Eustralis stellata
(Loureiro) Panigrahi, 1976
– roślina u nas prawie
nie znana
Ryszard KAMIŃSKI |
Synonimem jest nazwa Dysophylla verticillata Benth., przez Holendrów nazwana Oriocaulon, a w Niemczech Cefiocaulus lub Quirlblattrige Sternpflanze. Należy do rodziny Lamiaceae (Labiatae), czyli wargowych. Pochodzi z południowo-wschodniej Azji oraz – prawdopodobnie – występuje również w Australii. Zasiedla dobrze nasłonecznione miejsca na mokradłach i brzegach rzek i stawów, do głębokości około 1 m.
Do akwariów europejskich zawitała w roku 1978, natomiast w naszym kraju uprawiana jest od roku.
|
Fot. 1 |
Morfologia: W warunkach naturalnych, w zanurzeniu, roślina dorasta do 1 m. Ma zieloną, z czerwono zabarwionymi okółkami (fot. 1), niezdrewniałą łodygę, zwykle nierozgałęzioną, dorastającą do 9 mm grubości. Podobnie, jak u innych roślin wodnych, w łodydze dobrze rozbudowana jest tkanka przewietrzająca (aerenchyma) i system wiązek przewodzących, leżących symetrycznie na okręgu (fot. 2). Okółki liściowe położone są dość gęsto, co 1,5-3 cm. Wyrasta z nich 12 -18 krótkoogonkowych, prawie siedzących liści. Wąsko lancetowata blaszka liściowa ma do 6-8 cm długości i 2,5-5 mm szerokości, brzegi jej są z rzadka piłkowane. Unerwienie liści pierzaste, silnie zredukowane i za wyjątkiem nerwu głównego, jest słabo widoczne (fot. 3). Górna powierzchnia blaszki liściowej jest koloru zielonego (intensywniej zabarwiona jest środkowa część, wzdłuż nerwu głównego), a dolna od jasnozielonego do fioletowego.
|
Fot. 2 |
Rośliny uprawiane w akwariach na ogół są mniej okazałe. Łodygi są cieńsze, w okółku jest mniej liści (4-10), które nie przekraczają 4 cm długości i 3 mm szerokości. Zabarwienie łodyg i liści jak opisano wyżej, jednakże intensywność fioletowej barwy dolnej powierzchni blaszki liściowej jest słabsza, a czasami w ogóle nie występuje. Często zdarza się, że liście w górnych okółkach przybierają odcień czerwonawy szczególnie, gdy roślina dorasta do powierzchni wody. Zależy to przede wszystkim od typu oświetlenia, używanego w akwarium.
Podobnie jak u Limnophila aquatica, po dojściu do powierzchni wody roślina zaczyna wytwarzać liście nadwodne, których liczba zmniejsza się stopniowo, aż do czterech, w pobliżu kwiatostanu.
|
Fot. 3 Zdjęcia: autor |
Rośliny emersyjne, rosnące w bardzo płytkiej wodzie lub błocie, mają łodygę grubości 5-8 mm. W okółkach liściowych wyrasta 8-4 krótkoogonkowych, lancetowatych liści, o długości 3-4 cm i szerokości 5-8 mm. Szczyt blaszki liściowej ostry, podstawa klinowato-zbiegająca, unerwienie wyraźniejsze, niż liści podwodnych. Brak jest także fioletowego zabarwienia dolnej strony liści. Kwiatostan, w formie kłosa, wyrasta na szczycie łodygi. Tworzą go, posadowione spiralnie, małe, białe kwiatki o zrosłopłatkowej koronie.
Uprawa: Eustralis stellata jest rośliną trudną w uprawie. Wymaga podłoża raczej zasobnego w substancje pokarmowe, albowiem decydującą rolę w pobieraniu związków mineralnych odgrywają korzenie, dość gęsto wyrastające z dolnych okółków liściowych. W akwarium najbardziej odpowiednim, biorąc pod uwagę także inne rośliny, jest podłoże piaszczyste, z domieszką detritusu, którego warstwę dolną tworzy piasek rzeczny, zmieszany z niewielką ilością ziemi gliniastej. Woda powinna być lekko kwaśna, o pH 6 (dopuszczalny zakres pH od 5 do 7), miękka, tj. do 10° w skali niemieckiej, o temperaturze 22-28°C. Roślina wymaga bardzo intensywnego oświetlenia; niektóre źródła podają wartość 3-6 tys. luksów.
Pomimo spełnienia tych warunków, zdarza się, że wzrost roślin zostaje zahamowany. Pęd rośnie powoli, liście są bardzo małe, kruche (łatwo odpadają), poskręcane i mocno przebarwione na kolor szkarłatno-karminowy, czasami szkliste. Ponadto liście mogą być nie wytwarzane, a wówczas węzły liściowe leżą jeden obok drugiego, w odstępach kilkumilimetrowych, co sprawia, że wierzchołek łodygi przybiera czerwono-bordowe zabarwienie (okładka). Przyczyną tego może być niedobór któregoś z makro- lub mikroelementów (takie objawy mogą występować przy braku fosforu, siarki, żelaza, cynku, w mniejszym stopniu przy niedoborze wapnia, miedzi lub molibdenu), niekorzystny stosunek jonów lub nieodpowiednie widmo świetlne.
Eustralis stellata rozmnażamy wegetatywnie. Po dobrym ukorzenieniu się i nadmiernym wyrośnięciu, ucinamy łodygę na wysokości 2-3 okółka liściowego nad podłożem. Po pewnym czasie, z pozostawionego „pnia”, wyrasta kilka nowych łodyg. Uciętą łodygę wysadzamy w grunt, gdzie łatwo się ukorzenia.
Lepsze efekty można osiągnąć, uprawiając Eustralis stellata w paludarium. Należy jednak zapewnić jej temperaturę 30-35°C, wilgotność powietrza ponad 80% (poniżej wilgotności 60% rośliny rosną słabo), oraz podłoże bogatsze w substancje pokarmowe, niż w uprawie akwariowej.
Literatura:
- Cook C.D.K., 1980. Dysophylla verticillata. Aqua Planta, 1:7
- Kasselmann C, 1979. Dysophylla verticillata Benth. – eine reuzvolle, aber ratselhaffe Pflanze. Aqua Planta, 4:3-7
- Paffrat K. 1982. Das Pflanzenporfrait: Eustralis stellata (Loureiro) Panigrahi, 1976, Aqua Planta, 1:13-14
|