BEZ PATENTU
Formy pracy związkowej,
realizowane w Oddziale
Polskiego Związku
Akwarystów w Krakowie
Piotr DYMEK
W ostatnim okresie, a szczególnie po XIII Krajowym Zjeździe Delegatów PZA w Bydgoszczy, rozpoczęły działalność dalsze Oddziały naszego Związku. Jak wynika z moich obserwacji, niektóre Zarządy nie bardzo orientują się, w jaki sposób można prowadzić działalność w Oddziale. Jakie zatem formy pracy mogą realizować, tak aby przynależność do stowarzyszenia była atrakcyjna dla wszystkich członków? W jaki sposób mają zapewnić względną samodzielność finansową Oddziału? W nadziei, że przedstawianie form pracy realizowanych w różnych Oddziałach może uatrakcyjnić działalność innych kół, inspirować do jeszcze ciekawszych pomysłów i rozwiązań, a także zachęcać do publikowania swoich osiągnięć, przedstawię nasze, krakowskie doświadczenia. Zasadniczym powodem, dla którego miłośnik akwarystyki staje się członkiem PZA, jest chęć poszerzenia swoich wiadomości. Zostaje członkiem stowarzyszenia, aby uzyskać dostęp do nowych, mniej znanych gatunków ryb i roślin, aby szybciej dowiedzieć się jak je hodować, aby mieć szerszy dostęp do literatury fachowej, oraz aby mieć możliwość wymiany czy nabycia interesujących gatunków ryb, roślin, literatury akwarystycznej, pokarmów i sprzętu. Do realizacji tych celów powinna zmierzać działalność Oddziału, którego głównym zadaniem jest popularyzacja akwarystycznego hobby. Lecz nie tylko to zadecyduje, że miłośnik akwarystyki na stałe wejdzie do grupy zrzeszonych akwarystów w swoim mieście czy miasteczku, że nie odejdzie ze stowarzyszenia po roku czy dwóch latach. Problem ten pojawił się częściowo w artykule „Zebranie czy spotkanie – „Akwarium” 1 /67. Moja odpowiedź jest nieco szersza. To właśnie różnorodność form działalności Oddziału, zmierzająca do realizacji przedstawionych wyżej celów, a zwłaszcza takie formy pracy, które integrują środowisko akwarystów, a zarazem rozszerzają zakres uprawnień i udogodnień związkowych, sprawia, że członkowie Oddziału stając się dla siebie kolegami, łatwiej identyfikują się z własnym kołem. Prowadzi to w konsekwencji do widocznych efektów pracy związkowej; coraz lepiej przygotowanych, interesujących prelekcji fachowych, wystaw, konkursów, loterii, giełd akwarystycznych oraz najrozmaitszych imprez o charakterze towarzyskim: spotkań klubowych, wycieczek, wieczornic, ognisk, okolicznościowych spotkań itp. Z czasem pojawiają się bardziej ambitne zamiary – podjęcie samodzielnej działalności wydawniczej, popularyzującej akwarystykę, czy też pisanie referatów fachowych, ilustrowanych przeźroczami. W ramach takich „mini” stowarzyszeń, jak Oddział PZA, duża rola w rozpoczęciu właściwej działalności przypada nie tylko prezesowi, ale i wszystkim członkom Zarządu. Powinni oni tak organizować działalność, aby z czasem swoje miejsce w tym aktywie chciał mieć każdy z „milczących” członków koła. Bez stałej, systematycznej pracy Zarządu nie jest możliwe oczekiwanie jakiejkolwiek aktywności od tych właśnie osób. Ważnym zadaniem Zarządu jest zapewnienie systematycznego rozwoju Oddziału, przy harmonijnym rozszerzaniu uprawnień i udogodnień związkowych. Zorganizować tak działalność, aby poszczególne jej formy „przenikały” się nawzajem, oraz podzielić pracę pomiędzy wszystkich tych, od których można oczekiwać sumiennej realizacji przyjętych dobrowolnie obowiązków.
