POŁOZ KASPIJSKI W TEERARIUM COLUBER JUGULARIS CASPICUS
W ostatnich latach, wraz ze wzmożonym ruchem turystycznym do krajów południowej Europy, coraz częściej pojawiają się w naszych hodowlach gady z tego rejonu. Jednym z najczęściej przywożonych węży jest połoz kaspijski – Celuber jugularis caspicus.
Połoz kaspijski jest jednym z większych węży europejskich, osiąga bowiem długość 2 m, najczęściej jednak trafiają się osobniki długości 120-180 cm. Ciało smukłe, z boków lekko spłaszczone, głowa wyraźnie oddzielona od karku ogon długi. Głowa u młodych osobników zółtobrązowa t ciemnymi plamami, u starszych pomarańczowa aż do czerwonej, oko duże z okrągłą źrenicą. Wierzch ciała w różnych odcieniach koloru oliwkowego, czasem stalowoszary, u młodych osobników często z ciemnymi plamami. Poszczególne łuski mają ciemniejsze brzegi, a środek jaśniejszy. Brzuch żółty, u osobników starszych pomarańczowy z perłowym połyskiem.
Połoz kaspijski występuje w południowo-wschodniej Europie, od Półwyspu Bałkańskiego, wzdłuż wybrzeży Morza Czarnego aż po rzekę Ural, w Azji Mniejszej na Zakaukaziu; stwierdzono też stanowiska w Turkmenii. Żyje w najrozmaitszych biotopach: na otwartym stepie, w zaroślach przydrożnych, na skraju pól uprawnych, brzegach rzek i na kamienistych zboczach gór. Często zbliża się do siedzib ludzkich. Jako kryjówki wykorzystuje nory gryzoni, sterty kamieni, szczeliny skalne, niskie dziuple. Dorosłe osobniki wykazują duże przywiązanie do swoich kryjówek i wracają do nich nawet z dalekich wędrówek.
Aktywny jest wyłącznie w dzień. Żywi się dorosłymi gryzoniami, ptakami i ich pisklętami oraz jajami, jaszczurkami, czasem pożera inne węże. Pożywienie łowi w ruchu, najmniejszą zdobycz często pożera żywą, większą dusi owijając swym ciałem lub przyciskając do ziemi.
Ze snu zimowego budzi się w końcu kwietnia i zaraz rozpoczyna okres godowy. Jaja w ilości 4-16 sztuk samice znoszą w końcu czerwca i lipcu, młode wylęgają się w sierpniu i wrześniu. Zimuje najczęściej gromadnie, po kilkanaście osobników w jednym zimowisku. Połoz kaspijski jest wężem agresywnym, często przy spotkaniu z człowiekiem nie ucieka, lecz przyjmuje postawę obronną zwija się w kłębek, syczy i nagłymi wyrzutami głowy stara się uchwycić zębami
W terrarium jest początkowo agresywny, jednak dość szybka się oswaja. Do hodowli połoza kaspijskiego wystarczy terrarium o wymiarach 100x60x60 cm, dla mniejszych może być mniejsze. Dno terrarium wysypać należy warstwą piasku, grubości ok. 2 cm, lub piaskiem zmieszanym z torfem. Parę większych kamieni ułatwi zrzucanie wylinkl. Konieczna jest mała miseczka z wodą. Ściany boczne można zabudować cementem, kawałkami kory lub korzeniami, dobrze jest zrobić parę poziomych półek na różnej wysokośd, na których węże chętnie się wylegują. Wierzch terrarium zabezpiecza się pokrywą z drobnej siatki. Źródło światła i ciepła to żarówka 25-60 W. Przy budowie i urządzaniu terrarium należy pamiętać, że musi ono być szczelnie zamknięte, gdyż węże te potrafią się przecisnąć nawet przez niewielkie szpary. Temperatura w terrarium powinna wynosić w dzień 22-26°C, w nocy opadać do 15- 18°C.
