PODSTAWOWE POJĘCIA
ZWIERZĘTA – Animal – Liczbę gatunków tworzących królestwo zwierząt szacuje się na około milion. Zwierzęta stanowią większą grupę organizmów niż pozostałe królestwa razem wzięte. Nauka o zwierzętach to zoologia, a klasyfikacją zwierząt zajmuje się systematyka biologiczna. Są najbardziej zróżnicowanym królestwem wielokomórkowców. Komórki zwierzęce nie mają chloroplastów i ścian komórkowych, zorganizowane są w tkanki, a tkanki w narządy tworzące z kolei układy narządów. Wyspecjalizowane układy narządów pełnią w organizmie zwierzęcia określone funkcje życiowe. Wszystkie zwierzęta odbierają bodźce zewnętrzne za pomocą receptorów i reagują na nie odruchami.
WIELOKOMÓRKOWCE – Metazoa (tkankowce) – zwierzęta wielokomórkowe; grupa zróżnicowana pod względem bogactwa gatunkowego i planów budowy, obejmująca wszystkie zwierzęta wielokomórkowe prócz gąbek. Do wielokomórkowców zalicza się większość — ponad 1 mln znanych, współcześnie żyjących gatunków zgrupowanych w ponad 30 typów.
STRUNOWCE – Chordata – typ zwierząt tkankowych u których szkieletem osiowym jest struna grzbietowa. Charakteryzuje je ponadto położenie odśrodkowego układu nerwowego po stronie grzbietowej i zamknięty układ krwionośny. Hipotetyczny przodek strunowców był zwierzęciem wodnym Należą tu bezczaszkowce, osłonice i kręgowce.
KRĘGOWCE – Vertebrata – obejmuje 1/10 wszystkich gatunków zwierząt. Szkielet chrzęstny lub kostny. Szkielet osiowy – kręgosłup – składa się z typowej dla danego taksonu liczby kręgów, a na jego końcu osadzona jest czaszka
BEZSZCZĘKOWCE – Agnatha – (bezżuchwowce) – nadgromada prymitywnych, pozbawionych szczęk kręgowców wodnych, do której należą minogokształtne i śluzicokształtne oraz wymarłe rzędy Osteostraci, Heterostraci, Coelolepida
SMOCZKOUSTNE – Cyclostomata – (krągłouste) – wodne zwierzęta zmiennocieplne, których otwór gębowy przyjmuje kształt okrągłej przyssawki. Nazwa krągłouste obejmuje minogi i śluzice zaliczane do bezżuchwowców. Postać wydłużona, robakowata. Są to zwierzęta pasożytnicze, prymitywne – mają nieparzyste nozdrza, oraz segmentowane umięśnienie.
SZCZĘKOWCE – Gnathostomata – nadgromada kręgowców obejmująca tarczowce, ryby chrzęstne, fałdopłetwe, ryby kostne oraz czworonogi (płazy, gady, ptaki i ssaki). Odznaczają się – w odróżnieniu od prymitywniejszych bezszczękowców, posiadaniem stawowo połączonych szczęk (szczęki górnej i żuchwy), wywodzących się z przekształconego pierwszego łuku skrzelowego, często wspartych przez drugi łuk, gnykowy. Szczękowce pojawiły się w sylurze i obecnie należą do nich prawie wszystkie gatunki kręgowców (ponad 40 tys. gatunków) z wyjątkiem minogów i śluzic.
FAŁDOPŁETWE – Acanthoidei – przedstawiciele tej gromady pojawili się w sylurze i przetrwali aż do dolnego permu. Ryby te były wielkości do 2 m i posiadały parzyste płetwy na brzuchu które prawdopodobnie powstały z podzielenia fałdu skórnego. Płetwy tych ryb składały się z potężnych kolców, a ciało pokryte było pancerzem złożonym z małych romboidalnych łusek chroniących ich przed atakiem drapieżników. Ryby te żyły w morzach jak i w wodach słodkich.
TARCZOWCE – Placodermi – były to prymitywne ryby, określane jako pancerne, zamieszkujące nasza planetę od 480 do 360 milionów lat temu, czyli w dewonie. Ryby te posiadały długie i ostre zęby służące do chwytania zdobyczy.