Comiesięczne zebranie szkoleniowe członków Oddziału
W większości Oddziałów podstawową formą działalności jest odbywające się raz w miesiącu zebranie ogólne. Jak zorganizować i przeprowadzić takie zebranie, aby spełniło oczekiwania uczestniczących w nim członków? Nie bez wpływu na frekwencję jest jego program, sposób prowadzenia, termin i miejsce jego odbycia. W Oddziale krakowskim takie zebranie odbywa się od 20 lat w każdy trzeci piątek miesiąca, o godzinie 18, w gościnnych pomieszczeniach Instytutu Zoologii, przy ul. M. Karasia 6. Najczęściej zebranie to ma następujący przebieg: 1. Prezes Oddziału w syntetyczny sposób omawia bieżące sprawy organizacyjne oraz przedstawia nowych członków Oddziału prosząc, aby sami powiedzieli parę słów o swoich akwarystycznych zainteresowaniach, przedstawili dotychczasowe akwarystyczne dokonania. (O ważniejszych sprawach organizacyjnych lub wymagających poinformowania wszystkich, Zarząd powiadamia indywidualnie, przesyłając stosowne informacje.) 2. Dalszą częścią zebrania są syntetyczne relacje lub mini-prelekcje prowadzących sekcje specjalistyczne, w których relacjonowany jest przebieg dyskusji nad określonym zagadnieniem lub przedstawiane są sposoby hodowli poszczególnych gatunków ryb i roślin, jakieś usprawnienie techniczne. Jednocześnie prowadzący sekcje podają termin i temat przyszłego spotkania sekcji, które odbywa się w klubie. 3. Główny punkt zebrania to prelekcja fachowa, ilustrowana przeźroczami, na temat szerszego zagadnienia z dziedziny akwarystyki. Przygotowują ją odpowiednio wcześniej członkowie Oddziału lub do jej przedstawienia proszeni są akwaryści z innych Oddziałów, a nawet z zagranicy. Zebranie kończą pytania uczestników i dyskusja.
Werner Hans z grupy akwarystycznej „Danio” z Wiednia (pierwszy z prawej) przekazuje gatunki ryb dla zwycięzców konkursu testowego
W ten sposób staramy się, aby każdy akwarysta znalazł w programie zebrania coś interesującego, coś, co wzbogaca jego wiedzę fachową. Często program zebrań uzupełniany jest o loterię fantową lub konkurs testowy ze znajomości spraw fachowych. Pytania staramy się tak konstruować, aby udzielenie prawidłowej odpowiedzi nie stanowiło problemu dla łych, którzy uczestniczyli w poprzednich zebraniach szkoleniowych. Na zwycięzców czekają nagrody – zwykle są nimi nowe lub nie hodowane w Krakowie gatunki ryb i roślin. Konkurs jest dobrą zabawą dla wszystkich a czasem bywa przykrym rozczarowaniem dla, zdawałoby się… doświadczonych, akwarystów. Pomimo coraz lepszej organizacji comiesięcznych zebrań, niejednokrotnie była niska frekwencja, niewspółmierna do wysiłku włożonego w ich przygotowanie. Częściowo zagadkę tę udało nam się rozwiązać, przez przeprowadzenie ankiety, w której członkowie mogli podzielić się swoimi uwagami o wszystkich realizowanych formach działalności, oraz podać tematy i zagadnienia, jakie ich najbardziej interesują.
W klubie
Dla rozpoczęcia stałej, systematycznej działalności i powstania więzi koleżeńskiej pomiędzy członkami Oddziału, konieczne jest posiadanie stałego miejsca, w którym taka działalność mogłaby się skoncentrować. Miejscem bieżącej działalności Oddziału PZA w Krakowie jest własny Klub Akwarysty przy ul. Wielickiej 26, który społecznie adaptował do tej funkcji z przydzielonych pomieszczeń piwnicznych nieliczny aktyw Oddziału. Wobec braku środków finansowych, remont został sfinansowany między innymi z funduszy, które uzyskaliśmy z organizowanych na zebraniach ogólnych loterii fantowych. Ofiarowane przez członków fanty, w postaci ryb, roślin, zbytecznych akcesoriów, za pośrednictwem loterii czy aukcji, pozwalały na zakup potrzebnych do remontu materiałów. W oparciu o tę skromną bazę lokalową możliwa słała się bardziej rozbudowana w swoich formach działalność, którą z czasem rozwijaliśmy. Obecnie regularne towarzyskie spotkania klubowe odbywają się przez cały rok, we wtorki i piątki, w godzinach 17-19, Właśnie klub jest miejscem, gdzie można załatwić najrozmaitsze sprawy związkowe (opłacić składki, pobrać zaprenumerowane czasopisma akwarystyczne), czy po prostu, przy kawie, porozmawiać z kolegami o wspólnych problemach hodowlanych. W klubie dyżurujący członek Zarządu oraz gospodarz