Rodzina | ŻABIEŃCOWATE (Alismataceae) |
Wieloletnie i jednoroczne wodne, ziemnowodne lub bagienne rośliny z dobrze rozwiniętym systemem korzeniowym. Liście od taśmowatych bezogonkowych do osadzonych na ogonkach z owalną, sercowatą lub strzałkowatą blaszką liściową. Kwiaty posiadają rozdzielnopłciowe lub obupłciowe. Owoc w postaci orzeszka z nasionami. Rośliny z tej rodziny rozprzestrzenione są w umiarkowanych, subtropikalnych i tropikalnych rejonach kuli ziemskiej. Mogą żyć długo jako submersyjne, jednak po części żyją jako rośliny ziemno-wodne. W uprawie akwariowej występują niemal wyłącznie jako rośliny zanurzone. Niektóre gatunki można również z powodzeniem uprawiać w otwartych zbiornikach wodnych. Do rodziny tej zalicza się dwa rodzaje Echinodorus i Sagittaria |
Rodzaj | ŻABIENICE (Echinodorus) |
Rodzaj ten obejmuje wiele gatunków roślin. Echinodorus od greckiego echinos – jeż oraz doros – woreczek, kiszka. Nawiązuje do kształtu kolczastych nasion. Rozprzestrzenione są na obszarze sięgającym od Ameryki Południowej do południowych rejonów Ameryki Północnej. Podobno w Afryce rośnie kontrowersyjny E. africanus Rataj 1981. Można je spotkać w toni wodnej, na płyciznach lub na brzegach zbiorników wodnych. Mają masywną i krótką szyjkę korzeniową, z której wyrastają proste trawiaste, lancetowate lub szerokie jajowate przyziemne liście, osadzone na krótkich lub dłuższych ogonkach. Brzeg blaszki liściowej równy lub pofałdowany, widocznych nerwów przeważnie do 5 lub7,9 do11 i więcej. Ogonki liściowe w przekroju poprzecznym okrągłe, bruzdowate lub trójgraniaste. Kwiaty zebrane w pojedyncze lub grupowe kwiatostany, rozwijające się lub nierozwijające. Przy grupowych kwiatostanach okółki kwiatowe znajdują się jeden od drugiego w różnych odległościach i składają się przeważnie z 8-20 kwiatów. Kwiaty proste dwupienne przeważnie białe, mało kiedy żółte lub różowe. Owoc wielonasienny od 0,5 do 1 cm wielkości przy zrywaniu rozsypujący się. Określenie rodzaju rośliny po kwiatostanie, kwiatach i owocach związane jest z wieloma trudnościami tak samo jak trudno jest stworzyć odpowiednie warunki do zakwitnienia rośliny, dlatego akwaryści zmuszeni są rozpoznawać rodzaj i gatunek po budowie zewnętrznej i wegetatywnych oznakach. Wszystkie rośliny tego rodzaju dobrze rosną w warunkach akwariowych, na podłożu ze żwirku z dodatkiem gliny. Grubość podłoża zależy od gatunku rośliny. Optymalna temperatura wody w granicach 18 do 23 °C. Wahania o kilka stopni w górę lub w dół nie ma większego wpływu na wzrost roślin. Twardość wody 4-15°N i więcej, Ph 6,8-7,2, oświetlenie silne do umiarkowanego. Rozmnażają się w warunkach akwariowych wegetatywnie. Małe gatunki rozmnażają się poprzez rozłogi wypuszczane w podłożu z korzenia, na których wyrastają młode rośliny w pewnej odległości od rośliny matecznej. U gatunków większych tworzy się długi podwodny, niekiedy wyrastający nad wodę pęd kwiatowy, na którym wyrastają przybyszowe młode rośliny. Można też rozmnażać niektóre żabienice poprzez podział kłącza korzeniowego. Inny sposób rozmnażania to wysiew nasion. Trudności wynikają z powodu dobrego doświetlenia kiełkujących nasion i młodych roślinek w wodzie. |