RYBY CHRZĘSTNE – Chondrichthyes – stanowią około 3% wszystkich gatunków ryb. Ich cechy charakterystyczne to: szkielet zbudowany z tkanki chrzęstnej, brak pęcherza pławnego oraz pokryw skrzelowych, specyficzny układ rozrodczy dzięki któremu duża część z nich to ryby żyworodne.
ZROSŁOGŁOWE – Holocephali – podgromada ryb chrzęstnoszkieletowych obejmująca blisko 40 gatunków zamieszkujących głębokie i chłodne wody morskie.
CHIMEROKSZTAŁTNE – Chimaeriformes – rząd obejmuje około 30 gatunków ryb morskich zamieszkujących strefę głębinową zgrupowanych w trzech rodzinach: chimerowate (Chimaeridae), chimery długonose (Rhinochimaeridae), hakonosy (Callorhinchidae)
SPODOUSTE – Elasmobranchii – podgromada ryb chrzęstnoszkieletowych. W jej skład wchodzi około 950 gatunków. Spodouste dzielą się na dwie zasadnicze grupy różniące się kształtem ciała. Do pierwszej grupy zaliczane są ryby o kształcie wrzecionowatym, typowym dla rekinów. Drugą grupę tworzą ryby o ciele silnie spłaszczonym, pływające stosunkowo wolno, prowadzące przydenny tryb życia, czyli płaszczki. W skład podgromady wchodzi kilka rzędów ryb typowo morskich : Hexanchiformes – sześcioszparokształtne, Heterodontiformes – rogatkokształtne, Squaliformes – koleniokształtne, Pristiophoriformes – piłonosy, Squatiniformes – raszplokształtne, Orectolobiformes, Lamniformes – lamnokształtne, Carcharhiniformes – żarłaczokształtne, Pristiformes – piłokształtne, Rhinobatiformes, Torpediniformes – drętwokształtne, Rajiformes – rajokształtne, oraz jeden w skład którego wchodzą płaszczki słodkowodne Myliobatiformes – orleniokształtne
RYBY KOSTNE (KOŚCISTE) – (Osteichthyes) – gromada kręgowców wodnych. Znane są od początku dewonu. Zalicza się do nich niemal 97% znanych gatunków ryb. Zasiedlają wszystkie typy wód: słodkie, słone i słonawe. Obecnie znanych jest ponad 22 – 24 tysiące gatunków ryb kostnych. Posiadają one szkielet z tkanki kostnej oraz pęcherz pławny. Skrzela przysłonięte są pokrywami. U większości gatunków zapłodnienie zewnętrzne. Ta olbrzymia gromada dzieli się na pięć podgromad.
DWUDYSZNE – (Dipnoi) – podgromada w obrębie gromady ryb kostnych, a według nowszej klasyfikacji gromady ryb mięśniopłetwych (Sarcopterygii – mięśniopłetwe). Zamieszkują okresowo wysychające wody słodkie Australii, Afryki i Ameryki Południowej. Posiadają prymitywne płuca przekształcone z pęcherza pławnego, umożliwiające im oddychanie powietrzem atmosferycznym. W akwariach rzadko spotykane ze względu na swoją wielkość 1 – 1,5m długości.
TRZONOPŁETWE – (Crossopterygii) – obejmuje ryby uważane za wymarłe, po raz pierwszy złowiona w 1938 roku. Później udało się ją wyłowić w Oceanie Indyjskim w 1952r. Żyją w głębinie morskiej 600-700m pod powierzchnią wody i polują na głowonogi i małe ryby. Utraciły płuca zamieniąjąc je w zbiornik tłuszczu
KOSTNOŁUSKIE – (Chondrostei) – Pierwotne formy ryb kostnochrzęstnych pojawiły się już w dolnym dewonie. Posiadają ciało wrzecionowate, nagie lub pokryte pięcioma rzędami tarcz kostnych, mają łuski na ogonie. Szkielet w znacznym stopniu chrząstkowy, otwór gębowy w położeniu dolnym z wydłużoną częścią górną pyska.
PRZEJŚCIOWCE (Holostei) – Pierwsze przejściowce pojawiły się w późnym permie. Pierwotnie zasiedlały wody słone i słodkie, obecnie żyją wyłącznie w wodach słodkich Ameryki Północnej i Środkowej.
KOSTNOSZKIELETOWE – (Osteichthyes) – Znane od początku dewonu. Zasiedlają wszystkie typy wód: słodkie, słone i słonawe. Obecnie znanych jest ponad 24 tys. gatunków ryb kostnych.