MORFOLOGIA: Ciało koloru fioletowoniebieskiego, ryj wydłużony nie jest wysuwalny. Długość ciała do 216 cm, a waga do 74 kg.
HODOWLA: Do niedawna o dużym znaczeniu gospodarczym, ale ze względu na zanieczyszczenie rzek ginie. Niedawno sprowadzony i rozmnożony w ZSRR w celach aklimatyzacyjnych (hoduje się go m. in. w stawach z karpiem). Żywi się wyłącznie planktonem (szczególnie oczlikami).
Fot.: N. Kisieljów
Tekst: H. Skrzyński
Kirysek spiżowy – Corydoras aenens (Gili, 1858)
RODZINA: Callichthyidae – sumikowate.
OJCZYZNA: Występuje w Wenezueli, Brazylii i na Trynidadzie.
MORFOLOGIA: Długość ciała do 7 cm, kształt typowy dla tego rodzaju, z dużą płetwą grzbietową i wyraźnie wciętą ogonową. Obok pyska cztery wąsy. Ciało szarożółte do czerwonego, a na nim błyszcząca ciemnozielona rozdzielona plama. W świetle odbitym ciało mieni się metaliście.
DYMORFIZM PŁCIOWY: Samiec ma wyższą i bardziej zaostrzoną płetwę grzbietową, samica zaś ma pełniejszą partię brzuszną.
HODOWLA: Zbiornik średniej wielkości i niewysokim słupie wody o temperaturze 18°C, dobrze zarośnięty, z możliwością ukrycia. Ryby wszystkożerne, wybierają pokarm z dna. Oddychają powietrzem atmosferycznym pobieranym z nad powierzchni wody.
ROZMNAŻANIE: Temperatura wody 24°C, woda czysta. Do tarła zestawiamy jedną samicę z 2-3 samcami. Samica czyści miejsce, gdzie złoży ikrę, którą składa początkowo do torebki złożonej z płetw piersiowych, gdzie zostaje zapłodniona, a następnie przylepia ją do ściany akwarium lub rośliny. Ikry do 200 sztuk, rodzice jej nie zjadają. Młode lęgną się do 6 dni. Karmimy je drobnym żywym pokarmem.
Fot.: H. Kilka
Tekst: H. Skrzyński
Płaskobok – Metiynnis hypsauchen (Muller ent Troschel, 1845)
RODZINA: Characidae – kąsaczowate.
OJCZYZNA: Dorzecze Amazonki.
MORFOLOGIA: Ciało wysokie, mocno bocznie spłaszczone. Podstawowe ubarwienie srebrzyste z kawowo zielonym połyskiem, brzuch biały, grzbiet niebieskozielony. Płetwa grzbietowa ozdobiona ciemnymi plamami, odbytowa zaś i ogonowa żółto obrzeżone.
DYMORFIZM PŁCIOWY: Płetwa odbytowa samca z przodu wypukła łukowata. Samica pełniejsza w brzusznej partii ciała, płetwa odbytowa rozszerza się u niej do tyłu.
HODOWLA: Woda o temperaturze 28°C, zbiornik duży, słabo obsadzony roślinami, woda średnio twarda, czysta, odstana. Ryby płoche, pokarm żywy, a przede wszystkim roślinny.
ROZMNAŻANIE: Temperatura wody 26°C, o odczynie lekko kwaśnym pH 6,5-6,8, średnio twarda, podłoże z piasku – czyste. Sterylność zbiornika decyduje o sukcesie tarła. Ikra pada na dno (2000-3000 sztuk), a ryby jej nie pożerają, później je jednak odławiamy. Młode lęgną się w. trzecim dniu, po tygodniu pływają normalnie i zjadają wrotki i nauplie.
UWAGA: Ze względu na odżywianie się ryb roślinami rządy krajów latynoamerykańskich wydały zakaz ich wywozu za granicę.