Gatunek | Podgatunki Formy akwariowe |
Polskie nazwy |
1. E. nymphaeifolius (Grisebach) Buchenau 1882 | Żabienica grzybieniowata | |
2. E. tenellus (Martius) Buchenau 1868 |
dwie formy : var. parvulus – liście jasne i krótkie var. tenellus – ciemne i długie |
Żabienica delikatna |
3. E. bolivianus (Rusby) Holm-Nielsen 1979 |
Żabienica boliwijska | |
E. angustifolius Rataj 1975 | Żabienica długolistna | |
E. quadricostatus Fasset 1955 | Żabienica czterożebrowa | |
4. E. uruguayensis Arechavaleta 1903 |
Żabienica urugwajska | |
E. opacus Rataj 1970 | Żabienica matowa | |
E. portoalegrensis Rataj1970 | Żabienica z Porto Alegre | |
E. horemanii Rataj 1970 | Żabienica Horemana | |
E. osiris Rataj 1970 | Żabienica Ozyrysa | |
E. barthii Mühlberg 1986 | Żabienica Bartha | |
E. pellucidus Rataj 1975 | Żabienica przejrzysta | |
5. E. eglandulosus Holm-Nielsen & Haynes 1985 |
||
6. E. grisebachii Small 1909 | Żabienica Grisebacha | |
E. amazonicus Rataj 1970 | Żabienica amazońska | |
E. amphibius Rataj 1967 | Żabienica ziemnowodna | |
E. bleheri Rataj 1970 | Żabienica Blehera | |
E. parviflorus Rataj 1970 | Żabienica drobnokwiatowa | |
7. E. martii Micheli 1881 | Żabienica wielka | |
8. E. glandulosus Rataj 1969 |
Żabienica żołędzia | |
9. E. reticulatus Haynes et Holm- Nielsen 1986 |
||
10. E. longipetalus Micheli 1881 |
Żabienica długopłatkowa | |
11. E. horizontalis Rataj 1969 |
Żabienica pozioma | |
12. E. tunicatus Small 1909 |
Żabienica błoniasta | |
13. E. subalatus (Martius) Grisebach 1866 |
ssp. subalatus | Żabienica oskrzydlona |
ssp. andrieuxii (Hooker & Arnott) Haynes & Holm-Nielsen 1986 |
Żabienica Andrieuksa | |
14. Е. berteroi (Sprengel) Fasset 1955 |
Żabienica Barteroi | |
15. E. cordifolius (Linnaeus) Grisebach 1857 |
ssp. cordifolius | Żabienica sercolistna |
ssp. fluitans (Fassett) Haynes & Holm-Nielsen 1986 |
Żabienica pływająca | |
E. schlueteri Rataj 1981 | Żabienica Schluetera | |
16. E. grandiflorus (Chamisso & Schlechtendal) Micheli 1881 |
ssp. aurerus | Żabienica wielkokwiatowa |
ssp. grandiflorus | Żabienica wielkokwiatowa | |
17. E. bracteatus Micheli 1881 |
ssp. bracteatus | Żabienica ekwadorska |
ssp. efenestratus (Fassett) Haynes & Holm-Nielsen 1986 |
||
18. E. palaefolius (Nees & Martius) MacBride 1931 |
Żabienica łopatkolistna | |
19. E. pubescens (Martius) Seubert 1873 |
Żabienica omszona | |
20. E. macrophyllus (Kunth) Micheli 1881 |
ssp. macrophyllus | Żabienica wielkolistna |
ssp. scaber (Rataj) Haynes & Holm- Nielsen 1986 |
Żabienica szorstka | |
21. E. trialatus Fassett 1955 |
Żabienica trójskrzydłowa | |
22. E. paniculatus Micheli 1881 |
Żabienica wiechowata | |
23. E. lanceolatus Rataj 1968 |
Żabienica lancetowata | |
24. E. aschersonianus Graebner 1911 |
Żabienica sztywnolistna | |
25. E. teretoscapus Haynes & Holm- Nielsen 1994 |
||
26. E. virgatus (Hooker & Arnott) Micheli 1881 |
||
27. E. floridanus Haynes & Burkhalter 1998 |
||