Połoz kaspijski w terrarium
Fot. A. Budziszewski
Do tak przygotowanego terrarium możemy wpuścić węża. Często, zwłaszcza jeżeli wąż był schwytany niedawno, atakuje przy zbliżaniu się człowieka przednią szybę, przy czym może dojść nawet do uszkodzenia końca pyska. Należy wtedy nie wykonywać przy terrarium żadnych nagłych ruchów, ograniczać do minimum sytuacje, w których wąż się denerwuje. Przy takim zachowaniu położy kaspijskie oswajają się szybko, a zranienia na pysku ulegają zabliźnieniu. Po kilku dniach od schwytania wpuszczamy do terrarium mysz, którą połoz szybko zjada. Jeśli jednak jej nie zje to następnego dnia mysz wyciągamy i próbujemy ponownie po 3-4 dniach. W zależności od wielkości węża dajemy mu 1-3 myszy co 5-9 dni. Czasami odmawia on przyjmowania pokarmu przez parę tygodni. Zazwyczaj jednak po takiej przerwie ponownie przyjmuje pokarm. Po pewnym czasie zauważamy, że skóra węża traci barwy, matowieje oko, wąż staje się ospały, często leży w wodzie – są to oznaki zbliżającego się linienia. W okresie tym staramy się zapewnić mu jak największy spokój. Węża w okresie linienia nie karmimy. Pokarm zaczynamy podawać dopiero po zrzuceniu wylinki. Gdy w jednym terrarium mamy kilka sztuk połozów, musimy przy karmieniu uważać, gdyż często się zdarza, że dwa węże chwytają jedną mysz lub jeden drugiego chwyci za głowę. Należy wtedy natychmiast je rozdzielić, bo mogą się pożreć, a w najlepszym wypadku mocno pokaleczyć. Nie należy chować w terrarium osobników różniących się wielkością i węży innych gatunków, ponieważ często kończy się to stratami zwierząt. Połozy kaspijskie chętnie piją, należy więc zawsze zapewnić im czystą, świeżą wodę.
Może się zdarzyć, że nasze węże zniosą w terrarium jaja. Aby zapewnić im dobre warunki rozwoju, przenosimy je do pojemnika napełnionego do 1/3 wysokości mchem lub torfem zmieszanym z trocinami. Układamy jaja pojedynczo obok siebie i przykrywamy warstwą mchu, grubości 1-2 cm. Oczywiście mech czy torf należy wyjałowić, poddając go działaniu wysokiej temperatury. Aby jajom zapewnić dostateczną wilgotność, mech co parę dni skrapiamy, uważając jednak aby nie zmoczyć jaj. Tak przygotowaną wylęgarkę ustawiamy w ciepłym miejscu, można też ogrzewać żarówką. Co kilkanaście dni sprawdzamy czy jaja nie uległy zepsuciu, możemy to poznać po zapadnięciu się ich powierzchni; ewentualnie zepsute usuwamy. W temperaturze 25°C młode lęgną się po 63-75 dniach. Po wylągnięciu młodych czekamy na pierwszą wylinkę, która następuje w 2-5 dni od wylęgnięcia i zaczynamy je karmić. Czasami jedzą one same od razu noworodki mysie, częściej jednak trzeba je przez pewien czas karmić „na siłę”. Bardzo dobrym pokarmem przy takim sztucznym karmieniu są małe rybki: 2 cm ukleje, niektóre drobne ryby akwariowe itp. Karmimy co 4-5 dni podając jednorazowo 2-3 rybki. W okresie linienia karmienie przerywamy. Zwykle przy takim postępowaniu młode rosną szybko i po 2-3 miesiącach zaczynają jeść same. Roczne położy kaspijskie osiągają często 60 cm długości i jedzą średniej wielkości myszy. Przy dobrej opiece położy kaspijskie oswajają się szybko, uczą się nawet przyjmować pokarm z pincety i są bardzo ciekawymi mieszkańcami terrariów.