Xenentodon cancila – synonimy: Belone canciia i Esox cancila należą do rodziny belonowatych – Belonidae. W latach trzydziestych opisywaną rybę przeniesiono z rodzaju Belone do rodzaju Xenentodon. Do Europy została sprowadzona po raz pierwszy w 1910 r. Nie została wówczas rozmnożona. Ponownie sprowadzono ją tuż po drugiej wojnie światowej i pod koniec lat pięćdziesiątych. Biologia tej ryby jest w akwarystyce mało znana.
Opis ryby: Xenentodon cancila ma budowę wrzecionowatą, mocno wydłużoną. Obie szczęki paszczy – o tej samej długości – są mocno wydłużone i przypominają dziób. Szczęki są dobrze uzębione. Tułów jest nieznacznie, bocznie ścieśniony. Płetwy piersiowe i brzuszne są względnie małe. Płetwy: grzbietowa i odbytowa są mocno przesunięte do tyłu, ku nasadzie ogonowej. Płetwa ogonowa jest łukowato ścięła. Samce są smuklejsze i mniejsze. Poza tym u samców płetwa grzbietowa i odbytowa są głęboko wcięte. Samica może osiągnąć wielkość 32 cm, lecz w hodowli akwariowej nie osiąga tych rozmiarów. Ciało jest ubarwione od góry ciemnoszarozielono, boki są zielono-srebrne, spód biały, a gardziel często żółtawa.
Według opisu Hamiltona – Buchanana Xenentodon canciia jest od góry niebieskawo-zielona, od spodu biała, a głowę ma od góry czerwoną. Począwszy od czubka pyska – przez cały tułów, aż do mniej więcej połowy płetwy ogonowej – biegnie pasek, który w przedniej części ciała ma kolor rdzawoczerwony; ku tyłowi przechodzi w srebrzysty. Paskowi temu często towarzyszy delikatna, ciemna linia. Płetwy: grzbietowa i odbytowa u samców mają obrzeżenie w postaci czarniawego nalotu.
Opis płetw: D 15-18, A 16-18, P 11,V 6. Linia naboczna liczy ponad 250 łusek.
Charakter i opieka nad rybą w akwarium: Ryba ta jest wybitnym drapieżcą. Budowa ciała pozwala jej na bardzo szybkie ataki. Zjada pokarm żywy. W akwarium chętnie zjada słonecznice, małe u kleje, pawie oczka, mieczyki, żaby (nie należy dawać ropuch), owady wodne, larwy komarów, a także owady opadłe na powierzchnię wody. Narybek żywi się oczlikami i rozwielitkami. Zimą można podawać suszone owady i zamrożone larwy owadów.
Xenentodon cancila nadaje się świetnie do dużych akwariów pokazowych. Przebywa zawsze pod powierzchnią wody.
Ze względu na niewybredność w pobieraniu pokarmu, można jej podawać każdy, żywy, odpowiednio wielki pokarm, a przy dużej cierpliwości, można ją nauczyć pobierać kawałki ryby lub chudego mięsa – podawane pinsetą.
Jest również świetnym skoczkiem i potrafi wyskakiwać z wody dość, wysoko, pionowo w górę. Być może, iż na wolności w ten sposób łowi owady unoszące się tuż nad powierzchnią wody. Należy pamiętać, że akwarium powinno mieć z tego powodu co najmniej 10 cm wolnej przestrzeni nad lustrem wody. Akwarium – przeznaczone wyłącznie do hodowli tych ryb – powinno być przestrzenne, o długości co najmniej 1 metra, niezbyt wysokie no i oczywiście nakryte.
Xenentodon cancila należy zabezpieczyć optymalną temperaturę wody; od 23 do 26°C, twardość ogólną od około 10 do 15 stopni niemieckich, a odczyn neutralny lub lekko kwaśny (pH 6,5 – 7). Ryba ta jest bardzo wrażliwa na nagłe zmiany w oświetleniu: gdy gasimy światło lub zapalamy je nocą, przestraszona, rzuca się gwałtownie i może poważnie okaleczyć się, a nawet zabić. Należy przeto i akwarium i pomieszczenie, w którym akwarium znajduje się, zaopatrzyć w dostępne w handlu wyłączniki o płynnej regulacji, ewentualnie w ogóle zrezygnować z oświetlenia w godzinach wieczornych i nocnych. To samo może zdarzyć się podczas burzy z błyskawicami. Z tego też powodu bardzo ważne jest gęste obsadzenie brzegów akwarium roślinami i pozostawienie dużej, wolnej przestrzeni nad wodą. Podłoże w akwarium winien stanowić drobnoziarnisty żwir.
Rozmnażanie: Xenentodon cancila osiąga dojrzałość płciową po pół roku, jednak pełną zdolność rozrodczą po roku życia. Do tarła przystępuje już przy temperaturze 24°C. Woda musi być kryształowo czysta, dobrze nasycona tlenem – 98%. Tarlaki składają ikrę wśród roślin. Ziarna ikry mają średnicę ponad 2 mm i są zaopatrzone w czepne, długie nitki, którymi zaczepiają się na roślinach. Larwy lęgną się po 14 dniach, w temperaturze 24°C. Okres ten można skrócić do około 10 dni, podwyższając temperaturę do 26°C. Ryby wycierają się przez szereg dni, jednak po 10 dniach należy je wyłowić z akwarium tarliskowego, aby nie zjadały wylęgniętego narybku. Larwy narybku, po wylęgnięciu się, unoszą się w wodzie skośnie a nawet pionowo. W tym stadium głowa ma jeszcze kształt tępy, a pęcherzyk żółtkowy nie wessany. Wnet – po wessaniu żółtka – narybek przyjmuje posłać wydłużoną i natychmiast poszukuje pokarmu. W tym czasie zmienia się jego paszcza; już po 24 godzinach od wylęgnięcia paszcza zaczyna wydłużać się, dolna szczęka jest jeszcze nieco dłuższa od górnej i grubsza, silniejsza. Po dwóch jednak dniach „dziób” – paszcza – jest już w pełni ukształtowana, narybek zaczął spożywać larwy solowca. Następnego dnia zjadał już drobne rozwielitki.
Aby uzyskać dobrą koncentrację pokarmu, można narybek przełożyć do mniejszego akwarium, zawierającego taką samą wodę jak akwarium tarliskowe, lecz o wymiarach np. 50x25x25 cm i poziomie wody 10 cm. W tych warunkach narybek rośnie szybko. Później jednak narybek trzeba przełożyć do większego akwarium, rozdzielając go według wzrostu, gdyż większe osobniki pożerają mniejsze ryby. Po 4 do 6 tygodniach narybek osiąga wielkość 2 cm.
Pochodzenie Xenentodon cancila: Występuje w całych Indiach, Sri Lance (Cejlon), Burmie, Tajlandii, na Półwyspie Malajskim, gdzie żyje w stawach, rowach i rozlewiskach słodkowodnych.
LITERATURA:
J.P. Arnold i E. Ahl – Fremdlandische Susswassenfische – 1936
G. Sterba – Siisswasserfische aus aller Welt – 1970
E. Bacie – Das Susswasser Aquarium – 1923
Frank de Graaf – Nadelhechte im Artis-Aquarium – DATZ 1983 nr 5
Arend van den Nieuwenhuizen – Erfahrungen mir Nadefhechten im Aquarium – DATZ 1978 nr 5
R. Riehl i H. A. Baensch – Aquarien Atlas – 1984
Fot. B. Ziarko
|