28. E. decumbens Kasselmann 2000 |
Żabienica lancetolistna | |
29. E. piauhyensis Kasselmann 2001, |
||
30. E. zombisiensis Jérémi 2001 |
Klony | Występują w warunkach naturalnych |
Echinodorus parviflorus 'Tropica’ – Żabienica łamliwa |
Echinodorus aschersonianus ’Rubromaculatus’ |
Echinodorus schlueteri 'Leopard’ – Żabienica Leopard |
Echinodorus cordifolius 'Tropica Marble Queen’ – Żabienica marmurkowa |
Echinodorus cordifolius ’Gelb’ |
Echinodorus cordifolius ’Mini’ |
Echinodorus cordifolius ’Ovalis’ |
Echinodorus africanus |
Echinodorus uruguayensis var. minor |
Echinodorus ’Veronicae’ |
Kultywary | Uzyskane metodą krzyżowania lub nieznanego pochodzenia |
Echinodorus 'Aflame’ |
Echinodorus 'Atlansberg’ |
Echinodorus 'Apart’ |
Echinodorus 'Asperus’ |
Echinodorus 'Aquartica’ |
Echinodorus 'Beauty Red’ |
Echinodorus 'Deep Purple’ |
Echinodorus 'Devils Eye’ |
Echinodorus 'Digital Art’ |
Echinodorus 'Dschungelstar’ Nr 1 |
Echinodorus 'Dschungelstar Nr 9′ |
Echinodorus 'Elefant’ 'Ds’ Nr 6 |
Echinodorus 'Felix’ |
Echinodorus 'Foxtail’ |
Echinodorus 'Frans Stoffels’ |
Echinodorus 'Gabrieli’ |
Echinodorus 'Green Flame’ |
Echinodorus 'Grizzly Bär’ 'Ds’ Nr 4 |
Echinodorus 'Grosser Bär’ 'Ds’ Nr 5 |
Echinodorus 'Grosse Osiris’ 'Ds’ Nr 7 |
Echinodorus 'Harbich’ |
Echinodorus 'Harbich Rot’ |
Echinodorus 'Hot Pepper’ |
Echinodorus 'Indian Red’ |
Echinodorus 'Izabella’ |
Echinodorus ’Janii’ |
Echinodorus ’Jenisiej’ |
Echinodorus 'Joanna’ |
Echinodorus 'Klainer Bär’ 'Ds’ Nr 2 |
Echinodorus 'Lena’ |
Echinodorus 'Lothario’ |
Echinodorus 'Mercedes’ |
Echinodorus 'Oriental’ |
Echinodorus ’Ozelot’ |
Echinodorus 'Ozelot Grün’ |
Echinodorus 'Ozelot Gold’ 'Ds’ Nr 8 |
Echinodorus 'Ozelot Red’ |
Echinodorus 'Panda’ (’Grüner Panda’) |
Echinodorus 'Paul Klöcker’ |
Echinodorus 'Python’ 'Ds’ Nr 3 |
Echinodorus 'Rainer Felix’ |
Echinodorus 'Rainers Kitty’ |
Echinodorus 'Red Devil’ |
Echinodorus 'Red Diamond’ |
Echinodorus 'Red Flame’ |
Echinodorus 'Regine Hildenbrandt’ |
Echinodorus 'Reni’ |
Echinodorus 'Rose’ |
Echinodorus 'Rote Mamba’ 'Ds’ Nr 16 |
Echinodorus 'Roter Cordifolius’ 'Ds’ Nr 11 |
Echinodorus 'Roter Leopard’ 'Ds’ Nr 10 |
Echinodorus 'Rubin’ |
Echinodorus 'Rubin’ narrow laves |
Echinodorus 'Rubra Variegata’ |
Echinodorus 'Sankt Elmsfeuer’ |
Echinodorus 'Simply Red’ 'Ds’ Nr 15 |
Echinodorus 'Spidernet’ |
Echinodorus 'Tanzende Feuerfeder’ |
Echinodorus 'Tornado’ 'Ds’ Nr 14 |
Echinodorus 'Tricolor’ |
Echinodorus 'Tropical Fisch’ |
Echinodorus 'Twister’ 'Ds’ Nr 13 |
Echinodorus 'Vesuvius’ |
Echinodorus 'Wild Crocodile’ 'Ds’ Nr 12 |
Echinodorus 'Yellow Sun’ |
Rodzaj | ŻABIENIEC (Alisma) |
Rośliny z tego rodzaju występują w strefie umiarkowanej Europy, w zbiornikach wodnych stojących lub z powolnym nurtem wodnym. |
Alisma plantago- aquatica – Żabieniec babka wodna |
Alisma gramineus – Żabieniec trawolistny |
Rodzaj | ELISMA (Luronium) |
Jedyny i tym samym typowy przedstawiciel monotypowego rodzaju Elisma |
Luronium natans – Elisma wodna, pływająca |
Rodzaj | STRZAŁKI (Sagittaria) |
