Przejdźmy do omówienia sposobów przewidywania, jakiego rodzaju potomstwa możemy oczekiwać, stosując w naszej hodowli różne kojarzenia par. Przykład I Mamy do dyspozycji parę czystych rasowo gupików: samiczkę o zabarwieniu szarym (dzikim) i samczyka o zabarwieniu złotym. Może być oczywiście i odwrotnie – złota samiczka i szary samczyk. Celem naszym jest uzyskanie złotych gupików. Jak wynika z tabeli, z komórek rozrodczych zawierających po jednym genie “Z” lub „z” powstaną przez połączenie się zygoty zawierające w układzie geny “Zz”. Ten układ genów będzie identyczny u wszystkich osobników pierwszego pokolenia. Mówimy w takim wypadku, że wszystkie osobniki tworzą ten sam typ genetyczny, czyli posiadają ten sam genotyp. Pod względem wyglądu zewnętrznego będą wszystkie posiadały barwę szarą, gdyż gen “Z” decydujący o wystąpieniu szarego zabarwienia jest genem dominującym. Mówimy więc, że wszystkie posiadają ten sam fenotyp. Otrzymaliśmy zatem w pierwszym pokoleniu w 100% genotyp o zestawieniu genów “Zz” i w 100% fenotyp. Otrzymaliśmy zatem w pierwszym pokoleniu w 100% genotyp o zestawieniu genów “Zz” i w 100% fenotyp o barwie szarej. Wynika z tego, że krzyżując osobnika szarego ze złotym nie otrzymamy ani jednego osobnika złotego. Ktoś, nie znający praw genetycznych, opierając się na tym doświadczeniu, zrezygnowałby z dalszej hodowli. Czy jednak sprawa jest naprawdę przegrana? Pytanie drugie – co się stanie, gdy skrzyżujemy ze sobą dwa osobniki z pierwszego pokolenia. W tym wypadku zarówno ojciec jak i matka są szare, lecz posiadają zarówno geny “Z” jak i “z”. Z krzyżówki tej otrzymamy osobniki o następującej kombinacji genów: Rozpatrując zaś fenotyp otrzymamy: A zatem nie “zgubiliśmy” w naszej hodowli gupika złotego i otrzymaliśmy rasowo czyste osobniki, lecz dopiero w drugim pokoleniu. Krzyżując obecnie osobniki złote ze złotymi będziemy zawsze otrzymywali w 100% osobniki złote. Wynik genotypowy: Wynik fenotypowy: Badając zatem drugie pokolenie na podstawie wyników uzyskanych w trzecim pokoleniu możemy określić jaki genotyp posiadał osobnik szary pochodzący z pokolenia drugiego. Przykład II Mamy do dyspozycji parę skalarów. Jeden z nich jest czarny, a drugi posiada ubarwienie tzw. dzikie. Celem naszym jest uzyskanie skalarów czarnych. Geny tworzące parę, odpowiadające za zabarwienie skalarów są genami równorzędnymi, to znaczy, że żaden z nich nie wykazuje dominacji (nie zakrywa działania drugiego genu). Oznaczymy je zatem dużymi literami – “D” – ubarwienie dzikie, “C” – ubarwienie czarne. Z tabeli wynika, że otrzymamy w I pokoleniu 100% osobników o genotypie DC. Ubarwienie wszystkich jest pośrednie między dzikim a czarnym, tzw. dymne. Wyniki: fenotypowo – 25% – ubarwienie dzikie W tym wypadku na podstawie ubarwienia a więc fenotypu możemy określić genotyp. Rozpatrzmy to na tabeli: W wyniku takiego skojarzenia otrzymujemy 50% osobników o ubarwieniu dymnym i 50% o ubarwieniu czarnym. Wszystkie osobniki wykazują w tym wypadku normalną żywotność. Przykład III Mamy do dyspozycji samczyka gupika o zabarwieniu złotym, a więc posiadającego (zgodnie z przykładem I) dwa geny “zz”. Samczyk ten jest jednak wadliwy, gdyż ma skrzywiony kręgosłup. Wada tego rodzaju, zwana lordozą, jest dziedziczna i wywołuje ją obecność dominującego genu, który oznaczamy dużą literą “L”. Osobniki posiadające choć jeden gen “L”, a więc kombinacje “LL” i “LI” wykazują skrzywienie kręgosłupa. Tylko osobniki posiadające dwa geny “I”, a więc kombinację “II” mają kręgosłup normalny. Rozważmy, czy uda nam się z krzyżówki tego osobnika z dziką samiczką otrzymać osobniki złote bez wady kręgosłupa? Musimy w tym wypadku rozważać działanie dwóch par genów jednocześnie. Przeanalizujmy wyniki tej krzyżówki. Ponieważ zestawienie genów “Zz” daje osobniki o ubarwieniu dzikim, a zestawienie “LI” daje w wyniku lordozę, otrzymamy 100% osobników o genotypie “ZzLI” przejawiające również w 100% w fenotypie ubarwienie dzikie i obecność lordozy. Przyjmijmy dla ułatwienia, że uzyskaliśmy z tej krzyżówki 16 młodych osobników. Wyniki będą następujące:
Zestawiając uzyskane fenotypy otrzymaliśmy: 9 osobników szarych, z lordozą – 56,25% razem 16 osobników 100,00% Uzyskaliśmy zatem 6,25% osobników złotych o kręgosłupie normalnym, które możemy następnie użyć do dalszej czystej rasowo hodowli. Przykład IV Mamy do dyspozycji parę gupików. Jeden z nich ma ubarwienie złote, drugi ubarwienie określane jako “blond”. Recenzował: dr Alfred Borkowski |