Środki dezynfekujące
i lecznicze
Chemia wody cz. VII
Helmut Krosny
Nadtlenek wodoru – dokończenie
W aptekach można nabyć tabletki o nazwie Pertlenon. Służą one do uzyskania roztworu wody utlenionej do celów kosmetycznych i dezynfekcyjnych. W skład tabletek wchodzi wodoronadtlenek mocznika i wersenian dwusodowy. Jak wynika z powyższego, w trakcie rozpuszczania tabletek otrzymamy niewielkie ilości wody utlenionej, jak już pisałem, którą można wykorzystać. Wadą tego środka jest to, że oprócz nadtlenku wodoru otrzymujemy równocześnie znaczne ilości mocznika, który po rozpadzie daje bardzo trujący amoniak. W niektórych przypadkach (w akwarystyce dzieje się to bez kontroli akwarysty) szkodliwy amoniak zostaje od razu, w drodze nitryfikacji, czyli utlenieniania, za pośrednictwem bakterii Nitrosomonas1, utleniony do azotynu (NO2) i dalej, za pośrednictwem bakterii Nitrobacter2, do azotanów, które choć nie obojętne, nie są już tak toksyczne. Tyscy akwaryści stosują tabletki Pertlenon jako środka pomocniczego przy sztucznym wychowie skalarów i innych ryb. W tym celu umieszczają poniżej podłoża z ikrą tabletkę Pertlenonu. Ulatniający się nadtlenek wodoru hamuje rozwój pleśni. Po kilkugodzinnej przerwie umieszczają następną tabletkę, ewentualnie dalszą. Metodę sprawdziłem i uzyskałem każdorazowo pozytywne wyniki. Jednakże nierozważne stosowanie może doprowadzić do zniszczenia ikry. Tabletki stosuje się tylko w zbiornikach większych, by uniknąć niepożądanych stężeń zarówno nadtlenku wodoru jak i ewentualnie amoniaku. Na koniec muszę ostrzec, że nadtlenek wodoru, stosowany bezkrytycznie, może spłatać nam przykrą niespodziankę. Za duża dawka spowoduje „zwarzenie” dezynfekowanych roślin. Polega to na uszkodzeniu roślin długim oddziaływaniem agresywnego tlenu (O). W wypadku dezynfekcji wody należy po kilku godzinach podnieść jej temperaturę do około 30°C na okres kilku godzin, przy równoczesnym przewietrzaniu celem doprowadzenia do całkowitego usunięcia nadmiaru tlenu. Najlepiej odkażać tylko zbiornik, podłoże i rośliny, albowiem woda pobierana z sieci wodociągowej jest już odkażana w stacjach uzdatniania wody. Jeżeli decydujemy się na odkażanie całkowicie urządzonego akwarium z roślinami, to należy zmniejszyć dawkę H2O2 do najwyżej 50 mg na jeden litr wody. Duża dawka H2O2 (150 mg/l) może przy dłuższym oddziaływaniu zniszczyć rośliny.
Chemia wody – obliczenia
Sposób obliczania ilości składników do przygotowania roztworu o żądanym stężeniu
Celem uniknięcia skomplikowanych obliczeń należy posługiwać się poniższym szablonem:
– Ustalamy stężenia roztworów wyjściowych i żądane stężenie roztworu nowego.
– Ustalamy potrzebną ilość nowego roztworu (wagowo lub objętościowo).
– Od żądanego stężę lia nowego roztworu odejmujemy stężenie roztworu słabszego – otrzymany wynik jest ilością cz- ;ci roztworu o większym stężeniu potrzebnych do sporządzenia nowego roztworu.
– Od stężenia roztworu mocniejszego odejmujemy żądane stężenie roztworu nowego – otrzymany wynik jest ilością części roztworu o mniejszym stężeniu, potrzebnych do sporządzenia nowego roztworu.
– Zliczamy wyniki obydwu różnic (z pozycji 3 i 4) – ich suma jest ogólną ilości części potrzebnych do sporządzenia nowego roztworu.
– Ustaloną ilość nowego roztworu dzielimy przez ogólną ilość części potrzebnych do sporządzenia nowego roztworu.
– Otrzymany iloraz mnożymy przez ilości części poszczególnych roztworów wyjściowych – otrzymujemy rzeczywiste wielkości potrzebnych roztworów wyjściowych.
– Odmierzamy lub odważamy odpowiednie ilości roztworów wyjściowych i mieszamy je – otrzymana mieszanina jest nowym roztworem o żądanym stężeniu.
Przykłady obliczeń
Roztwór mocniejszy ma stężenie – 5% Roztwór słabszy ma stężenie – 2% (pozycja 1) Nowy roztwór ma mieć stężenie – 2,5%, Do napełnienia zbiornika potrzebujemy – 130 l (pozycja 2)
Obliczamy: 2,5-2 = 0,5 (pozycja 3) 5-2,5 = 2,5 (pozycja 4) 0,5 + 2,5 = 3 (pozycja 5) 130:3 = 43,33 (pozycja 6, porównaj pozycje 2 i 5) 43,33×0,5 = 21,67 43,33×2,5 = 108,33 (pozycja 7) 21,67+108,33 = 130 (pozycja 8, porównaj pozycję 2) Do zbiornika należy wlać 21,67 I roztworu o większym stężeniu i 108,33 litra roztworu o mniejszym stężeniu. Dysponujemy wodą o twardości 1°n, oraz wodą wodociągową o twardości 18°n. Do rozmnażania ryb potrzebujemy przykładowo wodę o twardości około 4°n. Akwarium ma pojemność 200 l.
Obliczamy:
4-1 =3 18-4 = 12 3 + 12 = 15 200:15 = 13,33 13,33×3 = 40 (w przybliżeniu) 13,33×12 = 160 (w przybliżeniu) Do napełnienia akwarium należy wziąć 160 litrów wody b. miękkiej (1°n) i 40 l wody twardej (18°n). Analogicznie dokonujemy wyliczeń innych, np.: zasolenia wody, stężenia lekarstwa, stężenia odczynnika, itp. Artykuł sprawdzony przez mgr inż. Danutę Lorkiewicz – kier. laboratorium analiz chemicznych przy Hucie Baildon
________________ 1 Nitrozobakterie (gr) samożywne bakterie tlenowe z rodzaju Nitrosomonas wiążące dwutlenek węgla na drodze chemosyntezy kosztem energii uwalnianej przy utlenianiu amoniaku na azotyny: żyją łącznie z nitrobakteriami biorąc udział w nitryfikacji, pospolite w glebie, oborniku. 2 Nitrobakterie (gr) samożywne bakterie tlenowe z rodzaju Nitrobacter wiążące dwutlenek węgla na drodze chemosyntezy kosztem energii uwolnionej przy utlenianiu azotynów na azotany; żyją łącznie z nitrozobakteriami przeprowadzając nitryfikację: pospolite w glebie, oborniku.