Wieloletnie rośliny z krótkim lub węzłowatym kłączem. System korzeniowy dobrze rozwinięty. Rosną w toni wodnej, na brzegach zbiorników wodnych, płyciznach i ilastych miejscach. U gatunków zanurzonych w wodzie liście podwodne wstęgowate, ale niekiedy ogonkowe. Blaszka liściowa nieduża eliptyczna lub sercowata, pływa na powierzchni wody. U ziemno-wodnych roślin rozwija się trzy rodzaje liści. Podwodne – bezogonkowe wstęgowate. Pływające – na długich ogonkach jajowate, sercowate lub strzałkowate. Wyrastające nad powierzchnie wody – ze sztywnymi ogonkami, blaszka liściowa przeważnie strzałkowata lub łopatkowata. Ilość liści zależy od głębokości, na jakiej rośnie roślina. Czasami liście pływające mogą nie występować, a roślina wypuszcza wtedy podziemne rozłogi, które dają początek nowym roślinom. W klimacie umiarkowanym przeważnie po zimowaniu. Kwiatostan submersyjnych strzałek wznosi się na długiej łodyżce ponad powierzchnię wody. W kwiatostanie występują kwiaty męskie jak i żeńskie. Mimo iż upraw ich jest łatwa nie są jednak dość cenione przez akwarystów, gdyż mają mniej atrakcyjny wygląd. Pochodzą przeważnie z obu Ameryk. W akwariach uprawiane są gatunki małe i średnie, większe można hodować w paludariach. Temperatura i skład chemiczny wody (poza tym, że nie powinna być zbyt miękka) nie odgrywają większej roli w uprawie. Strzałki wymagają oświetlenia średniego do silnego. Jako podłoże stosujemy – aby uniknąć zbyt silnego wzrostu – najlepiej nie płukany piasek lub drobny żwirek do którego dodajemy kawałeczki zwietrzałej gliny. Podłoże powinno być dość grube. Rozmnaża się je praktycznie poprzez wyrastające obficie rozłogi. Można je rozmnażać tez z nasion. |
Sagittaria filiformis – Strzałka nitkowata |
Sagittaria graminea – Strzałka trawiasta |
Sagittaria graminea var. watherbiana – Strzałka trawiasta zaokrąglona |
Sagittaria graminea var.teres – Strzałka trawiasta mała |
Sagittaria kurziana – Strzałka szeroka |
Sagittaria lancifolia – Strzałka lancetolistna |
Sagittaria latifolia – Strzałka |
Sagittaria montevidensis – Strzałka argentyńska |
Sagittaria papilosa – Strzałka |
Sagittaria platyphylla – Strzałka szerokolistna |
Sagittaria sagitifolia – Strzałka wodna |
Sagittaria subulata – Strzałka pływająca |
Sagittaria subulata var. subulata – Strzałka skrzydlasta |
Sagittaria subulata var. gracilima – Strzałka delikatna |
Sagittaria subulata var. kurziana – Strzałka szeroka |
Rodzaj | ŻABIENICA (Baldellia) |
W większości ujęć systematycznych rodzaj uznawany jest za monotypowy z jednym (zarazem typowym) gatunkiem – żabienicą jaskrowatą |
Baldellia ranunculoides – Żabienica jaskrowata |
Rodzaj | (Limnophyton) |
Rodzaj jednorocznych lub wieloletnich roślin błotnopączkowych z rodziny żabieńcowatych (Alismataceae), obejmujący trzy gatunki występujące w tropikalnych regionach Starego Świata, przede wszystkim w Afryce, a także na subkontynencie indyjskim, w Malezji, Wietnamie, na Jawie i Małych Wyspach Sundajskich. Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów λίμνη (limni – jezioro) i φυτών (phyton – rośliny). |
Limnophyton fluitans – Limnofiton |