokojne, chwytają powietrze znad powierzchni wody; i szybko oddychają. Ciało pokryte jest śluzem. Przy dłuższym niedoborze tlenu występują zaburzenia równowagi i śniecie ryb. Na taki stan rzeczy: ma wpływ zbyt duże zagęszczenie w akwarium, obecność gnijących części roślin, resztek pokarmowych i kału oraz gęsta roślinność, która w zbiornikach zacienionych wydzielając CO2 przyczynia się do występowania objawów duszności. Aby temu zapobiec należy nie dopuścić do osadzenia się na dnie gnijących resztek przez odmulanie co pewien czas podłoża, zmniejszamy również ilość ryb w akwarium (1 ryba na 3 litry wody), przerzedzamy co; pewien czas zbyt bujną roślinność oraz zapewniamy stałe napowietrzanie; wody. ZAWARTOŚĆ SOLI MINERALNYCH. Powodem małej ilości soli mineralnych jest dolewanie do akwarium zbyt dużych ilości wody destylowane* bądź deszczowej. Wpływa to ujemnie na gatunki ryb, które lubią wodę twardą. Można wówczas zauważyć zmniejszenie żywotności, brak zainteresowania pokarmem oraz obrzęk skrzeli, których barwa jest ciemniejsza niż zwykle. Należy wówczas przede wszystkim dolać do akwarium wody twardej lub zmienić odczyn wody na kwaśny (w takiej wodzie następuje samoczynny wzrost ilości soli mineralnych), można również dodać nieco soli kuchennej lub dolać preparatu wzbogacającego wodę w sole mineralne (np. Oksigeno, Sterko, Aquavit). POKARM. Najlepszym pożywieniem dla większości ryb akwariowych jest wszelki pokarm żywy. Wiele ryb przyjmuje również pokarmy suche, niektóre natomiast potrzebują do prawidłowego rozwoju pokarmy roślinne. Prawidłowe żywienie polega na podawaniu kilka razy dziennie (2-3 razy) odpowiedniej porcji pokarmu. Wskutek niewłaściwego żywienia niewłaściwym pokarmem następuje niejednokrotnie zanieczyszczenie wody, a tym samym zachwianie równowagi biologicznej i gazowej w akwarium. Zaburzenia występujące u ryb które są wynikiem wadliwego żywienia (podawanie zbyt dużych ilości pokarmu, używanie za podstawowy pokarm doniczkowców, rureczników lub suchego planktonu) to różnego rodzaju zaburzenia trawienne prowadzące do otłuszczenia oraz stanów zapalnych jelit i żołądka. W wypadku wystąpienia objawów chorobowych (zwinięte lub naprężone płetwy, brak zainteresowania pokarmem, ociężałość, obojętność płciowa, zaczerwienienie odbytu, wypełnienie końcowego odcinka jelita twardą masą kału; przy zapaleniu jelit i żołądka – również wychudzenie) należy stosować kilkudniową głodówkę oraz odkazić wodę w zbiorniku. Przez pierwsze dni leczenia podajemy rybom łatwostrawny pokarm taki jak oczliki czy rozwielitki. OŚWIETLENIE. W środowisku wodnym konieczna jest zarówno dla ryb jak i roślin obecność światła naturalnego lub sztucznego. Oświetlenie sztuczne stosowane jest zazwyczaj w celu uzupełnienia niedoboru światła słonecznego. Rola światła w akwarium jest bardzo duża. Dzięki niemu bowiem następuje zaopatrzenie środowiska w tlen oraz ma miejsce fotosynteza, w wyniku której w komórkach roślinnych powstają związki organiczne. Intensywność i czas oświetlenia zależne są od gatunku ryb i roślin. Dla większości ryb egzotycznych czas oświetlenia jest dłuższy aniżeli dla ryb krajowych i wynosi około 12-15 godzin w ciągu doby. Zarówno brak jak i nadmiar światła może źle wpływać na organizmy znajdujące się w akwarium. Przy jego nadmiarze występuje zachwianie równowagi biologicznej przez powstanie organicznego osadu z obumarłych glonów zielonych, powstających na szklanych ścianach zbiornika. Ryby przebywające w środowisku zbytnio naświetlonym narażone są na powstanie stanów zapalnych skóry oraz uszkodzenia płetw i wystąpienia pleśniawki. x Powyższe uwagi i wskazania nie wyczerpują bynajmniej tematu. Są to jednak najważniejsze czynniki odnośnie środowiska i roli jaką w nim odgrywają. |