Fot.: N. Kisieljów
Tekst. H. Skrzyński
Gałęzatka kulista – Cladophora sauteri
RODZINA: Chlorophyta – zielenice.
OJCZYZNA: Północna część Rosji europejskiej, niektóre jeziora w Niemczech oraz we Włoszech i Szwecji. Prawdopodobnie występuje też w Polsce(?)
MORFOLOGIA: Posiada kształt zwartej, intensywnie zielonej (o różnych odcieniach) kuli, którą tworzą niezliczone, cienkie, nitkowate plechy, składające się z szeregu drobnych komórek; zajmują one każdą wolną przestrzeń w obrębie kuli. Poszczególne wielojądrowe komórki mają wygląd krzaczków, o licznych stykających się ze sobą odgałęzieniach. Wielkość kuli uzależniona jest od jej wieku. Małe okazy są zwarte w środku, duże (do wielkości głowy dziecka) – puste, ponieważ w rozrastającej się na zewnątrz kolonii następuje obumieranie plech wewnętrznych. W przekroju kuli widoczne są wyraźnie nawarstwienia, wg których obliczyć można wiek gałęzatki. W ciągu 8-12 lat kolonia osiąga średnicę 12 cm. Kulistość koloni przypisuje się falowaniu wód w środowisku naturalnym, chociaż w akwarium w zasadzie zachowuje ona swój kształt
EKOLOGIA: Pływa w toni wodnej lub spoczywa na dnie. Według akwarystów radzieckich (Klub „Neptun” w Moskwie), którzy wprowadzili gałęzatkę kulistą do akwarystyki, w sierpniu i wrześniu kule pojawiają się na powierzchni jezior (jezioro Zabołotskoje pod Moskwą). W akwarium kula zazwyczaj leży na dnie, ale nadmiar światła może spowodować jej uniesienie się ku powierzchni, gdzie pozostaje do czasu ograniczenia oświetlenia (wydzielany tlen powoduje ruch).
UPRAWA: Wymaga wody miękkiej (sama ją zmiękcza), odświeżanej co jakiś czas, czystej, bez zawiesin organicznych, które łatwo osadzają się na powierzchni rośliny. Choć w zasadzie wymaga niższej temperatury, jednak jak wynika z moich doświadczeń, w ogólnym dobrze obsadzonym roślinnością akwarium pięknie się rozrasta w temperaturze 25-26°C, rozmnażając się przy tym. Zimą wskazana jest niższa temperatura, np. pielęgnowanie w osobnym naczyniu na oknie. Właściwie należy ją chronić przed nadmiarem światła (najlepsze rozproszone), które może spowodować obrastanie kuli przez inne glony. Ryby żyworodne (Limki) jednak skutecznie z nimi walczą nie szkodząc gałęzatce.
ROZMNAŻANIE: Poprzez izomorficzną przemianę pokoleń polegającą na występowaniu pokoleń rozmnażających się na przemian płciowo i bezpłciowo (zoospory – ruchome zarodniki). Praktycznie wystarczy oddzielić niewielki kawałek plechy, aby rozrosła się w całą kolonię, przy czym w sprzyjających warunkach tworzy się kula, co niejednokrotnie praktycznie doświadczyłem. Również we właściwym środowisku duże paroletnie kule oddzielają od siebie osobne kulki (jak gdyby tworzą guzy), które odchodząc od kolonii macierzystej rozwijają się samodzielnie, jako nowe skupisko glonów (wegetatywny sposób).
UWAGA: W akwariach spotyka się też sprowadzoną z Holandii gałęzetkę kłębiastą (Cladophora glomerata), która też jest zielona, ale bardziej puszysta od zwartej kolonii gałęzatki kulistej, tworząc rodzaj „puchowej kuli” swobodnie pływającej w wodzie. Wymaga ona krystalicznie czystej wody, bowiem łatwiej absorbuje zanieczyszczenia, ale rozmnaża się bardziej intensywnie.