klubu – kolega K. Dobija, udzielają niezrzeszonym akwarystom porad fachowych, prowadzą rozmowy z osobami, które chcą przystąpić do PZA. Informują, że przynależność do Oddziału obliguje do aktywnego współuczestniczenia w popularyzowaniu akwarystycznego hobby i czynnego uczestniczenia w realizowaniu uchwalonych zamierzeń Oddziału. Stosowne plansze szczegółowo informują o prawach, przywilejach, udogodnieniach oraz obowiązkach, o tematyce spotkań sekcji, planie prelekcji szkoleniowych. Lecz nie tylko to zachęca do częstego przychodzenia na spotkania klubowe. Na znajdującym się w dyspozycji Oddziału elektrycznym pehametrze można dokonać dokładnego oznaczenia parametrów chemicznych wody; zbadać jej odczyn i przewodność elektrolityczną, wypożyczyć książkę czy czasopismo fachowe z biblioteki, aby pogłębić swoje wiadomości. W ciągu kilku lat w Oddziałowej biblioteczce udało się zgromadzić blisko 200 pozycji literatury akwarystycznej. Część ofiarowali sami członkowie, inne książki czy czasopisma są zamawiane przez Oddział w księgarniach zagranicznych, przedstawicielstwach kulturalnych, placówkach ORPAN-u, prenumerowane za pośrednictwem Centrali Kolportażu Prasy i Wydawnictw w Warszawie lub nabywane od osób prywatnych (np. w ten sposób odkupujemy prawo prenumeraty czasopism fachowych, wydawanych w krajach zachodnich czy wydawane tam książki). Na znajdującej się w klubie mapie, na której zaznaczono stawy i zbiorniki wodne, w których odławiamy pokarm dla ryb, członkowie Oddziału nanoszą zmiany, informujące o aktualnym występowaniu określonego rodzaju pokarmu. Klub przyozdabiają gabloty z pamiątkami z dotychczasowej działalności,świadczące o uczestniczeniu w wielu zorganizowanych wystawach i konkursach.
Członkowie Oddziału przy rozwiązywaniu konkursu testowego ze znajomości spraw fachowych
Warto wpaść do klubu, aby dowiedzieć się czy nie ma możliwości nabycia kolejnej pozycji literatury zagranicznej, która została zamówiona w placówkach ORPAN-u dla członków Oddziału, czy też taniej, niż w sklepie akwarystycznym kupić potrzebne pokarmy lub akcesoria. Na potrzeby prowadzonej działalności samozaopatrzeniowej towary te nabywamy bezpośrednio u producentów lub w sklepie ZG PZA „Wiwarium”, który udziela 20% rabatu przy tego rodzaju zakupach, dokonywanych przez Oddział. Fakt posiadania własnego klubu umożliwia odbycie wielu, czasem niezaplanowanych – spotkań, dyskusji, zebrań Zarządu, czy spotkań zespołów osób, które opracowują referaty fachowe, przygotowują materiały na potrzeby działalności wydawniczej, przygotowują giełdy konkursy, wystawy. Ponadto w klubie odbywają się lekcje języka niemieckiego dla członków, aby szersze stało się grono osób, które mogą skorzystać z obcojęzycznej – głównie – literatury fachowej W kolejne, czwartkowe wieczory spoty-kaja się w nim akwaryści, uczestniczący w pracach działających przy Oddziale sekcji specjalistycznych: miłośników roślin wodnych, ryb żyworodnych, techniki akwarystycznej oraz sekcji dla początkujących. Na spotkaniach prowadzący sekcję, lub zapraszane osoby, wygłaszają krótką prelekcję, czasem ilustrowaną przeźroczami, która w toku dyskusji jest uzupełniana o wiadomości wynikające z doświadczeń uczestniczących w spotkaniu osób. Uczestnicy spotkań wymieniają się hodowanymi przez siebie gatunkami ryb i roślin, podejmują wspólne starania o zdobycie materiałów koniecznych do wykonania określonego usprawnienia technicznego lub o pozyskanie nowych gatunków ryb i roślin dla swoich hodowli. Prowadzący sekcję na comiesięcznym zebraniu szkoleniowym przedstawia krótkie podsumowanie pracy swojej sekcji. Czasem ilość zgromadzonego przez sekcję materiału lub waga problemu obligują, aby określony temat przedstawić w całości, na zebraniu wszystkich członków. Tak powstały między innymi monograficzne prelekcje o „Żabienicach” i „Aponogetonach”. Każdy członek Oddziału, jeśli tylko chce, ma możliwość w interesujący sposób spędzić czas w klubie i chyba nie jest to czas stracony. Tułaj, w toku dyskusji, czasem kontrowersyjnych, powstają pomysły organizacji wspólnych przedsięwzięć. Jeśli są one wynikiem takich właśnie przemyśleń, znacznie łatwiej zmobilizować się wówczas do ich wspólnej realizacji.